استقلال قضایی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث استقلال قضایی است. استقلال قضایی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استقلال قضایی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارداستقلال قضایی
استقلال قضایی خود بر دو بخش استقلال قوه قضائیه و استقلال قاضی قابل تقسیم است؛ هر دو از اهمیت زیادی برخوردار بوده و جزء بایسته‌های نظام قضایی است.
استقلال قوه قضائیه
قوه قضائیه در جمهوری اسلامی ایران یکی از ارکان و قوای کشور است که در کنار قوای مقننه و مجریه، نظام سیاسی کشور را تشکیل می‌دهند. مطابق قانون اساسی، قوای کشور مستقل از یکدیگر هستند[۱]. البته استقلال قوا در جمهوری اسلامی ایران نسبی است. این طور نیست که قوای کشور به منزله اجزاء گسسته یک مجموعه باشند این قوا در تعامل با یکدیگر هستند و بر کار یکدیگر نظارت دارند. به طور مثال، قوه قضائیه به لحاظ مالی تحت نظارت دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی است؛ قوه قضائیه نیز از طریق سازمان بازرسی کشور و دیوان عدالت اداری بر قوای دیگر حق نظارت دارد.[۲]
استقلال قاضی
شاخه دیگر استقلال قضایی، استقلال قاضی است. مقصود از استقلال قاضی آن است که وی در اجرای عدالت و اجرای احکام خدای متعال منتظر دستور کسی نماند[۳] و آزادانه و بدون دخالت دیگران تصمیم قضایی مناسب بگیرد. او توصیه‌ای را قبول نکند، و فشاری بر او یا برای او وجود نداشته باشد[۴]. البته حفظ استقلال قاضی در مواردی که طرف مورد دعوی یک آدم صاحب نفوذ یا صاحب منصبی باشد یا از حمایت‌های اشخاص متنفذ یا جریان‌های سیاسی یا قدرت‌های بزرگ برخوردار باشد بسیار دشوار است و در حقیقت دشوارترین بخش عدالت همین بخش است[۵]. شکل قدیمی فشار بر قاضی این است که مثلاً آدم صاحب منصبی بر او فشار وارد نماید تا مطابق خواست او تصمیم بگیرد؛ ولی امروزه جریان‌های سیاسی از طریق رسانه‌ها و مطبوعات جوسازی می‌کنند و افکار عمومی را به سمتی که خود می‌خواهند می‌برند. این روش در نقض استقلال قاضی اثرگذارتر از روش قدیمی آن است[۶]. اینکه در دنیا تصویر قاضی را در حالتی که چشمش بسته است نشان می‌دهند، یک امر سمبلیک صحیحی است. معنی این عمل آن است او کاری ندارد که در مقابلش چه کسی نشسته است. او اشخاص را به نامشان می‌خواند نه به کنیه و لقب و مانند آن. او فارغ از همه عناوین اعتباری با اصحاب دعوا مواجه می‌شود. این همه مقتضای استقلال قضایی برای رسیدن به عدالت قضایی است[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ اصل ۵۷ قانون اساسی: «قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می‌گردند. این قوا مستقل از یکدیگرند».
- ↑ هدایت‌نیا، فرج‌الله، مقاله «نظام قضایی اسلام»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ ص ۹۹۲.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با رئیس و مسئولان قوه قضائیه، ۲۰/۶/۱۳۶۸.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پرسش و پاسخ در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر، ۹/۱۲/۱۳۷۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با رئیس و مسئولان قوه قضائیه، ۷/۴/۱۳۸۸.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مسئولان قوه قضائیه، خانواده‌های شهدای هفتم تیر و جمعی از قضات، ۷/۴/۱۳۸۰.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با رئیس و مسئولان قوه قضائیه، ۲۰/۶/۱۳۶۸.
- ↑ هدایت‌نیا، فرج‌الله، مقاله «نظام قضایی اسلام»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ ص ۹۹۲.