قرض‌الحسنه در فقه اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث قرض‌الحسنه است. قرض‌الحسنه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قرض‌الحسنه در قرآن - قرض‌الحسنه در معارف و سیره نبوی - قرض‌الحسنه در معارف دعا و زیارات - قرض‌الحسنه در معارف و سیره سجادی - قرض‌الحسنه در فقه اسلامی - قرض‌الحسنه در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
قرض آن است که کسی مال خود را به دیگری تملیک کند تا قرض گیرنده بازپرداخت آن مال یا مثل و یا قیمت آن را ضامن شود و تعهد کند[۱]. در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است: «هر کس به برادر مسلمانش قرض بدهد، به ازای هر درهم قرض، به اندازه وزن کوه احد از کوه‌های رضوا و طور سینا برایش حسنات داده می‌شود و اگر در مطالبه قرضش مراعات مقروض را بکند، از پل صراط بدون حساب و عذاب عبور خواهد کرد؛ مانند رعد و برق و هر کس برادر مسلمانش از او به خاطر قرض ندادن شکایت کند، خداوند عزوجل بهشت را در روز پاداش نیکوکاران بر او حرام می‌کند»[۲].
ارائه احکام قرض در قالب «کتاب القرض» یا «باب القرض» بیانگر اهمیت این عمل نیکو در اندیشه فقهاست. از ویژگی‌های قرض، اجتناب از ربای قرضی است که از محرمات قلمداد می‌شود[۳]. نکته شایان توجه اینکه در همه جوامع شکاف طبقاتی و فاصله غنی و فقیر همواره یکی از عوامل ناامنی و تهدید اساسی برای امنیت اقتصادی و نیز امنیت نظام به شمار می‌رود؛ چراکه فقر و نداری و نیز احساس فقر و مشاهده فاصله رفاه ثروتمندان با تهیدستی خود، سبب گرایش مستمندان به سمت تأمین رفاه خود از راه‌های غیر قانونی مانند سرقت و قاچاق می‌شود. از سوی دیگر رواج بزهکاری و جرم در میان فقرا، خود تهدیدی برای امنیت اجتماعی و نیز فرهنگی قلمداد می‌شود؛ از این رو نظام اسلامی با ایجاد عدالت اقتصادی از طریق توزیع مجدد ثروت در قالب تکالیف مالی همچون خمس و زکات و نیز تشویق‌های مالی نظیر صدقه، قرض و وقف، در مسیری حرکت می‌کند که به امنیت اقتصادی در جامعه و به تبع آن، امنیت اجتماعی و فرهنگی منجر می‌شود؛ به بیان دیگر با این سازوکار، همه مردم در جامعه اسلامی می‌توانند حداقل ضروریات معاش خود را تأمین کنند و از تأمین این ضروریات، اطمنیان خاطر می‌یابند که دچار تشتت و کاستی نمی‌شود و این یعنی تحقق امنیت اقتصادی در جامعه.[۴]
منابع
پانویس
- ↑ محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج۲۵، ص۱؛ سیدروح الله موسوی خمینی، ترجمه تحریر الوسیله، ج۲، ص۶۲۷.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۶، باب دین و قرض، باب ۶، حدیث ۵.
- ↑ محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج۲۵، ص۱؛ سیدروح الله موسوی خمینی، ترجمه تحریر الوسیله، ج۲، ص۶۲۷.
- ↑ نباتیان، محمد اسماعیل، فقه و امنیت ص ۳۵۴.