مسجد الاقصی

مقدمه

مسجد الاَقصی در لغت به‌معنای دورترین مسجد و آن، مسجدی است در جنوب شرقی شهر بیت المقدس فلسطین^[۱]. علت نام‌گذاری آن به‌مسجد الاقصی، دوری مسافتش تا مکه و مسجدالحرام ـ که در آن زمان محل استقرار پیامبر(ص) و مسلمانان بود ـ عنوان شده است^[۲]. این مسجد از مساجد بزرگ و مقدس مسلمانان است که بنابر نقل برخی روایات، محل معراج نبی خاتم(ص) بوده است. این مسجد که نام آن برگرفته از آیه نخست سوره اسراء^[۳] است، قریب به یک قرن (۹۱ سال) پس از نزول این آیه، در سال ۶۲۱ میلادی، توسط عبدالملک بن مروان، در گوشه خاوری شهر بیت المقدس ـ که به آن قدس نیز گفته می‌شود ـ رو به قبله ساخته شده است^[۴].^[۵] این بنای کهن را حضرت داود آغاز و حضرت سلیمان آن را تکمیل کرد و بارها تجدید بنا شده است و نماز خواندن در آن فضیلت بسیار دارد. "قبة الصخره" بنای قدیمی و مقدس این مجموعه است.

این مسجد مقدس، بارها در طول تاریخ، در معرض حوادث تلخ قرار گرفته است. آتش زدنِ مسجد الأقصی به دست یهودیان متعصب یکی از آن‌هاست. امروز این مسجد در اشغالِ رژیم صهیونیستی اسرائیل است و مسلمانان برای آزادی آن، که قبله نخستینِ مسلمانان بوده و دیگر سرزمین‌های فلسطین از دست اشغالگران، جهاد می‌کنند^[۶].

مسجدی است که حجاج بیت الله الحرام در موسم حج فریاد رهایی آن را از چنگال متجاوزین و غاصبین سر می‌دهند. مسجدالحرام و مسجد الاقصی را «قبلتین» گویند، از آن جهت که تا قبل از قبله شدن کعبه، به سوی مسجد الاقصی (بیت المقدس) نماز به جای آورده می‌شد. مراد از لفظ مسجد الاقصی مذکور در قرآن مجید بیت‌المقدس می‌باشد و به نقلی به اعتباری دوری آن از مکه «اقصی» (دورتر) خوانده شد و به اعتبار آنکه بعداً از مساجد بزرگ مسلمین خواهد شد به عنوان «مسجد» وصف گردید (و لذا گفته‌اند که این خود از جمله معجزات قرآن مجید است. امروزه نام مسجد الاقصی برای اطلاق به دو بنای مقدس و تاریخی به کار برده می‌شود؛ برای صخره‌ای و برای مسجدی:

صخره مقدس؛ صخره‌ای است که حرم شریف بر روی آن قرار دارد و حضرت سلیمان(ع) اولین معبد یهودیان را بر روی آن ساخت. صخره‌ای که بر اساس روایات آخرین منزلگاه زمینی رسول الله(ص) در شب معراج بود.
مسجد الاقصی؛ مسجدی است در جنوب قُبَّة الصخره. این مسجد را عبدالملک بن مروان (و به نقلی در جای مسجد عمر که هنگام فتح قدس بنا شد) احداث کرده و پسرش ولید آن را به پایان رساند. مسجد الاقصی بارها در طول تاریخ تجدید بنا شد و از جمله در سال ۱۱۸۷ هجری قمری توسط صلاح الدین ایوبی از نو بنا گردید. مسجد الاقصی در برخی روایات یکی از چهار مسجد پر فضیلت و با عظمتی است که نماز در آن ثواب فوق العاده‌ای دارد (و در ۲۱ اوت ۱۹۶۹ میلادی برابر با ۳۰ مرداد ماه ۱۳۴۸ شمسی آتش‌سوزی عظیمی به دست غاصبان صهیونیست در مسجد الاقصی روی داد و خسارت عمده‌ای به بار آمد).^[۷].

↑ حمیدی، تاریخ اورشلیم، ص۱۸۳.
↑ مقریزی، امتاع الاسماع، ج۸، ص۱۹۶.
↑ «سبْحَانَ الَّذِی اَسرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسجِدِ الْحَرَامِ اِلی الْمَسجِدِ الاَقْصا الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَا اِنَّهُ هُوَ السمِیعُ الْبَصِیرُ»
↑ مقدسی، احسن التقاسیم، ص۱۶۸؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۱۶۹.
↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص۲۹۳.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۱۱.
↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۸۸۵.