صرح در قرآن

این مدخل زیرشاخهٔ بحث صرح است. صرح از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صرح در قرآن - صرح در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

﴿قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ...﴾. کلمه‌ای که در این آیه مد نظر ماست تا به واسطه آن به یک مکان پی ببریم ﴿الصَّرْحَ﴾ می‌باشد.

معنی صرح

مفردات الفاظ القرآن؛ الصرح را چنین معنا می‌کند: «خانه‌ای بلند و آراسته. لغت‌شناسی صرح را: قصر و هر بناء عالی معنی می‌کند. تفسیر نمونه در این باره چنین می‌گوید: «صَرح (بر وزن طرح) گاه به معنی فضای وسیع و گسترده آمده و گاه به معنی بنای مرتفع و قصر بلند است». مفسر نمونه سپس می‌گوید: در اینجا این آیه طبعاً به معنی حیاط قصر است. احتمال اینکه منظور تالار قصر باشد هم وجود دارد.

داستان بلقیس و حضرت سلیمان

«یک روز حضرت سلیمان بالای تخت نگریست اطراف خود جای هدهد را خالی دید... سوگند یاد کرد که چون بی‌فرمان و اجازه من غیبت کرده او را تأدیب می‌کنم. رئیس مرغان به هوا رفت تا مگر ببیند هدهد در کجاست - باهم تلافی کردند گفت سلیمان با او خشم گرفته که بی‌اجازه غیبت کردی تو را عذاب کند. «گفت: پرواز بر زمین سبأ نمودم و سبأ در یمن است و آنجا زنی است که ملکه آن کشور است... خدای تعالی به آن زن همه چیز داده است مگر شوهر که ندارد... سلیمان نامه به ملکه سبأ نوشت.. هدهد نامه را به یمن برد و به قصر بلقیس رسید». داستان بلقیس را به طور خلاصه از قلم مرحوم عماد زاده بر روی کاغذ آوردیم تا با خواندن آن به قصری که بلقیس به آنجا وارد شده است پی ببریم. ملکه سبأ یعنی بلقیس تصمیم گرفت به طرف قصر حضرت سلیمان رهسپار شود.

قصر حضرت سلیمان

اینک باید دید که کاخ حضرت سلیمان در کجا واقع بوده است؟ چنانچه می‌دانیم حضرت سلیمان در اورشلیم یعنی بیت المقدس فعلی تولد یافت. در همین شهر هم قصر مجللی ساخت و قبل از ورود ملکه سبأ دستور داد حیاط یا تالار قصر را از بلور صاف بسازند. با این توضیح، واضح می‌شود که قصر حضرت سلیمان در «بیت المقدس» بوده است.

صرح

﴿...فَأَوْقِدْ لِي يَا هَامَانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحًا...﴾. ﴿وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ﴾. صرح به تنهایی معنی کاخ را می‌دهد و در آیه فرعون از هامان خواسته است برای او کاخی بسازد. المنجد می‌نویسد: ﴿فَاجْعَلْ لِي صَرْحًا﴾ پس بساز برای من ساختمانی آسمان‌خراش. با این مختصر، روشن می‌شود که به کار بردن برجی بلند در معنی آیه؛ به برجی بلند و بنای مرتفع اشاره دارد.

لُب کلام

در این آیات خواسته فرعون از هامان بازگویی شده است. برج‌سازی فرعون پس از شکست ساحران از حضرت موسی در ذهن او شکل گرفت. «از سیاق این آیات استفاده می‌شود که سخنان مؤمن آل فرعون تأثیر کرد و فرعون را از قتل موسی بازداشت فرعون با یک ترفند تبلیغاتی تصمیم گرفت که برج‌سازی کند و قصری بلند و نمایان بسازد و اعلام کند که می‌خواهم بر آن برج بلند بروم و در مورد خدای موسی تحقیق کنم و هنگامی که خدای جسمانی و مادی یافت نشد بگوید موسی دروغگوست». برج‌های آسمان خراش که ساخته شد در پایتخت فراعنه یعنی کشور مصر شهر «طیبه یا اقصر» می‌باشد.

منابع

1. فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن