عبدالله بن مالک جیشانی مصری در تاریخ اسلامی
مقدمه
نام و نسب او عبدالله بن مالک بن ابی الأسحم است[۱]، ولی به کنیه‌اش اشتهار دارد. دولابی او را در شمار صحابه آورده و دو حدیث از وی نقل کرده است که در یکی از آنها، ابوتمیم بدون واسطه رفتاری را از پیامبر گزارش می‌کند که صریح در دیدار او با رسول خدا(ص) نیست و ممکن است واسطه‌های گزارش حذف شده باشد[۲]. ابن حجر با استناد به سخن دولابی، وی را در بخش کنی در شمار صحابه آورده و یاد کرده است که شرح حال وی پیش از این گذشته، ولی در مطالب پیشین شرح حالی از او نیامده است[۳]. دیگر تراجم نگاران، وی را در شمار تابعین یاد کرده‌اند. از جمله آنان ابن سعد است که وی را در زمره تابعین ساکن مصر آورده[۴] چنان که مغلطای نیز قرینه‌ای بر صحبت و رؤیت وی نیافته است[۵].
ابوتمیم، قرآن را در یمن از معاذ بن جبل آموخت که از سوی پیامبر قاضی و معلم بود[۶]. او در خلافت عمر به مدینه آمد[۷] و در فتح مصر شرکت کرد[۸] و امام تابعین مصر و عابدترین اهل آن دانسته شده است[۹]. برخی افعال همچون حرکت دادن انگشتر در دست هنگام وضو و تقید به خواندن دو رکعت نماز پیش از مغرب، از جمله حالاتی است که برای وی نوشته‌اند[۱۰].
ابوتمیم ثقه[۱۱] و راوی احادیثی از امام علی(ع)، عمر، ابوذر و معاذ بن جبل شمرده شده است[۱۲] که مسلم[۱۳] و بخاری[۱۴] احادیث وی را ثبت کرده‌اند. وفات او به اختلاف سال ۷۷ یا ۷۸ ثبت شده است[۱۵]. اما خلیفة بن خیاط[۱۶] سال ۹۹ را زمان درگذشت وی نوشته است که می‌تواند منشأ آن، تصحیف سبع به تسع باشد.[۱۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ذهبی، ج۴، ص۷۳؛ مزی، ج۱۰، ص۴۵۹؛ ابن حجر، تهذیب، ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ دولابی، ج۱، ص۳۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۴۶.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۳۵۳؛ دارقطنی، ج۲، ص۱۴۲.
- ↑ مغلطای، ج۲، ص۲۶۴.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۰؛ ابن اثیر، ج۶، ص۳۸؛ ذهبی، ج۴، ص۷۳.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۱۹۱؛ ذهبی، ج۴، ص۷۳؛ ابن حجر؛ تهذیب، ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۲۰۳؛ ابن حبان، مشاهیر، ج۱، ص۱۲۰؛ ذهبی، ج۴، ص۷۳.
- ↑ ابن ابی شیبه، ج۱، ص۴۴؛ بخاری، الصحیح، ج۲، ص۵۵؛ احمد بن حنبل، ص۱۵۵۴.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۳۵۳؛ ابن معین، ج۱، ص۲۳۹؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۴۹.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۲۰۳؛ ابن ابی حاتم، ص۱۷۱۵؛ مزی، ج۱۰، ص۴۵۹؛ ذهبی، ج۴، ص۷۳.
- ↑ مسلم، ج۱، ص۵۶۸.
- ↑ الصحیح، ج۲، ص۵۵.
- ↑ ابن سعد، ص۳۵۳۷؛ مزی، ج۱۰، ص۴۶۰؛ ابن حجر، تهذیب، ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۲۳۹.
- ↑ داداش‌نژاد، منصور، مقاله «ابوتمیم جیشانی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۱۹۶.