صبر در فقه اسلامی
مقدمه
صبر در برابر جزَع در لغت به معنای خویشتن داری و بیتابی نکردن در برابر مصائب، ناملایمات و مکروهات است.[۱]
در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بیتابی نکردن و زبان به شکوه نگشودن و مانند آن تحقق مییابد؛ صبر بر طاعت که با انجام دادن طاعت و استمرار بر آن و از مسیر شرع و دیانت خارج نشدن محقق میشود و صبر بر معصیت و گناه که با ترک گناه و بازداشتن نفس خود از گرایش به سوی آن تحقق مییابد.[۲]
برترین اخلاق پسندیده که ریشه و اصل بسیاری از خویها و خصلتهای نیکو است و در آیات و روایات فراوان به آن سفارش شده، صبر است. خداوند در قرآن کریم میفرماید: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴾[۳]، ﴿الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ﴾[۴].
امام صادق(ع) میفرماید: «جایگاه صبر نسبت به ایمان، همچون جایگاه سر است نسبت به تن، که چون سر برود، تن نیز میرود، همچنین اگر صبر برود، ایمان هم خواهدرفت»[۵].
صبر بر بلاها، مصیبتها و مرگ خویشاوندان، بهویژه فرزند و تأسی جستن به انبیا و اولیای الهی در مصائب مستحب است.[۶]
صبر بر طاعت به انجام دادن واجبات و نیز صبر از معصیت به ترک محرمات، واجب است.[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.
- ↑ الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۹۱.
- ↑ «و بیگمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی داراییها و کسان و فرآوردهها میآزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
- ↑ «همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد میگویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز میگردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.
- ↑ الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۸۷.
- ↑ تذکرة الفقهاء، ج۲، ص:۱۱۷؛ وسائل الشیعة، ج۳، ص:۲۴۳ و ۲۵۵؛ العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۲۵؛ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص:۳۴۷.
- ↑ وسائل الشیعة،ج۱۵، ص:۲۳۶.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، صفحه ۴۴-۴۵.