نام‌های امام مهدی در کلام اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. نام‌های امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نام‌های امام مهدی در کلام اسلامی - نام‌های امام مهدی در معارف دعا و زیارات - نام‌های امام مهدی از دیدگاه اهل سنت - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

عده‌ای از دانشمندان شیعه، از حضرت مهدی (ع) با عنوان، محمد، محمد المهدی، محمد بن الحسن و محمد بن الحسن العسکری (ع)، یاد کرده‌اند. این خود نشانگر آن است که این بزرگان، ذکر نام آن حضرت را جایز می‌دانسته‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1. شیخ مفید در معرفی آن امام همام (ع) می‌نویسد: "... مُحَمدُ بنُ ‌الحَسَنِ العَسْكَري وَ اَنَّهُ المَهْديُّ المُنْتَظَر خُرُوجُهُ في آخِرالزَّمانِ وَ اَنَّهُ غائِبٌ بَعدَ فَتْرَةٍ مِنْ وِلادَتِهِ..."؛ "... محمد فرزند حسن عسکری و او است مهدی؛ همو که خروجش در آخر الزمان انتظار کشیده می‌شود و مدتی بعد از ولادتش غایب شد".
2. سید مرتضی در بیان اعتقادات شیعه درباره ائمه (ع) می‌نویسد: " وَ يُذْهِبْ الامامية - باجمعهم - الي أَنَّهَا بِالنَّصِّ الجلی علی الائمة الِاثْنَيْ عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِيطَالِبٍ وَ آخرهم‌ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْمَهْدِيِّ الْمُنْتَظَرُ..."؛ "اعتقاد امامیه- بنابر نص آشکار- این است که امامان دوازده نفرند؛ نخستین ایشان علی بن ابی طالب و آخرین آنان محمد فرزند حسن، مهدی منتظر است".
3. شیخ طوسی درباره ولادت امام مهدی (ع) از زبان اسماعیل علی نوبختی نوشته است: "... مَوْلِدُ م‌ح‌م‌د بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ اَلرِّضَا بْنِ مُوسَى...".
4. شیخ صدوق آورده است: "... أَبُو اَلْقَاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ هُوَ حُجَّةُ اَللَّهِ...".
5. علامه حلی در [تحریر الاحکام (ج ۲، ص ۱۰۹) و شرح منهاج الکرامة، (ص ۲۵۲) و الرسالة السعدیة (ص ۱۹)، از حضرت مهدی (ع) با عنوان محمد بن الحسن العسکری (ع) یاد کرده است.
6. علی بن یوسف حلی پس از نام بردن از امامان دوازده‌گانه، نام امام زمان (ع) را چنین می‌نویسد: "... حَتَّى اِنْتَهَى إِلَى أَبِي اَلْقَاسِمِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْحُجَّةِ اَلْقَائِمِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ...".
7. محقق کرکی می‌نویسد: " ثُمَ الخَلَفُ الحُجَّةُ القائِمُ المُنْتَظَرُ مُحمدُ بن الحَسَنِ المَهدی المُستَتَر خَوفاً مِنَ الاَعْداءِ..."؛ "سپس خلف، حجت، قائم، منتظر، محمد فرزند حسن، مهدی که به جهت ترس از دشمنان پنهان است..."
8. اربلی نوشته است: "... وَ أَمّا اِسْمُهُ فَمُحَمَّدٌ وَکُنْيَتُهُ اَبُو الْقاسِمِ وَلَقَبُهُ الْحُجَّةُ وَالْخَلَفُ الْصّالِحُ وَ قِيلَ الْمُنْتَظَرُ..."؛ "اما اسم او محمد و کنیه‌اش ابو القاسم و لقبش حجت و خلف صالح و گفته شده منتظر است".
9. علامه مجلسی اگرچه قائل به حرمت نام بردن ایشان است؛ ولی در موارد فراوانی با نام مخصوص از ایشان یاد کرده است: "... المهدی الذی بِشْرٍ بخرجه النبی الْمُعَظِّمُ - صلی‌ اللَّهِ علیه وَ آلِهِ - فی روایات مُتَوَاتِرَةُ مِنَ الْخَاصَّةِ وَ الْعَامَّةِ وَ هُوَ الامام مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ العسکری المهدی الْمُنْتَظَرُ...".
10. شهید اول می‌گوید: " الثانی عَشَرَ: الامام المهدی الْحُجَّةِ صَاحِبِ الزَّمَانِ أَبُو الْقَاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ العسکری (ع)...".
11. حسین عبد الصمد عاملی پدر شیخ بهایی با عنوان محمد بن الحسن العسکری المهدی قائم از آن حضرت یاد کرده است.
12. قاضی نعمان مغربی نوشته است: "... وَ مَنْ المتوقع انَّ هَذِهِ الروایة وَرَدَتْ فی المهدی مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ العسکری...".
13. طریحی می‌نویسد: "یکنی بِهِ (الْقَائِمُ) عَنْ صَاحِبِ الامر مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ العسکری..." و.. .

پرسش‌های وابسته

• نام امام مهدی در کلام دانشمندان شیعه چیست؟ (پرسش)

منابع

1. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۱.