دهه محرم
مقدمه
ده روز اول ماه محرّم را دهۀ عاشورا یا دهۀ محرّم میگویند و در این ایّام مردم اقدام به برپایی عزاداری و مجالس وعظ و مرثیه می‌‌کنند و هیئت‌های عزاداری و مساجد و تکایا و حسینیه‌ها رونق و شور بیشتری پیدا می‌‌کند و آمادگی برای بزرگداشت عاشورای حسینی پدید می‌‌آید[۱].
دهه محرم
۱۰ روز نخست ماه محرم را اصطلاحاً «دهه محرم» یا «دهه عاشورا» میگویند که به سوگواری شهادت امام حسین(ع) و یارانش اختصاص دارد. قدمت سوگواری به مدت یک دهه در آغاز محرم را از دوره آل‌بویه دانسته و ابتکار آن را به معزالدوله (۳۰۲ - ۳۵۶ق) نسبت داده‌اند. این ۱۰ روز مهم‌ترین مقطع فعالیت دسته‌جات عزاداری و هیئت‌های مذهبی و محوری‌ترین روزهای برگزاری مجالس سوگواری شیعی در طول سال‌اند. سوگواری‌ها در روزهای پایانی این دهه به اوج خود می‌رسند. روز نهم این دهه، «تاسوعا»، روز دهم «عاشورا» و شام روز دهم «شام غریبان» نام دارد. مرسوم است که هر یک از روزهای این دهه به بزرگداشت یکی از وقایع یا ذکر مصیبت یکی از شهدای کربلا اختصاص می‌یابد و روضه‌خوانی‌ها و مداحی‌ها با محوریت آن واقعه یا شخص است. این ترتیب، همه جا و همیشه یکسان نیست و در مناطق گوناگون متفاوت است؛ اما ترتیب متعارف آن در ایران این گونه است:
- شب / روز اول: مسلم بن عقیل
- شب / روز دوم: ورود کاروان امام حسین(ع) به کربلا (ورودیه)
- شب/ روز سوم: رقیه
- شب/ روز چهارم: فرزندان حضرت زینب(س) یا حر بن یزید ریاحی یا فرزندان مسلم بن عقیل یا اصحاب مشهور امام حسین(ع) (حبیب بن مظاهر، زهیر و...)
- شب / روز پنجم: عبدالله بن حسن یا اصحاب امام حسین(ع)
- شب / روز ششم: قاسم
- شب / روز هفتم: علی اصغر در برخی مناطق: حضرت ابوالفضل(ع)
- شب / روز هشتم: علی اکبر
- شب / روز نهم (تاسوعا): حضرت ابوالفضل(ع)
- روز دهم (عاشورا): روز: امام حسین(ع)؛ شب (شام غریبان): حضرت زینب(س).
گاهی به این دهه، یک تا سه روز افزوده شده و سوگواری‌ها تا یازدهم یا سیزدهم محرم به طول می‌انجامد. ترتیب متعارف ذکر مصیبت در این روزها این‌گونه است:
منابع
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۱۹۲.
- ↑ حجتی، علی، مقاله «دهه محرم»، فرهنگ سوگ شیعی، ص ۲۲۹.