گستره قیام امام مهدی

مقدمه

در باره چگونگی و جزئیات جغرافیای قیام حضرت مهدی (ع)، سخن روشنی در معصومان (ع) به چشم نمی‌آید و چنانچه برخی با تمسک به پاره‌ای از روایات به ترسیم نقشه قیام می‌پردازند، لازم است اسناد روایات، مورد بررسی قرار گیرد. از این‌رو در اینجا برخی روایات نقل می‌شود و بحث مفصل به زمانی دیگر موکول می‌گردد. آنچه که در آن هیچ شک و تردیدی نیست، این است که پس از قیام جهانی حضرت، همه جای کره خاکی زیر ولایت و رهبری او قرار می‌گیرد. ابوبصیر گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: سنت‌های انبیا با غیبت‌هایی که بر آنان واقع شده است، همه در قائم ما اهل بیت مو به مو پدیدار می‌گردد. ابو بصیر گوید: گفتم: یا ابن رسول الله! قائم شما اهل بیت کیست؟ فرمود: «"هُوَ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ ابْنِی مُوسَی ذَلِکَ ابْنُ سَیدَهِ الْإِمَاءِ یَغِیبُ غَیْبَهً یَرْتَابُ فِیهَا الْمُبْطِلُونَ ثُم یُظْهِرُهُ اللهُ عَز وَ جَل فَیَفْتَحُ اللهُ عَلَی یَدِهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ یَنْزِلُ رُوحُ اللهِ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ فَیُصَلی خَلْفَهُ وَ تُشْرِقُ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبهَا وَ لَا تَبْقَی فِی الْأَرْضِ بُقْعَهٌ عُبِدَ فِیهَا غَیْرُ اللهِ عَز وَ جَل إِلا عُبِدَ اللهُ فِیهَا وَ یَکُونُ الدینُ کُلهُ لِلهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُون"»^[۱]؛ ای ابوبصیر! او پنجمین از فرزندان پسر موسی است؛ او فرزند سیده کنیزان است. غیبتی می‌کند که باطل جویان در آن شک کنند؛ سپس خدای تعالی او را آشکار می‌سازد و بر دست او شرق و غرب عالم را می‌گشاید، روح الله عیسی بن مریم (ع) فرود می‌آید و پشت سر او نماز می‌گزارد. زمین به نور پروردگارش روشن می‌گردد و در زمین بقعه‌ای نمی‌ماند که غیر خدای تعالی در آن پرستش شود. همه دین از آن خدای تعالی می‌گردد؛ گرچه مشرکان را ناخوش آید.
در برخی روایات نام مناطقی از زمین برده شده است که آغاز ظهور و قیام از آنجا بوده (سرزمین مکه) و پایان قیام و محل استقرار حکومت حضرت نیز در آنجا خواهد بود (سرزمین کوفه). همچنین از بیت المقدس به عنوان سرزمینی که حضرت عیسی (ع) در آنجا به حضرت ملحق می‌شود، یاد شده است. نکته مهم اینکه فرود آمدن پیامبر بزرگ خدا عیسی بن مریم (ع)، به هنگام قیام امام مهدی (ع)، از دیدگاه همه مسلمانان، یک واقعیت ثابت و از اموری است که تردید در آن راه ندارد. شاید حکمت فرود آمدن او، تقویت حرکت جهانی آن حضرت و اعتراف و تصدیق به حقانیت آن وجود گران مایه است. به‌ویژه آنکه حضرت عیسی، به امام مهدی (ع)، اقتدا می‌کند و به امامت او نماز می‌گزارد و امامت جهانی و آسمانی او را تصدیق و تأیید می‌کند. رسول اکرم (ص) فرمود: «"مِنْ ذُریتِی الْمَهْدِی إِذَا خَرَجَ نَزَلَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ لِنُصْرَتِهِ فَقَدمَهُ وَ صَلی خَلْفَهُ"»^[۲]؛ و از ذریه من، مهدی است. آن هنگام که ظهور کند، عیسی بن مریم برای یاری او نازل می‌شود؛ پس مهدی را مقدم داشته، پشت سر او نماز می‌گزارد^[۳].