اصول حاکم بر روابط فرزندان و والدین در اسلام چیست؟ (پرسش)

اصول حاکم بر روابط فرزندان و والدین در اسلام چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ سیره اجتماعی معصومان
مدخل اصلی	؟
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

اصول حاکم بر روابط فرزندان و والدین در اسلام چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره اجتماعی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره اجتماعی معصومان مراجعه شود.

پاسخ نخست

محمد جواد برهانی

حجت‌ الاسلام‌ و المسلمین محمد جواد برهانی در کتاب «سیره اجتماعی پیامبر اعظم» در این‌باره گفته‌ است:

«یکی از روابطی که در اسلام به آن زیاد سفارش شده نیکی به والدین است. احسان به والدین در ردیف اطاعت از خدا قرار گرفته است و بی‌احترامی و قطع رابطه با آنان از گناهان بزرگ محسوب می‌شود.

شاخص‌های نیکی به والدین

• احسان: خداوند می‌فرماید: ﴿وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا﴾. فرزند در برابر والدین خود باید احسان داشته باشد؛ بدین معنا آن‌چه والدین در حق انسان انجام داده، فرزند چیزی بیشتر از آن را انجام بدهد؛ زیرا اگر چنین نکند، در واقع همان حق والدین را برگردانده است و بس.

هم‌نشین موسی کلیم الله: روزی حضرت موسی بعد از مناجات از خدا خواست تا هم‌نشین او را در بهشت معرفی نماید. خداوند آدرس قصابی را به او داد. حضرت خواست رمز قبولی اعمال و هم‌نشینی او را با خودش بفهمد، شب در خانه‌اش رفت و هرچه دقت کرد جز ادای واجبات چیزی دیگری در زندگی او ندید، اما امری توجه او را جلب کرد آن اینکه قصاب پی‌درپی به اتاق دیگر رفت‌وآمد می‌نمود. در آنجا مادر پیر او قرار داشت که نمی‌توانست حرکت کند. قصاب با او بسیار مهربان بود، هنگامی که او غذا در دهان مادرش می‌گذاشت، وی مر تب زیر لب چیزی زمزمه می‌کرد که زیاد مفهوم نبود. وقتی حضرت از قصاب سؤال کرد که مادرت چه زمزمه‌ای زیر لب دارد؟ قصاب جواب داد: او ادعا می‌کند که فرزندم، خداوند تو را در بهشت با حضرت موسی هم‌نشین کند. حضرت به قصاب بشارت داد که دعای مادرش در حق او اجابت شده است و آن‌گاه ماجرای خود را به او بازگو کرد.

• سخن نیکو و نرم گفتن: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: زنهار، کلمه‌ای مگویید که به دلیل آن والدین شما رنجیده شوند و کمترین آزار به آنان مرسانید و با ایشان با اکرام و احترام سخن گویید: ﴿فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا﴾. در این آیه به صراحت بیان شده است که در برابر پدر و مادرت حتی اف هم نگو و با آنان بلند صحبت نکن، بلکه با آنها نیکو، آرام و توأم با عطوفت و مهربانی سخن بگو. وقتی پدر و مادر پیر و دل‌شکسته می‌شوند، هم‌چون کودک زودرنج می‌گردند؛ لذا فرزندان که در دوران جوانی و غرور به سر می‌برند باید مواظب باشند، تا دل والدین خود را با سخنان تند و خشن به درد نیاورند.
• تواضع: در قرآن کریم آمده است: و همیشه پر و بال تواضع و تکریم را با کمال مهربانی نزدشان بگستران (در برابر آنها تواضع کن): ﴿وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ﴾.
• دعا در حق پدر و مادر: قرآن کریم می‌فرماید: در حق پدر و مادرت دعا نما و بگو: پروردگارا! چنان‌که پدر و مادر مرا از کودکی به مهربانی پرورده‌اند؛ تو در حق آنان رحمت و مهربانی فرما: ﴿وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا﴾.
• سپاسگزاری از والدین: قرآن کریم سفارشات لقمان حکیم را چنین نقل می‌فرماید: از من و پدر و مادر خود سپاسگزاری نما: ﴿أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ﴾. انسان باید از ولی‌نعمت خود سپاسگزار و قدردان باشد. ولی‌نعمت اصلی خداوند سبحان و بعد والدین است که برای بزرگ نمودن و تربیت فرزندان خود تلاش زیادی می‌کنند و مشکلات فراوانی را به جان می‌خرند»