احترام و تکریم امام مهدی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. احترام و تکریم امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احترام و تکریم امام مهدی در سیره نبوی - پرسش‌های مرتبط

احترام و تکریم امام مهدی (ع) دارای چنان اهمیتی است که در سخنان پیامبر خاتم (ص) و ائمه (ع) بدان پرداخته شده و روایات زیادی در این باب وارد شده است. همچنین این احترام بدان درجه است که حتی شامل نام حضرت، اماکن منسوب به حضرت و خادمان آنها نیز می‌شود.

احترام و تکریم پیامبر از امام مهدی

پیامبر اسلام (ص) در احادیث فراوانی به آمدن مهدی (ع) بشارت داده و از حضرت تکریم کرده است. ابوذر غفاری می‌گوید از پیغمبر خدا شنیدم که فرمود: هرکس مرا و اهل بیت مرا دوست دارد (آن‌گاه اشاره به علی و حسنین (ع) کرد و گفت) این برادرم و بهترین اوصیاست و سبطین من بهترین اسباط‍‌، و به زودی خارج می‌فرماید خدای تعالی از صلب حسین، ائمه دین را و از ماست مهدی این امت. گفتم: ای پیغمبر خدا چند نفر ائمه پس از شما خواهند بود. فرمود: به عدد نقباء بنی اسرائیل.

احترام و تکریم ائمه از امام مهدی

وجود مقدس حضرت صاحب الزمان (ع)، دارای خصوصیاتی است و برنامه آن بزرگوار ویژگی‌هایی دارد که چشم امید همه، حتی پیامبر و ائمه (ع) به او دوخته شده و اهمیت کارش به قدری است که پیوسته دودمان امامت و ولایت در گفتار و رفتارشان، از آن حضرت به بزرگی یاد کرده و همگان را به عظمت او توجّه داده‌اند. آنچه از ادعیه و زیارات و روایات برمی‌آید این است که کار تمام انبیاء و مرسلین یک طرف است و کار حضرت مهدی (ع)، یک طرف. یعنی تمام آنها مطلب را رسانده‌اند تا جایی که بذر را آماده کرده و حضرت حجت (ع) می‌آید و به مرحله انتاج می‌رساند.

1. امام حسین (ع) فرمودند: "اگر جز یک روز از عمر دنیا باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را چندان بلند گرداند، تا مردی از اولاد من قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید، چنان‌که پر از ظلم و ستم شده باشد، این‌طور از پیغمبر شنیدم".
2. امام سجاد (ع) فرمودند: "خداوند امامت را در نسل امام حسین (ع) تا روز قیامت برقرار داشته است. قائم ما دو غیبت دارد که یکی از دیگری طولانی‌تر است".
3. امام باقر (ع) فرمودند: "دوازدهمی آن‌ها کسی است که عیسی بن مریم (ع) پشت سر او نماز می‌گذارد...".
4. امام صادق (ع) فرمودند: "هنگامی که سه اسم متوالی در میان ما ائمه پیدا شود: محمد و علی و حسن، چهارمی آن‌ها قائم است". یا اینکه فرمودند: "اگر من او را می‌دیدم، در مدت عمر خدمت‌گزارش می‌گشتم".
5. امام کاظم (ع) فرمودند: "خوشا به حال آن دسته از شیعیان ما که در غیبت قائم ما چنگ به دوستی ما زده و بر محبت ما ثابت می‌مانند و از دشمنان ما بیزاری می‌جویند...".
6. امام رضا (ع) فرمودند: "امام بعد از من پسر من محمد است و بعد از او علی پسر او و بعد از پسرش حسن است و بعد از حسن پسرش، حجت قائم امام است که (اهل ایمان) در زمان غیبتش انتظار او را می‌کشند و بعد از ظهورش از وی فرمان می‌برند".
7. امام جواد (ع) فرمودند: "بهترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج امام زمان است".
8. امام حسن عسکری (ع) فرمودند: "امام زمان را غیبتی است که در آن نادانان حیران گردند و اهل باطل به هلاکت افتند و کسانی که وقت ظهور را معین کنند دروغگو باشند...".

احترام و تکریم نام امام مهدی

از وظایف مردم در قبال حضرت مهدی (ع)، رعایت ادب نسبت به آن بزرگوار هنگام ذکر و یاد ایشان است. مؤمن باید هنگام خواندن، نوشتن و شنیدن اسامی و القاب آن حضرت، احترام و تکریم را مراعات کند. قبل از نام ایشان از عباراتی هم‌چون "حضرت" و "مولا" و پس از نام ایشان از دعاهایی هم‌چون "عَلَيهِ السَّلام‏"، "سَلامُ اللّهِ عَلَيهِ‏"، "أرْوَاحُنَا لَهُ الفِدَاء" و "عَجَّلَ اللّهُ فَرَجَهُ الشَّريف‏" استفاده کند. رسول خدا (ص) فرموده است: هرکس در کتابی بر من درود بفرستد، مادامی که اسم من در آن کتاب است، ملائکه پیوسته برای او طلب مغفرت می‌کنند.

تکریم نام حضرت هنگام شنیدن، از جای خود برخاستن و ایستادن است؛ به‌ویژه هنگام شنیدن نام مبارک "قائم". نام‌گذاری فرزندان خود به "مهدی" نوعی تکریم و اشاعه نام حضرت است.

احترام و تکریم خادمان امام

خادمان حرم‌ها، با سرمایه عشق و محبت در آستان اهل بیت (ع) خدمت می‌کنند و انتظار می‌رود که برخوردشان با زوار، براساس محبت و دلسوزی و راهنمایی باشد. زائران نیز باید جایگاه آنان را بشناسند و قدر بدانند و مورد تکریم قرار دهند. شهید اول می‌نویسد: سزاوار است خدام حرم‌ها از اهل خیر و صلاح و متدیّن و صاحب مروت و تحمل و صبوری باشند، عصبانی نشوند، برخورد خشن نداشته باشند، حالت کمک‌رسانی، خدمتگزاری، تکریم زوار، ارشاد گمشده‌ها، کمک به ضعیفان و برخورد محبت‌آمیز با واردین داشته باشند، اگر از کسی حرکت نامناسب و قصور و سهل انگاری دیدند، هشدار و تذکر دهند و موعظه کنند و اگر کار خلاف و گناه دیدند نهی از منکر کنند در مقابل این خدمات و حسن خلق، زائران نیز برخورد کرامت‌آمیز و همراه با احترام و ادب و همکاری با خدمتگزاران آستان اولیای خدا داشته باشند و با مسؤولان، مأموران نظافت و شستشو و انتظامات، پذیرایی کنندگان، نگهبانان کفشداری‌ها، امانتداران، راهنمایی کنندگان و خدّام رسمی و افتخاری و هرکس که به نوعی افتخار خدمت دارد مورد تکریم قرار دهند و از احسان و نیکی متناسب با شأن آنان دریغ نورزند.

از سوی دیگر، در اماکن زیارتی و شهرهای زیارتگاهی، نیازمندان آبرومندی هستند که چشم امیدشان به مساعدت زائران و خیری است که از سوی آنان به ایشان برسد. زائران، مستمندان را شناسایی و کمک‌رسانی کنند، با حفظ آبرو و حیثیّتِ آنان، بدون آنکه تحقیری نسبت به ایشان صورت بگیرد و به سادات فقیر و بینوایان غریب رسیدگی کنند. چنین خرج‌ها و کمک‌هایی گاهی از روی عشق به صاحب مرقد و مزار انجام می‌گیرد و همانجا شوق یاری رسانی شکوفا می‌شود، گاهی هم بر اساس نذر قبلی، کمک‌های مالی می‌کنند. طبعاً اینگونه نذرها و کمک‌ها، صرف تعمیر و بازسازی حرم‌ها و تأمین نیازها و برگزاری مراسم و اطعام‌ها و احسان‌هایی می‌شود که از سوی یک حرم برپا می‌شود. زائر، خوب است که در اینگونه سفرهای زیارتی و کلًا هر مسافرتی دست و دل باز باشد و خیرش به دیگران برسد.

پرسش‌های وابسته

• پیامبر خاتم درباره آمدن امام مهدی چه بشارت‌هایی داده است؟ (پرسش)

منابع

1. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
2. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت