دهه محرم

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از دهه عاشورا)

مقدمه

۱۰ روز نخست ماه محرم را اصطلاحاً «دهه محرم» یا «دهه عاشورا» می‌گویند که به سوگواری شهادت امام حسین (ع) و یارانش اختصاص دارد. قدمت سوگواری به مدت یک دهه در آغاز محرم را از دوره آل‌بویه دانسته و ابتکار آن را به معزالدوله (۳۰۲ - ۳۵۶ق) نسبت داده‌اند. این ۱۰ روز مهم‌ترین مقطع فعالیت دسته‌جات عزاداری و هیئت‌های مذهبی و محوری‌ترین روزهای برگزاری مجالس سوگواری شیعی در طول سال‌اند. سوگواری‌ها در روزهای پایانی این دهه به اوج خود می‌رسند. روز نهم این دهه، «تاسوعا»، روز دهم «عاشورا» و شام روز دهم «شام غریبان» نام دارد. مرسوم است که هر یک از روزهای این دهه به بزرگداشت یکی از وقایع یا ذکر مصیبت یکی از شهدای کربلا اختصاص می‌یابد و روضه‌خوانی‌ها و مداحی‌ها با محوریت آن واقعه یا شخص است. این ترتیب، همه جا و همیشه یکسان نیست و در مناطق گوناگون متفاوت است؛ اما ترتیب متعارف آن در ایران این گونه است:

  1. شب / روز اول: مسلم بن عقیل
  2. شب / روز دوم: ورود کاروان امام حسین (ع) به کربلا (ورودیه)
  3. شب/ روز سوم: رقیه
  4. شب/ روز چهارم: فرزندان حضرت زینب (س) یا حر بن یزید ریاحی یا فرزندان مسلم بن عقیل یا اصحاب مشهور امام حسین (ع) (حبیب بن مظاهر، زهیر و...)
  5. شب / روز پنجم: عبدالله بن حسن یا اصحاب امام حسین (ع)
  6. شب / روز ششم: قاسم
  7. شب / روز هفتم: علی اصغر در برخی مناطق: حضرت ابوالفضل (ع)
  8. شب / روز هشتم: علی اکبر
  9. شب / روز نهم (تاسوعا): حضرت ابوالفضل (ع)
  10. روز دهم (عاشورا): روز: امام حسین (ع)؛ شب (شام غریبان): حضرت زینب (س).

گاهی به این دهه، یک تا سه روز افزوده شده و سوگواری‌ها تا یازدهم یا سیزدهم محرم به طول می‌انجامد. ترتیب متعارف ذکر مصیبت در این روزها این‌گونه است:

  1. شب / روز یازدهم: حرکت کاروان از کربلا یا حضرت زینب (س)
  2. شب / روز دوازدهم: ورود کاروان به کوفه یا امام سجاد (ع)
  3. شب / روز سیزدهم: حضرت زهرا (س) یا کاروان اسرا و وقایع کوفه و مسیر شام[۱].

منابع

پانویس