چه زمانی ندای آسمانی تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
| چه زمانی ندای آسمانی تحقق پیدا می‌کند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانه‌های ظهور / نشانه‌های حتمی ظهور / ندای آسمانی |
چه زمانی ندای آسمانی تحقق پیدا می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- آیت‌‌الله محمد جواد خراسانی، در کتاب «مهدی منتظر» در این‌باره گفته است:
- «از جمله سه ندا در ماه رجب: نداهای آسمان از بدو ظهور تا هنگام قیام بسیار است. از جمله سه ندا است در ماه رجب و از بعضی روایات استفاده میشود که در رجب پیش از قیام است، از امیر المؤمنین (ع) از پیامبر (ص) فرمود: "گویا می‌بینم مردم را که در مأیوس‌ترین حال باشند، ناگاه ندا شوند به ندایی که شخص دور مانند نزدیک بشنود، رحمت خواهد بود برای مؤمنین و عذاب خواهد بود برای منافقین". پس امیر المؤمنین (ع) عرض کرد: یا رسول الله! آن ندا چیست؟ فرمود: سه صدا خواهد بود در ماه رجب:
- صدای اول: ﴿أَلاَ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ﴾[۱].
- صدای دوم: ﴿أَزِفَتِ الآزِفَةُ﴾[۲]. (نزدیک شد امر نزدیک، یا رسید آنچه باید برسد).
- در سوم: بدنی آشکار ببینند در قرن خورشید (مقارن با وی) ندا کند: ""ألا ان الله قد بعث فلان بن فلان حتی ینسبه الی علی (ع)"".
- آگاه باشید خداوند برانگیخت فلان بن فلان را یعنی محمد بن الحسن بن علی بن تا نسب او را به علی می‌رساند". سپس فرمود: "در این ندا هلاک ظالمین است، پس در آن وقت فرج خواهد آمد و خداوند شفا خواهد داد سینه‌های مؤمنین را و خشم دل‌های ایشان را خواهد برد"[۳].
- کاملا از این حدیث ظاهر است که در رجب اول است زیرا که فرمود: در مأیوس‌ترین حال و این در رجب بیش از قیام است، و اما در رجب دوم که امام (ع) ظاهر است و در کوفه خواهد بود با کثرت انصار از جن و انس و ملائکه، دیگرچه مأیوسی هست؟
- و نیز فرمود: ندای سوم این است که خداوند برانگیخته فلان بن فلان را ... و در وقت ظهور او در میان خیل انصار آن هم شش ماه از خروجش گذشته مناسبتی ندارد.
- حضرت رضا (ع) نظیر این را به روایت حمیر فرمود: به اضافه در ندای سوم فرمود: "خداوند برانگیخته است فلان را پس بشنوید از او، و اطاعت کنید او را، پس در آن هنگام فرج برای مردم خواهد بود و مردگان دوست دارند که‌ای کاش زنده می‌بودند"[۴].
- ولی در روایت دیگر ندای سوم را این‌چنین آورده: "بدن آشکاری را در چشمه خورشید خواهند دید که ندا کند که: ""هذا امیر المؤمنین (ع) قد کر فی هلاک الظالمین"" این امیر المؤمنین است که برگشت کرده در هلاکت ظالمین"[۵].
- اگر این‌چنین باشد مناسب با رجب دوم خواهد بود که حضرت صاحب (ع) به دفع سفیانی قیام خواهد کرد و امیر المؤمنین (ع) نیز برای دفع شیطان ظاهر خواهد شد و ممکن است این واقعه دو مرتبه رخ دهد. حضرت رضا (ع) فرمود که حضرت باقر (ع) فرمود: "چهار حادثه پیش از قیام قائم خواهد بود در ماه رجب، سه تای از آن گذشته و یکی باقی مانده".
- گفتند: آنها کدام است؟ فرمود: "یکی رجبی بود که صاحب خراسان خلع شد (مأمون است ظاهرا)، دیگر رجبی بود که بر پسر زبیده خروج شد (یعنی امین) و دیگر رجبی است که محمد بن ابراهیم در کوفه خروج کرد (شیخ صدوق فرموده: مراد محمد بن ابراهیم معروف به ابن طباطبا است که در کوفه خروج کرد)"
- گفتند: "پس رجب چهارم متصل به ظهور خواهد بود". فرمود: "این‌چنین فرموده است حضرت باقر (ع)". ممکن است مراد از حادثه چهارم در این حدیث همین ندای در رجب باشد و ممکن است مراد خروج سفیانی باشد که در ماه رجب است و این اظهر است به قرینه خروج‌کنندگان دیگر[۶].
- دو ندای آسمانی از جبرئیل در شب و روز ۲۳ ماه رمضان و دو ندای شیطان از زمین در مقابل او: ندای آسمانی از علائم حتمیه است به هر دو معنا یعنی هم حتمی العلامه و هم حتمی الوقوع، و دوباره این ندا اخبار از امیر المؤمنین (ع) و حضرت باقر (ع) و حضرت صادق (ع) بسیار است و بیش‌تر چیزی را که علامت قرار داده‌اند همین ندا است. حضرت صادق (ع) فرمود: "پیش از قائم پنج علامت حتمی است: یمانی و سفیانی و صیحه و قتل نفس زکیه و خسف بیداء"[۷]. (مقصود پیش از قیام قائم است نه پیش از ظهور).
- در چند حدیث دیگر نیز تصریح به محتومیت او شده و در چند روایت دیگر تصریح شده به اینکه ندا در ماه رمضان است و در چند روایت نیز تصریح شده به اینکه در بیست و سوم ماه موافق با جمعه خواهد بود.
- اما ندای اول: ندایی است که در شب خواهد بود، در شب بیست و سوم، جبرئیل چنان صیحه‌ای زند که همه عالم بشنوند و خوابیده‌ها بیدار شوند، و همه به فزع درآیند و به این جهت این ندا را صیحة و فزعة نیز نامیده‌اند.
- حضرت صادق (ع) فرمود: "قائم خروج نخواهد کرد تا اینکه به اسم او ندا شود از جوف آسمان در شب جمعه بیست و سوم ماه رمضان، پس بگوید آگاه باشید که فلان بن فلان (اسم او و اسم پدر او)، قائم آل محمد است، پس بشنوید از وی و اطاعت کنید او را، پس نماند چیزی از خلق خدا که دارای روح باشد مگر اینکه آن صیحه را بشنود، پس خوابیده را بیدار کند و سراسیمه به صحن خانه بیرون دود، و باکره را از جای خود بیرون دواند، و ایستاده نیز از خانه بیرون دود، از هیبت آن صیحه که می‌شنوند و آن صیحه جبرئیل است"[۸].
- و حضرت باقر (ع) فرمود: "اهل مشرق و مغرب آن صدا را بشنوند"[۹].
- و بقیه نظیر آن حدیث. و در چند حدیث دیگر نیز از آن دو بزرگوار و از امیر المؤمنین (ع) نظیر او آمده است، و حضرت صادق (ع) در حدیث دیگر فرمود: "اهل هر زبانی آن ندا را به زبان خود بشنود"[۱۰].
- و در حدیث دیگر فرمود: "چون مردم صبح کنند از دهشت آن صدا چنان باشند که گویا مرغ بالای سر آنها است"[۱۱].
- و این سه آیه نیز از حضرت باقر (ع) تأویل به صیحه شده: ﴿قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَن يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِّن فَوْقِكُمْ﴾[۱۲]، ﴿وَلَوْ تَرَى إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ﴾[۱۳] فرمود: "عذاب صیحه است و فزع از صدای آسمانی است"[۱۴]. ﴿إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ﴾[۱۵]
- فرمود: "آیه صیحه است و چون آن صیحه واقع شود گردن‌های دشمنان خدا خاضع شود"[۱۶]. و این آیه اخیر از امیر المؤمنین (ع)[۱۷] و حضرت صادق (ع)[۱۸] نیز به صیحه آسمانی تأویل شده.
- و اما ندای دوم: حتمی است، اگرچه اخباری که در خصوص این ندا است تصریح ندارد که نداکننده جبرئیل است بلکه همین اندازه که منادی از آسمان ندا خواهد کرد. اما در اخبار مطلقه که در اصل ندا است تصریح دارد به اینکه نداکننده جبرئیل است.
- حضرت صادق (ع) فرمود: "صدای جبرئیل از آسمان است و صدای ابلیس از زمین، پس پیروی کنید صدای اول را و بپرهیزید از اینکه به صدای دوم مفتون شوید"[۱۹].
- این ندای دوم را اول روز است در همان روز بیست و سوم، اما به نام امیر المؤمنین (ع)، حضرت صادق (ع) فرمود: "منادی ندا خواهد کرد از آسمان که فلان امیر است و منادی ندا خواهد کرد: "ان علیا و شیعته هم الفائزون"". به تحقیق که علی و شیعه او رستگارند"[۲۰].
- در حدیث دیگر فرمود: "در اول روز ندا می‌کنند: ""الا ان علیا و شیعته هم الفائزون""[۲۱]. و در حدیث دیگر "ألا ان الحق فی علی و شیعته" آگاه باشید حق در علی و شیعه اوست".
- و اما ندای ابلیس در مقابل ندای دوم جبرئیل، حضرت صادق (ع) فرمود: در آخر همان روز ندا می‌کند: ""ألا ان الحق فی عثمان و شیعته، ألا ان عثمان قتل مظلوما""[۲۲].
- و در حدیث دیگر به این عبارت: ""ألا ان عثمان و شیعته هم الفائزون""[۲۳].
- و در حدیث دیگر به این عبارت: ""ألا ان الحق فی عثمان بن عفان فانه قتل مظلوما فاطلبوا بدمه""[۲۴].
- و چه بعدی دارد که هر دو باشد و بالجمله درباره ندای ابلیس در مقابل ندای دوم جبرئیل اخبار متعدد است و اما در مقابل ندای اول در یک حدیث از حضرت صادق (ع) فرمود: "چون ندا به اسم صاحب الأمر شود ابلیس مردم را به حال خود نخواهد گذاشت، بلکه در آخر شب ندا خواهد کرد تا مردم را به شک اندازد"[۲۵].
- علامه مجلسی فرموده: "ظاهر این است در آخر روز باشد نه در آخر شب، چنانکه روایات دیگر در آخر روز است و در بعضی نسخه‌ها آخر اللیل ندارد"[۲۶].
- مؤلف گوید: گویا نظر ایشان آن است که یک ندا از ابلیس بیش نیست و این بعدی ندارد چنانکه بعید هم نیست که دو ندا باشد، بلکه ظاهر اقتضاء می‌کند که ابلیس را هم دو ندا باشد در مقابل دو ندای جبرئیل، پس ممکن است شیطان در مقابل ندای اول جبرئیل که به اسم قائم ندا کرده او هم به اسم سفیانی ندا کند در آخر شب، چنان‌چه در حدیثی حضرت صادق (ع) فرمود: "ابلیس ندا می‌کند: ""ألا ان الحق فی السفیانی و شیعته""[۲۷].
- گرچه در این‌جا فرموده در آخر روز، ولی ممکن است حمل بر اشتباه راوی کرد و در حدیث دیگر فرمود: "دو صیحه است یکی در اول شب و یکی در آخر شب دوم، یکی از آسمان است و یکی از ابلیس".
- پس میشود گفت: آن حدیث هم که در آخر شب فرموده همان آخر شب دوم است. خلاصه اینکه یا در مقابل ندای اول جبرئیل از شیطان هیچ ندایی نیست و یا در آخر همان شب و یا شب دوم به اسم سفیانی ندا خواهد کرد.
- چون ندای شیطان بلند شود آنان‌که اهل باطل باشند به شک افتند و مع ذلک امر بر اهلش روشن است، چنانکه حضرت باقر (ع) فرمود: "امر ما هرگاه تحقیق پیدا کند از این خورشید روشن‌تر است، منادی از آسمان ندا می‌کند که فلان امام است، ابلیس نیز ندا خواهد کرد، چنانکه بر ضد پیامبر (ص) در لیلة العقبة ندا کرد"[۲۸]. آن شبی بود که پیامبر در منی نزدیک عقبه از اهل مدینه برای خود بیعت گرفت، شیطان فریاد زد:ای جماعت قریش، محمد از اهل مدینه بیعت می‌گیرد.
- و از حضرت صادق (ع) نیز مانند این روایت شده[۲۹] و در حدیثی راوی به حضرت صادق (ع) عرض کرد: پس که راستگو را از دروغگو می‌شناسد؟ فرمود: "آنان‌که این روایات را روایت می‌کنند پیش از آن‌که واقع شود و می‌گویند چنین امری واقع خواهد شد و می‌دانند که ایشان بر حق و راستگویند"[۳۰].
- در حدیث دیگر فرمود: "می‌شناسد صادق را از کاذب کسی که پیش از وقوعش شنیده است"[۳۱].
- در حدیث دیگر عبد الرحمن بن مسلمه به آن حضرت عرض کرد: "مردم، ما را ملامت می‌کنند که شما می‌گویید دو ندا خواهد بود (یکی از جبرئیل و یکی از شیطان) پس از کجا شناخته شود آن‌که بر حق است از آن‌که بر باطل است؟ فرمود: شما چه جواب می‌گویید؟ گفت: هیچ! فرمود: بگویید وقتی که چنین امر واقع شود تصدیق می‌کند آن‌که پیش از وقوعش به او ایمان داشته"[۳۲]. و نیز به هشام بن سالم فرمود: "بگویید آن کس که ما را خبر داد پیش از وقوعش و تو منکر هستی او راستگو است"[۳۳].
- حاصل اینکه آنان‌که اطلاع قبلی دارند برحسب روایات که به ایشان رسیده و بعد هم امر مطابق آن واقع میشود هیچ جای تردید برای ایشان باقی نمی‌ماند. و این است آن‌که حضرت باقر (ع) فرمود: "امر ما در وقت تحققش از خورشید روشن‌تر است"[۳۴].
- یعنی: برای آنان‌که قبل از وقوع آگاه شده‌اند. پس ضمنا فایده دانستن این روایات و نقل آنها هم معلوم شد. وجه دیگر نیز برای رفع اشتباه می‌توان گفت: و او چنانکه از اخبار استفاده شده آن است که صدای اول جبرئیل فزع آورنده است و هم صدای آسمانی است و صدای ابلیس نه فزع آورنده و مهیب است و نه از آسمان بلکه از زمین است و صدای آسمان امتیازش از صدای زمین واضح است.
- دو ندای دیگر در ماه رمضان، ایضا در وقت فجر و غروب خورشید: این ندا تصریح به حتمیت او نشده و منادی نیز معلوم نیست و روزش نیز معلوم نیست و آنچه نزد این حقیر ظاهر است آن است که این ندا از علامات نیست و در رمضان دوم که بعد از ظهور است خواهد بود هنگام جنگ با سفیانی و دجال. از امیر المؤمنین (ع) فرمود: "منادی ندا می‌کند در ماه رمضان از ناحیه مشرق در وقت فجر: ""یا أهل الهدی اجتمعوا"":ای اهل هدایت جمع شوید! و منادی ندا می‌کند از طرف مغرب بعد از غروب خورشید (بعد از غروب شفق به سند دیگر): ""یا أهل الباطل اجتمعوا"":ای اهل باطل جمع شوید" و فردای آن روز خورشید رنگ‌به‌رنگ شود، پس زرد شود باز سیاه و تیره گردد و روز سوم خداوند بین حق و باطل جدا کند".
- در سند دیگر فرمود: "خداوند جدا کند بین حق و باطل به خروج دابة الارض"[۳۵].
- پس معلوم میشود که در رمضان دوم است، زیراکه خروج دابة الارض بعد از ظهور است حضرت صادق (ع) فرمود: "دنیا نخواهد رفت تا اینکه منادی از آسمان ندا کند:ای اهل حق جمع شوید، پس همه در یک محل جمع شوند، باز مرتبه دیگر ندا کند:ای اهل باطل جمع شوید، پس همه در یک محل جمع شوند".
- ابان بن تغلب گفت: "آیا می‌توانند این گروه داخل در آن گروه شوند؟" فرمود: "نه به خدا قسم و این گفته خداوند است که فرموده: ﴿مَّا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ﴾[۳۶]
- چنین نبوده و نیست که خداوند واگذارد مؤمنین را بر آنچه شما هستید، تا اینکه خبیث را از طیب جدا کند"[۳۷]. در حدیث دیگر به عجلان فرمود: "روزها و شب‌ها نخواهد گذشت، تا اینکه منادی ندا کند از آسمان: ""یا أهل الحق اعتزلوا و یا أهل الباطل اعتزلوا"" "ای اهل حق! جدا شوید وای اهل باطل جدا شوید، پس این جماعت از آن جماعت منعزل و جدا شوند". گفت: "بار دیگر مخلوط خواهند شد؟" فرمود: "کلا خداوند در قرآن فرموده: ﴿مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ...﴾[۳۸] این دو حدیث مانند حدیث امیر المؤمنین (ع) است، ولی تصریح ندارد به اینکه در ماه رمضان است.
- از جمله نداها، ندایی است که به نام امیر المؤمنین (ع) و معرفی او به حسب و نسب در هنگام ظهور صورت و بدن خواهد بود و ذکر آن در آیات سماوی دیگر بعد از نداهای آسمانی خواهد شد.
- ندای دیگر ندای حضرت صاحب الامر (ع) در ذیحجه: آن حضرت به صدایی که همه عالم بشنوند از مکه خود را معرفی می‌کند و مردم را به سوی خود دعوت می‌کند[۳۹]. شرح آن در کیفیت ظهور خواهد آمد.
- ندای جبرئیل در ذیحجه: حضرت صادق (ع) فرمود: "اول کسی که با قائم بیعت می‌کند جبرئیل است در صورت مرغ سفیدی، آن‌گاه یک پای خود را بر بیت الله الحرام می‌گذارد و پای دیگر بر بیت المقدس و به آواز رسا ندا می‌کند که همه خلایق بشنوند: ﴿أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ﴾[۴۰] آمده امر خداوند پس عجله مکنید آن را"[۴۱].
- ندای دیگر نیز در هنگام گرفتن بیعت برای آن حضرت می‌کند، حضرت باقر (ع) فرمود: "در مقابل او در مابین رکن و مقام ایستاده و می‌گوید: ""البیعة لله""[۴۲].
- ندای دیگر در عاشورا به امارت آن حضرت بعد از قتل نفس زکیه: عمار یاسر گفت: "بعد از قتل نفس زکیه و برادرش منادی از آسمان ندا کند: ایها الناس، امیر شما فلان است و آن مهدی است که پر می‌کند زمین را از قسط و عدل بعد از آن‌که از جور و ظلم پرشده"[۴۳]. حضرت صادق (ع) فرمود: "ندا میشود به اسم قائم (ع) و او در پشت مقام ابراهیم ایستاده است، پس او را می‌آورند و گفته میشود دیگرچه انتظاری داری به نام تو ندا شد، پس دست او را می‌گیرند و با او بیعت می‌کنند[۴۴]. معلوم میشود که این ندا قبل از بیعت است.
- ندای دیگر: امر به خروج به سوی مکه برای نصرت او: حذیفه از پیامبر (ص) فرمود: "هرگاه هنگام خروج قائم (ع) شود (خروج غیر ظهور، است وقتی است که قیام به شمشیر می‌کند) منادی از آسمان ندا می‌کند: قطع شد و تمام شد مدت ستمگران، بهترین امت محمد (ص) والی امر شد، پس ملحق شوید به مکه، پس خارج می‌شوند به سوی اونجباء از مصر و ابدال از شام و مردان قوی‌دل از عراق که رهبان صفتند در شب و شیرانند در روز"[۴۵]. ممکن است از عبارت (بهترین امت والی امر شد) استفاده شود که این ندا بعد از آن ندا و تمامیت بیعت است. و الله العالم.
- ندای دیگر یا متمم ندای قبلی: حضرت صادق (ع) فرمود: "مردم را مرگ و کشتن فراگیرد تا اینکه به حرم (مکه) ملتجی شوند، پس منادی صادق از شدت قتال ندا کند: این همه قتل و قتال در چه چیز و برای چیست؟ صاحب شما فلان است"[۴۶]. "نخواهد بود این امری که چشم‌ها را به سوی او می‌کشید تا اینکه منادی از آسمان ندا کند: آگاه باشید که فلان صاحب امر است، پس بر چه چیز است این جنگ‌ها؟"[۴۷] پس این ندا یا ندای مستقلی است بعد از بیعت و یا جزء یکی از این دو ندای اخیر خواهد بود.
- ندایی غیر آسمانی از ناحیه دمشق: از جمله علاماتی که ذکر شده این علامت است یعنی: علامت آن است که آن حضرت ظاهر شده. حضرت باقر (ع) به جابر جعفی فرمود: "هیچ دست و پا حرکت مده تا علاماتی را که ذکر می‌کنم ببینی". از جمله فرمود: "و منادی از آسمان ندا کند و صدایی بیاید شما را از ناحیه دمشق به فتح"[۴۸]. عمار یاسر گفت: "وقتی که ترک و روم به هم درافتند و جنگ بسیار شود در زمین و منادی از حصار دمشق ندا کند: وای بر اهل زمین از شری که نزدیک شده"[۴۹]. بیش از این در توضیح این ندا نرسیده و معلوم نیست که مراد از فتح چیست و ندا برای کیست؟ آیا برای عثمان بن عنبسه است یا بر ضد او است؟ و مقصود از شری که نزدیک شده شر او است یا شری است که از شمشیر قائم (ع) است؟ جای هیچ استظهار نیست»[۵۰].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ | تصویر = 136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|خدامراد سلیمیان]]
- حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «یکی از بحث‌هایی که دربارۀ ندای آسمانی مطرح میشود، زمان آن است و از آنجا که روایات دربارۀ زمان ندای آسمانی به صورت گوناگون ذکر شده، بنابراین دیدگاه‌های متفاوتی پدید آمده است؛ این دیدگاه عبارت است از:
- پیش از ظهور: آنچه مشهور است اینکه صیحه آسمانی، در ماه مبارک رمضان اتفاق خواهد افتاد. نعمانی با ذکر سند از ابوبصیر و از امام باقر(ع) نقل کرده که فرمود:"...الصَّيْحَةُ لَا تَكُونُ إِلَّا فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لِأَنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ وَ الصَّيْحَةُ فِيهِ هِيَ صَيْحَةُ جَبْرَئِيلَ(ع) إِلَى هَذَا الْخَلْقِ ثُمَّ قَالَ: يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ(ع) فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِب ..."[۵۱]. همۀ کسانی که این روایت و مانند آن را نقل کرده‌اند، زمان آن را پیش از ظهور دانسته‌اند.
- هنگام ظهور: از بعضی از روایات استفاده میشود: ندای آسمانی هم زمان با ظهور حضرت مهدی(ع) رخ خواهد داد. ابو بصیر از امام باقر(ع) نقل کرده که فرمود:"...فَلَا يَزَالُونَ بِتِلْكَ الْحَالِ حَتَّى يُنَادِيَ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ فَإِذَا نَادَى فَالنَّفِيرَ النَّفِيرَ فَوَ اللَّهِ لَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ يُبَايِعُ النَّاسَ بِأَمْرٍ جَدِيدٍ وَ كِتَابٍ جَدِيدٍ وَ سُلْطَانٍ جَدِيدٍ مِنَ السَّمَاء..."[۵۲]. شیخ صدوق از محمد بن مسلم از امام باقر(ع) نقل کرده است:"...وَ جَاءَتْ صَيْحَةٌ مِنَ السَّمَاءِ بِأَنَّ الْحَقَّ فِيهِ وَ فِي شِيعَتِهِ فَعِنْدَ ذَلِكَ خُرُوجُ قَائِمِنَا ..."[۵۳]. در این روایات نوعی هم‌زمانی بین ندای آسمانی و خروج حضرت به چشم می‌آید. مفید نیز در روایتی این هم زمانی را در روایتی از پیامبر اکرم(ص) این گونه نقل کرده است: "إِذَا كَانَ عِنْدَ خُرُوجِ الْقَائِمِ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَيُّهَا النَّاسُ قُطِعَ عَنْكُمْ مُدَّةُ الْجَبَّارِينَ وَ وُلِّيَ الْأَمْرَ خَيْرُ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ فَالْحَقُوا بِمَكَّة..."[۵۴].
- پس از ظهور: یکی از نویسندگان با متفاوت دانستن ظهور با قیام، زمان نداهای آسمانی را پس از ظهور و پیش از قیام دانسته، می‌نویسد: "نداهای آسمانی از بدو ظهور تا هنگام قیام، بسیار است، از جمله سه ندا است در ماه رجب و از بعضی روایات استفاده میشود که رجب پیش از قیام است"[۵۵] مضمون بعضی از روایات نیز به نوعی مؤید این احتمال است؛ برای مثال ندا را پس از ظهور حضرت مهدی(ع) و برای هلاک ستمگران دانسته است. نعمانی در روایتی از حسن بن محبوب نقل کرده که: امام رضا(ع) به من فرمود:"... يُنَادِي أَلَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ فُلَاناً عَلَى هَلَاكِ الظَّالِمِينَ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَأْتِي الْمُؤْمِنِينَ الْفَرَجُ..."[۵۶]. همچنین شیخ صدوق از امام رضا(ع) آورده است:"الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِي ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ ... وَ هُوَ الَّذِي يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِهِ يَسْمَعُه جَمِيعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدُّعَاءِ إِلَيْهِ يَقُولُ أَلَا إِنَّ حُجَّةَ اللَّهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَيْتِ اللَّهِ فَاتَّبِعُوه......"[۵۷]. از آنجا که مضمون ندای آسمانی، نوعی بیان ظهور و حقانیت حضرت مهدی(ع) و نیز بیان تقابل بین جبهه کفر و ایمان است؛ بی تردید این رخداد پس از ظهور خواهد بود؛ چرا که هر آنچه گفته شده با پس از ظهور تناسب دارد تا پیش از ظهور[۵۸].
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین زمانی؛ | تصویر = 13681083.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|سید حسن زمانی]]
- حجت الاسلام و المسلمین سید حسن زمانی، در کتاب «نشانه‌های قیام حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
- «روایت‌های متعددی دلالت بر رخ دادن ندا در ماه مبارک رمضان می‌کنند و برخی از آنها، ندا را در شب جمعه که روز جمعه آن، برابر با بیست و سوّم ماه مبارک رمضان است؛ می‌دانند. در این قسمت به یک حدیث اشاره میشود. حارث بن مغیره گوید امام جعفر صادق فرمود: " الصَّيْحَةُ الَّتِي فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تَكُونُ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَان " [۵۹]»[۶۰].
- حجت الاسلام و المسلمین سید حسن زمانی، در کتاب «نشانه‌های قیام حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛ | تصویر = 13681082.jpg | پاسخ‌دهنده = علی رضا رمضانیان]]]]
- حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رمضانیان، در کتاب «شرایط و علائم حتمی ظهور» در این‌باره گفته است:
- «به نظر می‌آید اظهار نظر قطعی و یقینی بسیار مشکل می‌باشد زیرا آنچه در روایات از سوی ائمه اطهار (ع) بیان شده است، اصل وجود ندای و صدای آسمانی است اما اینکه ندا یکی است یا متعدد و در چه زمانی رخ خواهد داد به علت ضعف سند برخی روایات و احتمال بداء در تحقق بعضی از آنها قابل پیش‌بینی نیست.
- اما روایات درباره زمان ندای آسمانی به صورت گوناگون بیان شده است.
- پیش از ظهور: مشهور این است که صیحه آسمانی، در مباره مبارک رمضان اتفاق خواهد افتاد. امام باقر(ع) می‌فرمایند:"إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ثُمَّ قَالَ الصَّيْحَةُ لَا تَكُونُ إِلَّا فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لِأَنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ وَ الصَّيْحَةُ فِيهِ هِيَ صَيْحَةُ جَبْرَئِيلَ (ع) إِلَى هَذَا الْخَلْقِ ثُمَّ قَالَ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ (ع) فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ..."[۶۱]. خداوند رحمت کند کسی که آن صدا را بشنود و عبرت بگیرد و عملا این صدا را جواب بگوید (اطاعت کند که از حضرت بقیة الله الاعظم(ع)) بر اینکه این صدا، صدای جبرئیل روح‌الامین است (پیام او خداوند برای جهانیان است). امام(ع) می‌فرماید: صدای آسمانی در شب بیست و سوم ماه رمضان خواهد بود برای شما تردیدی پیدا نشود، بشنوید و اطاعت کنید و در روز اخر ابلیس معلون فریاد می‌زند: ای مردم، آگاه باشید که فلانی مظلوم کشته شده است. برای اینکه مردم در شک بیفتند و گرفتار امتحان بشوند. چه بسا اشخاصی که در آن روز به خاطر شنیدن این صدا سرگردان و در آتش غضب خداوند سرنگون خواهند شد. پس وقتی که در ماه رمضان صدا را شنیدید (اینکه قائم آل محمد آمد) در آن شک نکنید و بدانید آن، صدای جبرئیل (ع) است و علامت حقانیت آن صدا این است که حضرت قائم(ع) را به نام پدرش ذکر می‌کند (یعنی ان شاءالله می‌گوید: محمد بن الحسن العسکری(ع) آمد). این صدا چنان فراگیر است که حتی دختران پرده نشین نیز آن را نیز می‌شنوند و پدر و برادر خود را ترغیب می‌کنند که از منزل بیرون بروید و امام عصر را یاری کنید امام پنجم(ع) می‌فرماید: دو صدا باید قبل از ظهور شنیده شود: یک صدا از آسمان که صدای جبرئیل است و صاحب این امر به نام پدرش معرفی می‌کند (محمد بن الحسن العسکری(ع))، صدای دوم صدای شیطان است که به نام فلانی است و می‌گوید او را مظلوم کشتند و می‌خواهد مردم را گمراه کند پس، از صدای اول متابعت کنید، اما بترسید از اینکه صدای دوم (صدای شیطان) شما را به گمراهی کشاند[۶۲].
- هنگام ظهور: از برخی روایات استفاده میشود که: ندای آسمانی هم زمان با ظهور امام زمان (ع) رخ خواهد داد. پیامبر اعظم (ص) فرموده‌اند: "إِذَا كَانَ عِنْدَ خُرُوجِ الْقَائِمِ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَيُّهَا النَّاسُ قُطِعَ عَنْكُمْ مُدَّةُ الْجَبَّارِينَ وَ وُلِّيَ الْأَمْرَ خَيْرُ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ فَالْحَقُوا بِمَكَّةَ"[۶۳]؛امام باقر(ع) می‌فرمایند: "وَ جَاءَتْ صَيْحَةٌ مِنَ السَّمَاءِ بِأَنَّ الْحَقَّ فِيهِ وَ فِي شِيعَتِهِ فَعِنْدَ ذَلِكَ خُرُوجُ قَائِمِنَا"[۶۴]؛ رسول اکرم(ص) فرمودند: "يَخْرُجُ الْمَهْدِيُّ وَ عَلَى رَأْسِهِ غَمَامَةٌ فِيهَا مُنَادٍ يُنَادِي هَذَا الْمَهْدِيُّ خَلِيفَةُ اللَّهِ فَاتَّبِعُوهُ"[۶۵] در این روایات، نوعی هم زمانی بین ندای آسمانی و خروج حضرت به چشم می‌خورد.
- پس از ظهور: چون مضمون ندای آسمانی، اولاً نوعی بیان ظهور و حقانیت حضرت مهدی (ع) و ثانیاً بیان تقابل بین جبهه کفر و ایمان، حق و باطل است. بی‌تردید این رخداد پس از ظهور خواهد بود. امام رضا(ع) می‌فرمایند:"يُنَادِي أَلَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ فُلَاناً عَلَى هَلَاكِ الظَّالِمِينَ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَأْتِي الْمُؤْمِنِينَ الْفَرَجُ"[۶۶]. امام رضا(ع) می‌فرمایند: "وَ هُوَ الَّذِي يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ يَسْمَعُهُ جَمِيعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدُّعَاءِ إِلَيْهِ أَلَا إِنَّ حُجَّةَ اللَّهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَيْتِ اللَّهِ فَاتَّبِعُوهُ"[۶۷] بنابراین زمان نداهای آسمانی پس از ظهور و پیش از قیام می‌باشد»[۶۸].
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛ | تصویر = Pic661.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|]]
- حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر مهدی‌پور، در کتاب «در آستانه ظهور» در این‌باره گفته است:
- «از مجموع احادیث وارده پیرامون بانگ آسمانی استفاده میشود که در آستانه ظهور چندین بار ندای آسمانی شنیده میشود، ولی آن ندایی که از نشانه‌های حتمی است، در ماه رمضان، در شب جمعه، در شب بیست و سوم خواهد بود و اینک متن احادیث:
- امام باقر (ع) می‌فرماید: "بانگ آسمانی در ماه رمضان، در شب جمعه و در شب بیست و سوم خواهد بود، هرگز در آن تردید نکنید، به آن گوش فرا دهید و از آن پیروی کنید"[۶۹].
- در برخی از روایات عامه به شب جمعه و ماه رمضان تصریح شده، به شب بیست و سوم اشاره نشده، مانند: "چون بانگ در ماه رمضان و شب جمعه رخ دهد، به آن گوش بسپارید و از آن اطاعت کنید"[۷۰]؛
- در برخی دیگر از روایات عامه به سند خود از رسول اکرم (ص) روایت کرده‌اند که در مقام تشریح صیحه رمضان فرمود: "صیحه ماه رمضان در نیمه آن در شب جمعه می‌باشد، پس صدای شکستنی خواهد بود که خفتگان را بیدار کند، ایستاده‌ها را از پای در آورد، بانوان را از سراپرده‌ها بیرون کند، و آن در شب جمعه، در یک سال پر زلزله خواهد بود"[۷۱]؛
- در میان روایات یاد شده تنها روایات ۲۳ رمضان معتبر و قابل استناد می‌باشد، اما روایاتی که از شب نیمه رمضان سخن گفته‌اند به هیچ وجه قابل اعتماد و استناد نیستند، زیرا:
- همه آنها از طریق عامه رسیده‌اند و از طریق اهل بیت نرسیده‌اند.
- آنها مربوط به ندا نمی‌باشند، بلکه مربوط به یک صدای دلخراش هستند که موجب هلاک شدن، کر و کور شدن می‌باشند، چنانکه در متن آنها تصریح شده است.
- در برخی از آنها به تعبیر "هَدهٌ" آمده، مثل روایت هیثمی و حاکم نیشابوری، و "هَدهٌ" به معنای صدای فرو ریختن دیوار، کوه و امثال آنها می‌باشد[۷۲].
- و در برخی از آنها تعبیر "هَزهٌ" آمده، مثل روایت دیلمی[۷۳]، و آن به معنای حرکت، لرزه و زلزله می‌باشد[۷۴].
- پس اگر در برخی از آنها "صوت" تعبیر شده، مانند روایت ثعلبی[۷۵]، صوت به معنای صدا می‌باشد و قابل جمع با صدای فرو ریختن دیوار، کوه، زلزله، رانش زمین و امثال آن می‌باشد.
- از این بررسی کوتاه به این نتیجه می‌رسیم که بانگ آسمانی که از نشانه‌های حتمی می‌باشد، در ماه رمضان، در شب جمعه و در شب بیست و سوم آن، مقارن با ظهور حضرت مهدی(ع) خواهد بود»[۷۶].
|}
- صیحه آسمانی که از نشانه‌های حتمی ظهور است چیست؟ (پرسش)
- مفهوم لغوی ندای آسمانی چیست؟ (پرسش)
- ندا دهنده ندای آسمانی کیست؟ (پرسش)
- چه زمانی ندای آسمانی تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- نداهایی که درباره امام مهدی شنیده میشود چیست؟ (پرسش)
- محتوای ندای آسمانی چیست؟ (پرسش)
- مخاطبان ندای آسمانی چه کسانی می‌باشند؟ (پرسش)
- مکان وقوع ندای آسمانی کدام منطقه است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های ندای آسمانی چیست؟ (پرسش)
- وظایف مؤمنان در هنگام شنیدن صیحه آسمانی چیست؟ (پرسش)
- زبان صیحه آسمانی چیست؟ (پرسش)
- صیحه آسمانی چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- راه تشخیص صیحه آسمانی و شیطانی چیست؟ (پرسش)
- برهان قاطع بودن صیحه آسمانی به چه معناست؟ (پرسش)
- آگاهی از زمان رویداد ندای آسمانی افزون بر آمادگی یاران امام مهدی سبب آمادگی دشمنان برای مقابله میشود این کار خلاف مصلحت الهی نیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ هود، ۱۸.
- ↑ نجم، ۵۷.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۳۹، ح ۴۳۱؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ۱۰۹، ح ۴۲.
- ↑ کمال الدین، ج۲، ۳۷۰، ح ۳؛ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ۶، ح ۱۴.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۴۰، ح ۴۳۱؛ مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۱۴.
- ↑ قرب الاسناد ۳۰۰، ح ۱۳۴۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۱۸۲، ح ۷.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۳۶، ح ۴۲۷؛ منتخب الاثر، ص ۵۶۲، ح ۱.
- ↑ منتخب الاثر، ص ۵۶۰، ح ۳؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۱۱۹، ح ۴۸.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۵۴، ح ۴۶۲؛ غیبت نعمانی، ص ۱۷۰.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۳۵، ح ۴۲۵؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۷۲۱، ح ۲۵.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۵؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۳، ح ۴۱.
- ↑ انعام، ۶۵.
- ↑ سبا، ۵۱.
- ↑ تفسیر قمی ۱، ۲۰۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۱۸۵، ح ۱۱.
- ↑ شعراء، ۴.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۸۴، ح ۱۳.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۶۸؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۷۳۵، ح ۹۵.
- ↑ ینابیع المودة، ج ۳، ۲۴۶، ح ۳۴؛ منتخب الاثر، ص ۵۶۳، ح ۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۰۶، ح ۳۹.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۶؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۷۳۶، ح ۱۰۴.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۰۵، ح ۷۵.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۵۴، ح ۴۶۱؛ ارشاد مفید، ج ۲، ۳۴۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۸۹، ح ۲۷.
- ↑ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۵، ۲۹۴، ح ۱۷۲۴.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۰۵، ح ۳۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۰۵، ح ۳۵.
- ↑ کمال الدین، ج۲، ۶۵۲، ح ۱۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۰۶، ح ۴۰.
- ↑ منتخب الاثر، ص ۵۴۵، ح ۳؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۰۴، ح ۳۱.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۵، ح ۴۷.
- ↑ اثباة الهداة، ج ۳، ۷۳۷، ح ۱۰۴؛ غیبت نعمانی، ص ۱۷۷.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۵، ح ۴۹.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۶، ح ۵۰.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۵، ح ۴۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۰۴، ح ۳۱.
- ↑ مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۰۰؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ۸۴، ح ۸۶.
- ↑ آل عمران، ۱۷۹.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۲۱۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۶۵، ح ۱۴۵.
- ↑ الزام الناصب، ج ۲، ۱۱۲؛ تفسیر نور الثقلین ۱، ۴۱۴، ح ۴۴۷.
- ↑ اثباة الهداة، ج ۳، ۵۸۲، ح ۷۷۱؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۰۶، ح ۷۹.
- ↑ نحل، ۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۸۵، ح ۱۸.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۵۳، ح ۴۵۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۰، ح ۳۰.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۶۴، ح ۴۷۹؛ منتخب الاثر، ص ۵۵۷، ح ۱۸.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۶؛ منتخب الاثر، ص ۵۷۸، ح ۳.
- ↑ اختصاص، ص ۲۰۸؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۵۵۷، ح ۶۰۷.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۶، ح ۵۳.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۹۶، ح ۵۱.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۴۲، ح ۴۳۴؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۷۲۸، ح ۵۱.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۴۱، ح ۴۳۲؛ منتخب الاثر، ص ۵۵۹، ح ۲.
- ↑ خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۲۲۳-۲۳۴.
- ↑ ...آن صیحه جز در ماه رمضان ماه خدا بر نخواهد خاست؛ همان آوای بس بلند جبرئیل(ع) بدین مردمان است، بعد فرمود: ندا کننده‌ای از آسمان به نام حضرت قائم (ع) ندا سر میدهد و هر که در مشرق و مغرب است، می‌شنود...؛ الغیبه للنعمانی، ص ۲۵۴.
- ↑ ... پس پیوسته بدان حال خواهند بود تا اینکه ندا کننده‌ای از آسمان، آواز برآورد و چون ندا برآمد: پس کوچ کنید! کوچ کنید؛ به خدا سوگند! گویی به او می‌نگرم که در میان رکن و مقام از مردم، به امری نوین و فرمانی جدید و نظامی تازه از آسمان بیعت گیرد؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۶۳، ح ۲۲.
- ↑ ...صیحه‌ای از آسمان بیاید و بگوید: حقّ با او و شیعیان اوست؛ در این هنگام است که قائم ما خروج می‌کند...؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۰، ح ۱۶.
- ↑ هنگامی که نزدیک خروج قائم شد، ندا دهنده‌ای از آسمان آواز میدهد: ای مردم! زمان ستمگران به سر رسیده و ولی امر بهترینِ امت محمد است؛ پس به مکه برسید؛ الاختصاص، ص ۲۰۸.
- ↑ محمد جواد خراسانی، مهدی منتظر(ع)، ص ۲۹۷.
- ↑ ندا دهنده‌ای آواز میدهد: که خداوند به منظور برانداختن ستمگران، فلانی را برانگیخت. در این هنگام گشایشی برای مؤمنان دست میدهد و خداوند سینه‌های آنان را شفا می‌بخشد و عقده‌های دلشان بر طرف می‌گردد؛ الغیبة للنعمانی، ص ۱۸۰، ح ۲۸.
- ↑ چهارمین از فرزندان من، فرزند سرور کنیزان... و او کسی است که از آسمان ندا کننده‌ای او را به نام ندا می‌کند و به وی دعوت می‌نماید؛ به گونهای که همه اهل زمین آن ندا را می‌شنوند. می‌گویند: آگاه باشید! همانا حجت الهی در خانه خداوند آشکار شده است، پس از او پیروی کنید؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۵.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳ ، ص ۱۲۳.
- ↑ ندایی که در ماه رمضان رخ می دهد، زمان آن شب جمعه، بیست و سوّم ماه رمضان می‌باشد؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۸۱، باب۲۵، ح۱۶.
- ↑ زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۴۳ - ۴۴.
- ↑ ... صیحه آسمانی حتما در ماه رمضان است، زیرا ماه رمضان ماه خداوند است و این صیحه هم صدای جبرئیل (ع) است که از طرف خداوند برای این مردم فرستاده میشود منادی از آسمان حضرت قائم (ع) را به اسم صدا می‌کند (محمد بن الحسن العسکری) پس هر کسی که در مشرق و مغرب زمین است این صدا را می‌شنود و به جهت ترسناک بودن این صدا، آن که در خواب است بیدار میشود و هر که ایستاده است می‌نشیند و آن که نشسته است برمی خیزد و سرپا می‌ایستد؛ محمد ابن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۴؛ مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۸۶.
- ↑ میکال المکارم، ج۲، ص ۱۸۶.
- ↑ هنگامی که نزدیک خروج قائم شد، ندا دهنده‌ای از آسمان آواز میدهد: ای مردم، زمان ستمگران به سر رسیده و ولی امر بهترین امت محمد است، پس به مکه برسید؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۴- مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸.
- ↑ صیحه‌ای از آسمان بیاید و بگوید: حق با او و شیعیان اوست، در این هنگام است که قائم ما خروج می‌کند؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۰، ح ۱۶.
- ↑ مهدی (ع) ظاهر میشود در حالی که قطعه ابری بر سر آن حضرت قرار گرفته است. در آن حال، منادی فریاد می‌زند: ای جهانیان! این است مهدی آل محمد و جانشین خداوند در روی زمین، از او متابعت کنید؛ الامام المهدی (ع) من المهد إلی الظهور، ص ۳۶۵.
- ↑ ندا دهنده‌ای آواز میدهد: که خداوند به منظور برانداختن ستمگران، فلانی را برانگیخت. در این هنگام گشایشی برای مومنان دست میدهد و خداوند سینه‌های آنان را شفا می‌بخشد و عقده‌های دلشان برطرف می‌گردد؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ص ۱۸۰ح ۲۸.
- ↑ و او کسی است که از آسمان ندا کننده‌ای او را به نام ندا می‌کند و به وی دعوت می‌نماید، به گونهای که همه اهل زمین آن ندا را می‌شنوند، می‌گوید: آگاه باشید، همانا حجت الهی در خانه خداوند آشکار شده است، پس از او پیروی کنید؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمۀ، ج ۱، ص ۳۷۱ح ۵.
- ↑ رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص ۳۶-۳۹.
- ↑ " يَكُونُ الصَّوْتُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فِي لَيْلَةِ جُمُعَةٍ لَيْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ فَلَا تَشُكُّوا فِي ذَلِكَ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا "؛ نعمانی، الغیبه، ص ۲۵۴، ب ۱۴، ح ۱۳؛ شیخ حر، اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۳۵.
- ↑ "إِذَا كَانَ الصَّوْتُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فِي لَيْلَةِ جُمُعَةٍ، فَاسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا "؛ متقی هندی، البرهان، ص ۷۴، ب ۱، ح ۷؛ سلمی، عقد الدرر، ص ۱۰۵؛ مقدسی، فرائد فوائد الفکر، ص ۲۵۸.
- ↑ "هَذِهِ فی النصْفِ مِنْ رَمَضَانَ، لَیلَهَ جُمُعَهٍ، فَتَکُونُ هَدهٌ تُوقِظُ النائِمَ وَ تُقْعِدُ الْقَائِمَ وَ تُخْرِجُ الْعَوَاتِقَ مَنْ خُدُورِهِن؛ فی لیلَهِ جُمُعَهٍ فی سَنَهٍ کَثیرَهِ الزلاَزِلِ"؛ نعیم بن حماد، الفتن، ص ۱۸۵، ح ۶۴۱.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۴۹.
- ↑ دیلمی، الفردوس بمأثور الخطاب، ج ۵، ص ۴۵۵، ح ۸۷۲۹.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۸۶.
- ↑ ثعلبی، الکشف و البیان، ج ۷، ص ۱۵۷؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج ۱۳، ص ۸۹.
- ↑ مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص .