باور به مهدویت

مقدمه

اعتقاد به منجی موعود و نجات‌بخش در اقوام و ملل مختلف، با آیین‌ها و فرهنگ‌های گوناگون آمده است و در یک نکته اشتراک دارند که نجات‌بخشی خواهد آمد و آنان را از ظلم ستمکاران و حاکمان زورگو رهانیده، جامعه‌ای پر از عدل و داد پدید خواهد آورد.
در امت اسلامی‌ درباره مهدویت دو عقیده است:

عقیده شیعیان

باور به مهدویت، از ضروریات مذهب شیعه است. اینان بر این باورند، حضرت مهدی (ع) نهمین فرزند حضرت سیدالشهدا (ع) است که در سال ۲۵۵ متولد شده و از آن زمان تا به حال، زنده و در پس پرده غیبت‌اند.
در کتاب معجم احادیث‌ المهدی، ۱۹۴۱ حدیث در باره مهدویت گردآوردی شده است. این احادیث نبوی به ۵۵ نفر از صحابه می‌رسد.
بسیاری از عالمان شیعه، درباره مهدویت کتاب نوشته‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

کمال الدین و تمام النعمة، نوشته شیخ صدوق.
الغیبة، نوشته محمد بن ابراهیم نعمانی.
الوجیزة فی الغیبة، نوشته سید مرتضی علم الهدی.
کتاب الغبیة، نوشته شیخ طوسی.
الملاحم و الفتن، نوشته سید بن طاووس.
اعلام‌ الوری، نوشته امین‌الاسلام طبری.
المحجة فیما نزل فی القائم الحجة، نوشته سید هاشم بحرانی.
بحارالانوار، جلد ۵۱، نوشته محمد باقر مجلسی.
اثبات الهداة، نوشته شیخ حر عاملی.

حجم انبوه کتاب پیرامون مسأله مهدویت، اهتمام عالمان اسلامی‌ این مهم را می‌رساند^[۱].

عقیده اهل سنت

اعتقاد به مهدویت میان اهل سنت، رایج است. اهل سنت در مواردی چون: نام حضرت^[۲]، در اینکه حضرت از اهل بیت (ع)^[۳]، از فرزندان حضرت زهرا (س)^[۴]، هم‌کنیه بودن با پیامبر (ص)، خال بر گونه، دندان‌های از هم جدا، حتمی‌بودن ظهور، تعداد یاران، بسیاری از علائم ظهور و ویژگی‌های عصر ظهور، با شیعه مشترک‌اند^[۵]، ولی در برخی موارد مانند: نام پدر حضرت^[۶] و زمان تولد ایشان^[۷].
۹۱ نفر از عالمان اهل سنت، احادیث پیرامون حضرت مهدی (ع) را نقل کرده‌اند. برخی نیز، در این‌ باره کتاب نوشته‌اند، که اشاره می‌کنیم:

مناقب المهدی، نوشته ابو نعیم اصفهانی.
البیان فی اخبار صاحب الزمان، نوشته کنجی شافعی.
عقد الدرر فی اخبار المنتظر، نوشته یوسف بن یحیی المقدسی الشافعی.
المهدی، نوشته ابن قیم جوزی.
العرف‌ الوردی فی اخبار المهدی، نوشته حافظ جلال‌الدین سیوطی.
القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر، نوشته ابن‌ حجر هیثمی.
البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، نوشته علی متقی هندی.

علاوه بر کتاب‌های نام‌ برده، کتاب‌های دیگری نیز در عرصه مهدویت، میان اهل سنت به رشته تحریر در آمده است. همه آنچه گفته شد از مهم بودن اندیشه مهدویت در نگاه اهل سنت پرده برمی‌دارد.
بیست نفر از دانشمندان اهل سنت، به تواتر احادیث تصریح کرده‌اند. حافظ ابوعبدالله گنجی شافعی در کتاب البیان می‌نویسد: احادیث پیامبر اکرم (ص) درباره حضرت مهدی (ع) به دلیل راویان بسیاری که دارد، متواتر است^[۸].
ابن‌ حجر عسقلانی در کتاب فتح باری که در شرح صحیح بخاری نوشته است؛ می‌گوید: اخبار متواتر رسیده، که مهدی (ع) از این امت است و حضرت عیسی (ع) از آسمان می‌آید و پشت سر حضرت مهدی (ع) نماز خواهند خواند^[۹].
ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه می‌گوید: اتفاق همه فرقه‌های مسلمان است، که دنیا و دین و تکلیف پایان نمی‌یابد، مگر با مهدی موعود (ع)^[۱۰].
اکنون به برخی از روایات مهدویت از کتب معتبر عامه اشاره می‌کنیم: ابو داوود در صحیح خود از ابی‌ طفیل و او از حضرت علی (ع) نقل می‌کند: "اگر یک روز هم از عمر دنیا باقی باشد، خداوند مردی را از اهل بیت (ع) من بر می‌انگیزد که زمین را پر از عدل و داد می‌کند، پس از آنکه از ظلم و ستم پر شده باشد"^[۱۱]. و در جایی دیگر می‌نویسد: "هر گاه به پایان دنیا فقط یک روز بماند، خداوند این روز را به قدری طولانی می‌کند، تا اینکه در این روز فردی که از فرزندان من بوده و نامش مانند من است را بر می‌انگیزد و زمین را از عدل و داد پر می‌کند بعد از آنکه از ظلم و ستم پر شده باشد"^[۱۲].
احمد در مسند خود از ابوسعید خدری نقل می‌کند:"هنگامی‌ فرا می‌رسد که زمین از ظلم و جور پر شود و در آن موقع مردی از خاندان من قیام می‌کند، هفت یا نه سال در روی زمین حکومت می‌کند و زمین را از عدل و داد پر می‌کند"^[۱۳].
از این‌رو، مهدویت از نگاه فنّ حدیث، حقیقتی مسلم و انکارناشدنی است^[۱۴].

منابع

مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی

پانویس

↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۷۲-۱۷۳.
↑ مسند احمد، ج۱، ص۳۷۶؛ مسند بزار، ج۱، ص۲۸۱؛ سنن ترمذی، ج۴، ص۵۰۵، باب ۵۲؛ معجم کبیر، ج۱۰، ص۱۶۵؛ تاریخ بغداد، ج۴، ص۳۸۸؛ الحاوی للفتاوی، ج۲، ص۵۹.
↑ مسند احمد، ج۱، ص۹۹؛ مسند بزار، ج۱، ص۱۰۴؛ جامع الاصول، ج۱۱، ص۴۹؛ سنن ابی‌داوود، ج۴، ص۱۰۷؛ الدر المنثور، ج۶، ص۵۸؛ مستدرک، ج۴، ص۵۵۷.
↑ سنن ابی‌داوود، ج۴، ص۱۰۷؛ سنن ابن‌ماجه، ج۲، ص۱۳۶۷؛ معجم کبیر، ج۲۳، ص۲۶۷؛ مستدرک حاکم، ج۴، ص۵۵۷؛ الصواعق المحرقه، ص۱۶۳.
↑ بررسی تطبیقی مهدویت، ص۱۰۷-۱۹۸.
↑ منهاج‌السنه، ابن تیمیه، ج۴، ص۲۱۱.
↑ المهدی المنتظر فی ضوء الاحادیث و الآثار الصحیحه، ج۱، ص۱۳.
↑ البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص۶۷. تواترت الأخبار و استفاضت، بکثرة رواتها عن المصطفی فی امر المهدی.
↑ تواتر الاخبار بان المهدی من هذه الأمة ان عیسی ینزل و یصلی خلفه؛ فتح‌ الباری، ج۷، ص۱۲۳.
↑ شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۰، ص۹۶.
↑ «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدَّهْرِ إِلَّا يَوْمٌ لَبَعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً»؛ صحیح ترمذی، ج۲، ص۲۰۸.
↑ «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَبْعَثَ رَجُلًا مِنِّي أَوْ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يُوَاطِي اسْمُهُ اسْمِي... يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»صحیح ترمذی، ج۵، ص۳۴۳.
↑ «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: يَمْلَأُ الْأَرْضَ ظُلْماً وَ جَوْراً، ثُمَ يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ عِتْرَتِي يَمْلِكُ سَبْعاً أَوْ تِسْعاً فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا»؛ مسند احمد، ج۳، ص۲۸.
↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۷۳-۱۷۷.

[1] مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۷۲-۱۷۳.

[2] مسند احمد، ج۱، ص۳۷۶؛ مسند بزار، ج۱، ص۲۸۱؛ سنن ترمذی، ج۴، ص۵۰۵، باب ۵۲؛ معجم کبیر، ج۱۰، ص۱۶۵؛ تاریخ بغداد، ج۴، ص۳۸۸؛ الحاوی للفتاوی، ج۲، ص۵۹.

[3] مسند احمد، ج۱، ص۹۹؛ مسند بزار، ج۱، ص۱۰۴؛ جامع الاصول، ج۱۱، ص۴۹؛ سنن ابی‌داوود، ج۴، ص۱۰۷؛ الدر المنثور، ج۶، ص۵۸؛ مستدرک، ج۴، ص۵۵۷.

[4] سنن ابی‌داوود، ج۴، ص۱۰۷؛ سنن ابن‌ماجه، ج۲، ص۱۳۶۷؛ معجم کبیر، ج۲۳، ص۲۶۷؛ مستدرک حاکم، ج۴، ص۵۵۷؛ الصواعق المحرقه، ص۱۶۳.

[5] بررسی تطبیقی مهدویت، ص۱۰۷-۱۹۸.

[6] منهاج‌السنه، ابن تیمیه، ج۴، ص۲۱۱.

[7] المهدی المنتظر فی ضوء الاحادیث و الآثار الصحیحه، ج۱، ص۱۳.

[8] البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص۶۷. تواترت الأخبار و استفاضت، بکثرة رواتها عن المصطفی فی امر المهدی.

[9] تواتر الاخبار بان المهدی من هذه الأمة ان عیسی ینزل و یصلی خلفه؛ فتح‌ الباری، ج۷، ص۱۲۳.

[10] شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۰، ص۹۶.

[11] «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدَّهْرِ إِلَّا يَوْمٌ لَبَعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً»؛ صحیح ترمذی، ج۲، ص۲۰۸.

[12] «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَبْعَثَ رَجُلًا مِنِّي أَوْ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يُوَاطِي اسْمُهُ اسْمِي... يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»صحیح ترمذی، ج۵، ص۳۴۳.

[13] «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: يَمْلَأُ الْأَرْضَ ظُلْماً وَ جَوْراً، ثُمَ يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ عِتْرَتِي يَمْلِكُ سَبْعاً أَوْ تِسْعاً فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا»؛ مسند احمد، ج۳، ص۲۸.

[14] مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۷۳-۱۷۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]