بحث:منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
پاسخ اجمالی
اقسام انتظار
- در بین احادیث اسلامی که از طریق شیعه و سنی به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع انتظار شده است:
- انتظار عام، که از آن، انتظار فرج به صورت مطلق تعبیر شده است. انتظار فرج به معنای عام، یعنی انتظار گشایش و امید به آینده و نکوهش یأس و ناامیدی. در این معنا، مکتب اسلام تلاش کرده است از یک‌سو، با فضیلت بخشیدن به "انتظار گشایش" و امید به آینده و از سوی دیگر، با نکوهش ناامیدی، دلسردی و دل‌مردگی، روحیۀ تلاش و تکاپوی سازنده را در افراد جامعۀ اسلامی زنده نگه دارد. در همین رابطه امام رضا(ع) فرمود : «چقدر نیکوست صبر و انتظار فرج، آیا نشنیده‌ای گفتار خداوند عزوجل را که فرمود : ﴿وَارْتَقِبُواْ إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ﴾[۱] و ﴿فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ﴾[۲] ؛ پس بر شما باد به صبر، زیرا فرج بعد از یأس و ناامیدی است، به راستی کسانی که قبل از شما زندگی می‌کردند از شما صبورتر بودند». به تعبیر دیگر انتظار عام انتظاری است که متعلق آن عام و مطلق است و به معنای امید و امیدواری به هر نوع مشکل و معضلی اعم از مادی و معنوی، دنیایی و آخرتی و فردی و اجتماعی است.
- انتظار خاص، که از آن، انتظار ظهور حضرت مهدی(ع) بالخصوص تعبیر گردیده است.
انتظار عام از دیدگاه آیات
- به طور کلی می‌‌توان در سه بخش، معنای عام انتظار را بررسی کرد:
- آیات قرآن: بسیاری از آیاتی که در آنها به فضیلت "انتظار" به طور کلی و بدون ذکر متعلق فرج اشاره شده است، به اصل تقویت روحیۀ امید به آینده و مقابله با ناامیدی و بدبینی نسبت به آینده نظر داشته‌اند. قرآن کریم، ناامیدی از رحمت خدا را از ویژگی‌های کافران می‌داند و از زبان حضرت یعقوب(ع) چنین نقل می‌کند : ﴿یَا بَنِیَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ وَأَخِیهِ وَلَا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ﴾[۳] و نیز در جای دیگری آمده است : ﴿إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴾[۴]
انتظار عام از دیدگاه روایات
- امام علی(ع) در بخشی از روایت مفصلی که در آن به چهارصد مورد از اموری اشاره می‌کند که برای صلاح دین و دنیای مؤمن شایسته است، پس از سفارش کردن به طلب رزق در میانه طلوع فجر و طلوع شمس می‌فرماید : «منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند ناامید نشوید».
- از رسول گرامی اسلام(ص) نقل شده است : «هر کس نسبت به رزق کمی که خداوند به او داده است، خشنود باشد، خداوند نیز نسبت به عبادت عمل کمی که او انجام می‌دهد، خشنود می‌شود و انتظار گشایش عبادت است».
- امام صادق(ع) نیز در سفارش‌های خود به أبو حنیفه می‌فرماید : «برترین کارها، انتظار گشایش از خداست». و... .
انتظار عام از بررسی اقوال علما و دانشمندان
- اقوال علما:
- ابن‌قیم جوزی در کتاب مدارج‌السالکین درباره معنای اصطلاحی انتظار عام می‌نویسد : «انتظار، روحِ فرج است؛ یعنی ملایمت و لذت‌بخشی و راحت فرج با انتظار حاصل می‌شود. به راستی اینکه انسان در میان بلا بهره‌مند از روح فرج و ملایمت و راحت آن است، از الطاف خفی و گشایش تعجیل یافته است».
- در معنای اصطلاحی انتظار عام محمد ابو العلا نیز می‌نویسد : «انتظار فرج یعنی امیدوار بودن جهت از بین رفتن بلا و اندوه و ترک شکوه پیش غیر خدا و این انتظار به جهت اینکه همراه است با صبر در بلا و تسلیم در قضا، بافضیلت‌ترین عبادت محسوب می‌شود».
- شهید مطهری میگوید: «اصل انتظار فرج از یک اصل کلی قرآنی و اسلامی به نام حرمت یأس از روح الله استنتاج شده است».
نتیجه گیری
- نتیجه اینکه انتظار فرج به معنای عام عبارت از گشایش و نجات شیعه بلکه تمام مظلومین عالم از ظلم و بی‌عدالتی و شرک و فساد و تبعیض و بی‌دینی است و از باب اینکه شخص منتظر را مستعد و زمینه‌ساز فرج امام زمان(ع) می‌کند افضل عبادات است.
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «و‌ای قوم من! هر چه از دستتان برمی‌آید انجام دهید، من نیز انجام می‌دهم، زودا که بدانید بر سر چه کس عذابی که او را خوار سازد خواهد آمد و چه کسی دروغ میگوید. و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.
- ↑ «گفت: بی‌گمان عذاب و خشمی از (سوی) پروردگارتان برای شما رقم خورده است آیا در نام‌هایی که شما و پدرانتان آنها را نامگذاری کرده‌اید- (و) خداوند هیچ برهانی بر (تأیید) آنها نفرستاده است ـ با من چالش می‌ورزید؟ پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شم» سوره اعراف، آیه ۷۱.
- ↑ «ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.
- ↑ «به راستی با دشواری، آسانی همراه است،» سوره انشراح، آیه ۵.