استقامت در فقه سیاسی

مقدمه

استقامت عبارت است از پایداری و پایبندی به اصول. استقامت در انجام وظایف، در آیاتی چون ﴿فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ﴾^[۱] و ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا﴾^[۲] و نظایر آنها تأکید شده است. در روایات نیز استقامت در حق به عنوان لازمه ایمان و شرط بهره‌مندی از آثار آن فراوان آمده است^[۳].

در گفتار امام علی (ع) چنین می‌یابیم: بر شما باد کار و تلاش باز هم کار و تلاش سپس کار را به پایان رساندن باز هم پایان رساندن کار آنگاه استقامت در حفظ عمل و حراست از آثار و برکات آن باز هم استقامت^[۴].

گرچه استقامت در این متون و منابع اسلامی به معنای عام و تمامی موارد انجام وظیفه و ایفای مسئولیت‌ها را شامل می‌شود و به طور خاص در مورد جهاد و صحنه‌های جبهه‌های رزم وارد نشده، اما بی‌شک یکی از مصادیق بارز استقامت به عنوان یک فریضه، صحنه جهاد است و از آنجا که جهاد از فرایض مهم و از وظایف مؤکد در شریعت است، همان میزان هم، استقامت در آن مؤکدتر و مورد اهتمام بیشتر شرع است. تناسب مستقیم استقامت و واجبات را می‌توان از آیۀ ﴿فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ﴾^[۵] استفاده کرد؛ زیرا تبعیت استقامت از امر که مفاد آیه است شامل دو حالت زیر است:

نخست: تبعیت در اصل وجوب به این معنا که همچنان که به کاری مأمور گشته‌ای، استقامت در آن نیز واجب است؛

دوم: تبعیت در میزان وجوب و تأکید بدان معنا که به همان میزان که واجبی حائز اهمیت است، استقامت در آن نیز از آن اهمیت برخوردار خواهد بود. این امر در مورد جهاد و استقامت در صحنه‌های آن می‌تواند مصداق روشنی داشته باشد^[۶].^[۷]

منابع

عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۱

پانویس

↑ «پس چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن» سوره هود، آیه ۱۱۲.
↑ «آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند» سوره فصلت، آیه ۳۰.
↑ ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾ «آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳؛ ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ﴾ «فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.
↑ «الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَايَةَ النِّهَايَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ»، نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶.
↑ «پس چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن» سوره هود، آیه ۱۱۲.
↑ فقه سیاسی، ج۶، ص۵۰-۴۹.
↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۱۶۰.

[1] «پس چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن» سوره هود، آیه ۱۱۲.

[2] «آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند» سوره فصلت، آیه ۳۰.

[3] ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾ «آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳؛ ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ﴾ «فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.

[4] «الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَايَةَ النِّهَايَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ»، نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶.

[5] «پس چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن» سوره هود، آیه ۱۱۲.

[6] فقه سیاسی، ج۶، ص۵۰-۴۹.

[7] عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۱۶۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]