استعمار
استعمار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استعمار در قرآن - استعمار در حدیث - استعمار در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبطاستعمار به‌معنای آباد کردن است اما در اصطلاح سیاسی رایج بهانه‌ای برای سلطه‌جویی از کشورهای ضعیف شده است، هر چند در قرآن کریم نیز به معنای عمران و آبادانی به کار رفته است.
مفهوم‌شناسی
استعمار در لغت به‌معنای آباد کردن زمین (تداوم حیات به کشت و زراعت و غیر آن)[۱]، ایجاد عمارت و آبادی و آبادگری است. اصل آن "عمارت" به معنای آباد در مقابل خراب است[۲].
اما استعمار در فرهنگ سیاسی، برخلاف معنای لغوی آن بهانه‌ای برای سلطه طلبی و تاراج ثروت و امکانات ملت‌های ضعیف و کشورهای کوچک از سوی دولت‌های بزرگ و قدرتمند شد که به بهانه ایجاد عمران و آبادی و کمک به ملت‌ها و دولت‌های ضعیف، در سرزمین آنها استقرار یافته، سپس با تحکیم سلطه خود به سودجویی از منابع طبیعی و بهره‌کشی از مردم آن می‌پرداختند[۳][۴]
استعمار در قرآن
استعمار در قرآن کریم صفت نیکو و پسندیده‌ای برای عمل انسان در آبادانی و سازندگی در روی زمین و انتفاع از فواید و نتایج آن است[۵]. ﴿هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا﴾[۶]. آبادی‌های بزرگ، شهرها و عمارت‌های عظیم، همواره در سایه نظام‌ها، تمدن‌ها و قدرت‌های بزرگ به وجود آمده‌اند. نشانه‌های این قدرت و عظمت هنوز هم در شهرها و قصرها و قلعه‌های بازمانده از این تمدن‌ها مشهود است.
امروزه این اصطلاح در علم سیاست و میان ملت‌های مظلوم و ستمدیده، از منفورترین واژه‌های سیاسی است؛ بر خلاف مفهوم مثبتی که در قرآن کریم برای استعمار آمده است[۷].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۲۱۹.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۰۱. بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۰۷.
- ↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۶۹-۷۰.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۸۳؛ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۸۷.
- ↑ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۰، ص۳۰۹-۳۱۰.
- ↑ «او شما را از زمین پدیدار کرد و شما را در آن به آبادانی گمارد» سوره هود، آیه ۶۱.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۸۳؛ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۸۷.