امام مهدی در بقای هستی چه نقشی دارد؟ (پرسش)

امام مهدی در بقای هستی چه نقشی دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت

امام مهدی(ع) در بقای هستی چه نقشی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

محسن قرائتی

حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی در کتاب «جهت‌نما» در اين باره گفته است:

«در پاسخ به این سؤال در روایات آمده است: " لَوْلاَ اَلْحَجَّهُ لَسَاخَتِ اَلاَرْضُ بَاهِلَهَا‏" خداوند آیاتی از قرآن کریم می‌فرماید: ﴿﴿خَلَقَ لَكُم﴾﴾؛ ﴿﴿ سَخَّرَ لَكُم ﴾﴾؛﴿﴿خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا ﴾﴾ این در حالی است که بر اساس روایات و آیات گناه و ظلم، عامل کیفرهای الهی در دنیا است؛ چنان که در قرآن کریم آمده است: ﴿﴿وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيْهَا مِن دَابَّةٍ وَلَكِن يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ﴾﴾؛ بر این اساس چنانچه خداوند متعال به خاطر ظلم و ستم بندگان آنها را مؤاخذه نماید، از شدت عذاب الهی هیچ جنبنده‌ای روی زمین باقی نخواهد ماند و نعمت‌هایی را که به خاطر انسان آفریده شده اند از او باز پس خواهد گرفت. مطلب قابل توجه در این میان، زندگی سرشار از نعمت انسان‌ها با وجود گناه فراوان آنهاست که از تأمل در آن در می‌یابیم که ایمن بودن انسان از عذاب الهی به سبب عاملی است که در قرآن کریم و روایات به عنوان حجت الهی از آن یاد شده است در قرآن کریم نیز در این باره آمده است:﴿﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ ﴾﴾؛ زیرا ﴿﴿وَأَنتَ فِيهِمْ﴾﴾؛ چون تو در بین مردم هستی. جهان برای بشر آفریده شده است: ﴿﴿خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا﴾﴾ ؛ ﴿﴿جَمِيعًا﴾﴾؛ یعنی هر آنچه در زمین است، برای بشر خلق شده و بشر هم برای عبادت آفریده شده است: ﴿﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ﴾﴾. بنابر قرآن اگر خدا بخواهد به خاطر گناهانمان ما را مؤاخذه کند، به محاسبه بکشاند و مجازاتمان کند؛ همه نابود خواهیم شد؛ این در حالی است که با وجود گناه کار بودنمان خدا همه را نابود نمی‌کند و این تنها به خاطر وجود پیامبر در بین مردم است: ﴿﴿وَأَنتَ فِيهِمْ﴾﴾. ممکن است کسی بگوید: ﴿﴿وَأَنتَ ﴾﴾ برای شخص پیامبر است و شامل سایر اهل بیت نمی‌شود در پاسخ باید گفت: " بِكُمْ‏ يُنَفِّسُ‏ الْهَمَ‏ وَ يَكْشِفُ‏ الضُّرَّ ‏" یا " بِكُمْ‏ فَتَحَ‏ اللَّهُ‏ وَ بِكُمْ‏ يَخْتِمُ‏ اللَّهُ ‏" یعنی شخص پیغمبر به عنوان ولی خدا است. در اینجا شخص مهم نیست بلکه مقام نبوت و مقام رسالت است که باعث رفع عذاب می‌شود و این مقام ولی اللّهی به اهل بیت او هم رسیده است. بر اساس زیارت جامعه کبیره صفاتی را که ما برای پیغمبر می‌گوییم، همه را برای امیرالمؤمنین هم قائل هستیم؛ همه را برای حضرت مهدی هم قائل هستیم، در این میان فقط یک تفاوت وجود دارد و آن اینکه فقط به پیغمبر وحی می‌شد. بنابر گفته شیعه و سنی، پیامبر (ص) به علی بن ابی طالب(ع) فرمود: "تو همه مقامات مرا داری؛ مگر این که بعد از من پیامبری نخواهد بود"

• به هر روی، تا زمانی که حضرت مهدی در میان امت است، تعجیل در عذاب مهدی باوران صورت نمی‌گیرد و این از برکت وجودی امام عصر (ع) است. از این رو برای سلامتی و ظهور او در دعا تأکید می‌شود و که خداوند همواره و برای همیشه حضرت مهدی (ع) را مورد عنایت خاص خود قرار دهد، او را در ولایت الهی خود از همه دشمنان محافظت نماید، راهنمایی اش کرده و مورد یاری ونصرت خود قرار دهد تا اینکه در زمین مستقر گردد و ظهورش در تمام عالم جلوه گر شود و حکومت الهی را به او بسپارد. در روایت بر خواندن دعای سلامتی امام زمان(ع) به ویژه در شب قدر توصیه و سفارش شده است. زیارت آل یاسین نیز به عنوان زیارت خاص حضرت مهدی (ع) مورد توجه آن امام قرار گرفته است. در فراز‌هایی از این زیارت چنین آمده است: " سَلَامٌ‏ عَلَى‏ آلِ‏ يس‏ السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا دَاعِيَ‏ اللَّهِ‏ وَ رَبَّانِيَ‏ آيَاتِهِ‏ السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا بَابَ‏ اللَّهِ‏ وَ دَيَّانَ‏ دِينِه‏‏" امام مهدی نشان گر راه‌های ارتباطی با خداوند متعال است؛ به بیانی دیگر مهدویت دروازه همه معارف است و مسیری شایسته برای ورود به ساحت قدس الهی می‌باشد. توجه به او موجب تحقق ارتباطی محکم با خداوند متعال می‌شود و در برقراری ارتباط با خدا به جامعه کمک می‌کند؛ چرا که او حجت خداوند متعال در زمین و راهنمای مردم در رسیدن به اهداف الهی است. به هر روی؛ زیارت آل یاسین از نظر محتوایی بسیار غنی و ارزشمند است. برای همین مقام معظّم رهبری به حاجی‌هایی که به مکه مکرّمه مشرف می‌شوند، سفارش کرده اند، در شب عید قربان و در بیابان عرفات، وقتی لباس احرام بر تن دارید، در بیابان و زیر آسمان این زیارت را بخوانید. به ویژه که بنابر روایات حضرت مهدی (ع) هر سال در ایام حج، در مکه هستند. ایشان فرمودند: در آن جا چون همسایه حضرت مهدی(ع) هستید، به آن حضرت سلام کنید و زیارت «آل یاسین» را بخوانید. با توجه به اهتمام ویژه اسلام به مسأله امامت، مسلمان راستین هرگز در عمل به آموزه‌های دینی از امام به حق و حجت خداوند متعال جدا نمی‌شود و حکومتی را می‌پذیرد که فقط خدا آن را تعیین کرده باشد. به همین دلیل، کسی که مدیریت و رهبری جامعه دینی را از طریق رهبر ستمگر بپذیرد، دین ندارد و چنین تفکر ی مثل آن است که مردم بخواهند از راه معاویه یا حکومت بنی امیه به آئین اسلام عمل کنند. طبیعی است که این امکان ندارد و نتیجه‌ای جز انحراف از دین و باطل شدن اعمال ندارد؛ چنان که در روایت آمده است: "اگر همه مردم نماز شب بخوانند و در نماز از خوف خدا گریه کنند؛ ولی رئیس آن‌ها طاغوت باشد، خداوند می‌فرماید: والله قسم این مردم را به جهنم می‌برم؛ گرچه آنان عملکرد خوبی هم داشته باشند؛ اما مردمی‌ که رهبر و امامشان عادل است، آن‌ها را می‌بخشم؛ گرچه تک تک مردم ظالم باشند، چون نظام آنها نظامی‌الهی است"؛ بنابراین مدیریت و رهبری فقط باید از راه خدا، ولی و حجت او باشد؛ یاران امام حسین(ع) در شب عاشورا شاد بودند و می‌خندیدند؛ چرا که همه آنها بهشتی بودند. یکی از آن‌ها خطاب به دوستانش گفت: شوخی نکنید؛ امشب، شب عاشورا است! گفتید: چرا شوخی نکنیم، در حالی که امام حسین(ع) رهبر ما است! اگر رهبر امام حسین(ع) باشد، همه چیز ارزش پیدا می‌کند، حتی اگر شوخی و خنده باشد؛ ولی اگر رهبر یزید باشد، نماز شب هم در آن جا ارزش ندارد. در روایت دیگری آمده است: "کسی نزد امام صادق(ع) آمد و گفت: "آقا! فلانی آدم خوبی نیست، او را رها کنید! فرمود: پس، چه کسی خوب است؟! در جواب گفت: من یا فلانی. امام(ع) فرمود: او چه اشکالی دارد؟ گفت: با آدم‌های بد رفیق شده است. و همنشینان خوبی ندارد! امام(ع) برای این که به او بفهماند که هر چند بعضی ازکارهای آن شخص غلط است؛ اما دارای فضلیت‌هایی نیز هست نامه‌ای به او فرستاد و از او برای کمک به مستمندان درخواست پول کرد. آن شخص نیز پس از دریافت نامه از همان آدم‌های به اصطلاح بد، کمک قابل توجهی جمع آوری کرد و برای امام(ع) فرستاد. امام صادق(ع) پس از این اتفاق همین نامه را به همان شخص به اصطلاح خوب فرستاد و از او نیز برای مستمدان درخواست کمک کرد؛ ولی او و دوستانش به بهانه‌ای از یاری امام صادق(ع) خودداری نمود¬ند. پس از آن امام(ع) فرمود: برای همین می‌گویم او شخص خوبی است. دقت و تأمل در این حدیث نشان می‌دهد امام (ع) از باطن افرد جامعه به خوبی آگاهی دارد ولی از روی رحمت واسعه الهی و عنایت ویژه‌ای که به دوستداران اهل بیت علیهم السلام دارد همواره با ایشان از روی محبت و دوستی برخورد می‌نماید؛ به ویژه امام عصر(ع) که به یمن وجود او نظام هستی برپاست و خداوند متعال به برکت او شیعیان را در مشکلات یاری می‌کند. در این باره در توقیعی از امام عصر(ع) آمده است: "اگر دعای من برای شما نبود، دشمنان شما را از بین می‌بردند"».

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: