ام الفضل دختر مأمون
مقدمه
نامش زینب و از دختران مأمون بود در مراسم ولایتعهدی امام رضا (ع) در حالیکه ۵ سال داشت، به نامزدی امام جواد (ع) که آن زمان در مدینه حضور داشتند، در آمد[۱]. مأمون به ظاهر میخواست با این قبیل اقدامات، دوستی و ارادت خویش را به خاندان اهل بیت (ع) ابراز دارد و این در حالی بود که در باطن، افکار دیگری داشت.
مأمون گاهی میگفت: من به این ازدواج اقدام کردم تا محمد بن علی (ع) از دخترم صاحب فرزند شود و من پدربزرگ کودکی باشم که از نسل رسول الله (ص) و علی بن ابیطالب (ع) است[۲].
بعد از شهادت امام رضا (ع) در سال ۲۰۳ هجری قمری، امام جواد (ع) بنا بر دو ویژگی خاص که ایشان مسلط بر علم لدنی بودند و به تمام سوالات پاسخ میدادند و همچنین به سبب عصمت و طهارت ایشان، به امامت رسیدند. در این زمان مأمون به بغداد آمده بود و توانسته بود نظر عباسیان معترض را باری دیگر جلب نماید.
او در پی بقای خلافتش بود، بنابراین میبایست برنامههای شومش را ادامه دهد؛ و اینکه امام جواد (ع) را به بغداد فرا خواند و ام الفضل را که تا کنون به عنوان نامزد امام جواد (ع) بود، بالاجبار و تهدید، به عقد امام (ع) درآورد تا بر مصلحت امور خویش، اقدام کرده، مأموری خانگی در منزل امام (ع) بگمارد[۳]. به هر ترتیب، او در این زمینه موفق هم شد و سرانجام این زن ملعونه، به وسوسه عمویش معتصم عباسی، در سال ۲۲۰ هجری قمری، امام جواد (ع) را مسموم و به شهادت رساند[۴].