آیا علم غیب در شب قدر نازل میشود؟ (پرسش)
آیا علم غیب در شب قدر نازل میشود؟ | |
---|---|
![]() | |
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
مدخل اصلی | علم غیب |
آیا علم غیب در شب قدر نازل میشود؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
عبارتهای دیگری از این پرسش
پاسخ اجمالی
معناشناسی شب قدر
شب قدر یکی از شبهای باعظمتی است که در ماه رمضان قرار دارد و آیات قرآن در معرفی شب قدر آنرا از هزار ماه برتر میداند[۱]، همچنان که شب قدر را شب نزول قرآن و شب فرود آمدن فرشتگان و روح برای هر امری دانسته است[۲].[۳]
افزایش پذیری علم امام
برخی روایات از افزایشپذیری علوم امامان(ع) سخن گفتهاند، در روایات متعددی از امام باقر و امام صادق (ع) نقل شده است: «اگر بر علم ما افزوده نشود، پایان میپذیرد»[۴].[۵]
نازل شدن علم غیب در شب قدر
براساس روایات، شب قدر نیز یکی از زمانهایی است که حجم وسیعی از شناخت و آگاهی غیبی برای معصومین نازل میشود. در این شب، از حوادث آن سال تا شب قدر سال بعد به امام خبر داده میشود. این علم شامل تمام خیر و شرهایی است که به بندگان میرسد؛ مرگ یا زندگی، فقر یا ثروت، توفیق زیارت خانه خداوند متعال و خلاصه تمام مقدرات بندگان تا شب قدر سال آینده بر امام(ع) عرضه میشود. امام باقر(ع) فرموده است: «خدای عزوجل دربارۀ شب قدر میفرماید: ﴿فيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكيمٍ﴾، در این شب هر امر حکیم، محکم و استواری جدا و معین شود... به راستی در شب قدر بیان حکم همۀ امور سالیانه بر ولی امر نازل میشود و به او ابلاغ میگردد که دربارۀ خود چنین دستور دارد و دربارۀ مردم چنان و به علاوه برای ولیّ امر و امام معصوم هر زمان در هر روز، علم مخصوص و مکنون و عجیب خداوند عزوجل پدید میگردد مانند همان که در شب قدر نازل میشود و سپس این آیه را خواند: ﴿وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾[۶].[۷]
نتیجه گیری
بنابراین در شب قدر علوم مختلفی بر امامان(ع) نازل میشود و از جملۀ آنها علم غیب است، چراکه علم به تمام خیر و شرها و مرگ یا زندگی افراد، فقر یا ثروت و... چیزی جز علم غیب نیست.
پاسخهای دیگر
۱. آیتالله مصباح یزدی؛ |
---|
آیتالله مصباح یزدی، در «شرح دعای ۴۵ صحیفه سجادیه» در اینباره گفته است: |
۲. حجت الاسلام و المسلمین نادم؛ |
---|
|
۳. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی، در مقاله «علم امام تام یا محدود؟» در اینباره گفته است:
|
۴. حجت الاسلام و المسلمین شاکر؛ |
---|
|
۵. حجت الاسلام و المسلمین اوجاقی؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین ناصرالدین اوجاقی در پایاننامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «علم امام از دیدگاه کلام امامیه» در اینباره گفته است:
|
۶. حجت الاسلام و المسلمین جزایری؛ |
---|
|
۷. آقای دکتر رستمی و خانم آلبویه؛ |
---|
آقای دکتر محمد زمان رستمی (استادیار دانشگاه قم) و خانم طاهره آلبویه (پژوهشگر جامعة الزهراء) در کتاب «علم امام» در اینباره گفتهاند:
|
۸. آقای دکتر غلامی (پژوهشگر دانشگاه تهران). |
---|
آقای دکتر اصغر غلامی در مقاله «آفاق علم امام در الکافی» در اینباره گفته است:
|
پرسشهای وابسته
منبعشناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ ﴿لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ﴾«شب قدر از هزار ماه بهتر است» سوره قدر، آیه ۳.
- ↑ ﴿تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ﴾«فرشتگان و روح (الامین) در آن، با اذن پروردگارشان برای هر کاری فرود میآیند» سوره قدر، آیه ۴.
- ↑ ر.ک: شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ «لو لا أنا نزداد لأنفدنا»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کلینی، ج ۱، ص ٢٥٤.
- ↑ ر.ک: هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، وبگاه خبرگزاری فارس؛ جزایری، سید محمود، کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان، مکاتبۀ اختصاصی دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، ص ۵۰۰ ـ ۵۰۱.
- ↑ «قال الله عز و جل فی لیلة القدر- فیها یفرق کل أمر حکیم یقول ینزل فیها کل أمر حکیم و المحکم لیس بشیئین إنما هو شیء واحد فمن حکم بما لیس فیه اختلاف فحکمه من حکم الله عز و جل و من حکم بأمر فیه اختلاف فرأی أنه مصیب فقد حکم بحکم الطاغوت إنه لینزل فی لیلة القدر إلی ولی الأمر تفسیر الأمور سنة سنة یؤمر فیها فی أمر نفسه بکذا و کذا و فی أمر الناس بکذا و کذا و إنه لیحدث لولی الأمر سوی ذلک کل یوم علم الله عز و جل الخاص و المکنون العجیب المخزون- مثل ما ینزل فی تلک اللیلة من الأمر ثم قرأ و لو أن ما فی الأرض من شجرة أقلام و البحر یمده من بعده سبعة أبحر ما نفدت کلمات الله إن الله عزیز حکیم»؛ کافی، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفه سجادیه، وبگاه پدیدآورنده؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، وبگاه خبرگزاری فارس؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه ص ۶۴ ـ ۶۸.؛ شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت؛ نادم، محمد حسن، رویکردهای کلامی محدثان و متکلمان در تبیین منابع علم امام، دوفصلنامه پژوهشنامه امامیه، ش ۱، ص ۸۰ ـ ۸۷؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام.
- ↑ شرح دعای ۴۵ صحیفه سجادیه، وبگاه پدیدآورنده
- ↑ محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات ص۲۲۰.
- ↑ همان، ص۱۲۴.
- ↑ مفید، الامالی ب:۷.
- ↑ الامالی ص ۶۲۷.
- ↑ رویکردهای کلامی محدثان و متکلمان در تبیین منابع علم امام، دوفصلنامه پژوهشنامه امامیه، ش۱، ص ۸۰-۸۷.
- ↑ «اگر بر علم ما افزوده نشود، پایان میپذیرد»؛ کلینی، ۱۴۲۹: ج ۱، ۶۳۲.
- ↑ وبگاه خبرگزاری فارس
- ↑ فرشتگان و روح (الامین) در آن، با اذن پروردگارشان برای هر کاری فرود میآیند؛ سوره قدر، آیه: ۴.
- ↑ مکاتبه اختصاصى دانشنامه مجازی امامت و ولایت
- ↑ علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۶۴-۶۸.
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ در آن (شب)، هر کار استواری را (که اجمال دارد) جدا میکنند (و تفصیل میدهند)؛ سوره دخان، آیه: ۴.
- ↑ و اگر همه درختان روی زمین قلم میگردید و دریا را هفت دریای دیگر یاری میرساند (و همه مرکّب میشد) نوشتن کلمات خداوند پایان نمیپذیرفت؛ به راستی خداوند پیروزمند فرزانهای است؛ سوره لقمان، آیه:۲۷.
- ↑ سوره قدر، آیه:۱.
- ↑ که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بیگمان ما بیمدهنده بودیم؛ سوره دخان، آیه:۳.
- ↑ تو، جز بیمدهندهای نیستی ما تو را به حق، نویدبخش و بیمدهنده فرستادهایم و هیچ امتی نیست مگر میان آنان بیمدهندهای بوده است؛ سوره فاطر، آیات ۲۳-۲۴.
- ↑ خداوند به کسانی از شما که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین میگرداند چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید و بیگمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار میدارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر میگرداند؛ (آنان) مرا میپرستند و چیزی را شریک من نمیگردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند؛ سوره نور، آیه:۵۵.
- ↑ منظور از این پرسش، بیان ارتباط علم به امور جزئی با آن علم کلی است که مقام نبوت و ولایت است و در حقیقت پرسش از کیفیت وحی نسبت به انبیا و الهام و دریافت از ملائکه نسبت به اوصیاست، از این جهت امام میفرماید: این مقام از درک عقول عمومی برکنار است و امری است مکتوم که تنها خدا آن را میداند؛ اصول کافی، ج۱، ص۴۸۴.
- ↑ علت طرح پرسش این است که چون نزول ملائکه در شبهای قدر در دوران وصایت و امامت بر حسب تجدید زمان، متضمن احکام و معلومات تازهای است، پس باید اوصیا اطلاعات جدیدی پیدا کنند که انبیا از آن بیخبر بودند، امام میفرماید علم اوصیا به وصایت محدود است و از اندازه علم انبیا بیرون نیست و این حوادث سالیانه هم برای انبیا مکشوف بوده و یا آنکه هم زمان انکشاف برای اوصیا برای آنها هم مکشوف میشود و از نظر ارتباط معنوی، رشته وصایت همواره با مقام نبوت، ارتباط طولی دارد.
- ↑ طرح این پرسش هم بر اثر نظریه تدریجی گذشته است و چون در پاسخ گذشته، علم وصی به وصایت محدود شد و از حدود علم نبی نتواند بیرون باشد، برای پرسشگر این فکر پدید شد که علم اوصیا نسبت به یکدیگر این محدویت را ندارد و امام بعدی ممکن است در شب قدر احکام و مطالبی درک کند که امام قبلی از آن بیاطلاع بوده است. در اینجا امام میفرماید: از نظر اصول کلی، معلومات همه اوصیا یکی است و آنچه در شب قدر به وسیله ملائکه تجدید میشود، موضوع احکام جزئی و موارد شخصی است که در آن سال جاری میشود و این علم جدیدی محسوب نمیشود که سبب امتیاز اوصیا در مراتب علمی گردد؛ اصول کافی، ج۱، ص۴۸۶.
- ↑ این امر در قوانین بشری هم معمول است که وقتی حکمی در مجلس به تصویب رسید با آنکه دولت وقت آن را میداند نمیتواند اجرا کند تا از طرف مجلس آن قانون برای اجرا به دولت وقت ابلاغ گردد.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۸۱.
- ↑ رحیمپور، امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی، ص ۱۸۱ – ۱۸۲.
- ↑ علم امام، ص ۱۰۶ - ۱۱۲
- ↑ فرشتگان و روح (الامین) در آن، با اذن پروردگارشان برای هر کاری فرود میآیند؛ سوره قدر، آیه: ۴.
- ↑ آفاق علم امام در الکافی؛ ص:۵۰۰ - ۵۰۲