اوس بن اوس ثقفی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
در اینکه اوس ثقفی چه کسی است، اختلاف است. نام پدر اوس به اشتباه «ابی اوس» و «حذیفه» نیز نقل شده است[۱]. برخی[۲]، «اوس بن اوس» و «اوس بن ابی اوس» را یک نفر دانسته‌اند، اما ابن عبدالبر[۳] گفته است: ابی اوس، کنیه حذیفه است.
ابن حجر[۴] نیز گوید: درست آن است که اوس بن اوس و اوس بن ابی اوس دو نفرند و فرد دوم (اوس بن ابی اوس)، همان اوس بن حذیفه است. به هر روی بیشتر تراجم‌نگاران، شرح حال جداگانه‌ای برای آن دو ذکر کرده‌اند[۵]. آنها به یحیی بن معین[۶] که این دو را یک نفر گمان کرده، نسبت خطا داده‌اند[۷].
ابن حبان نیز گفته است: اوس بن ابی اوس، ثقفی نیست[۸]، در حالی که در ثقفی بودن اوس بن اوس تردیدی نیست. مؤید دو نفر بودن آن دو اسم این است که در منابع حدیثی کهن، برخی روایات تنها به اوس بن اوس[۹] و برخی به اوس بن ابی اوس[۱۰] نسبت داده شده است، اما اینکه برخی روایات به هر دو[۱۱] نسبت داده شده است، با توجه به مطالب بالا باید ناشی از اشتباه راویان باشد.
برخی اوس بن اوس ثقفی را از اعضای وفد ثقیف شمرده و گفته‌اند: همراه آنان خدمت رسول خدا (ص) رسید و مسلمان شد[۱۲]، در حالی که صحابه‌نگاران بر این اتفاق دارند که کسی که در وفد ثقیف خدمت رسول خدا (ص) رسید، اوس بن حذیفه بود.
اوس بن اوس چهار روایت از رسول خدا (ص) نقل کرده است[۱۳]. یکی در فضیلت روز جمعه و شرکت در نماز جمعه است: «برترین و بهترین ایام شما روز جمعه است، و در روز جمعه آدم u خلق شد و در آن روز رحلت کرد و در روز جمعه است که نفخ صور می‌شود و همه چیز از بین می‌رود. پس در آن بر من درود بفرستید که این بر شما فرض شده است»[۱۴]. از حضرت سؤال شد: ای رسول خدا، چگونه در هر جمعه برشما سلام کنیم، در حالی که ممکن است شما در بین ما نباشی؟ حضرت فرمود: «خداوند بدن‌های انبیا را بر زمین حرام کرده است» - کنایه از اینکه سلام شما به ما می‌رسد[۱۵].
او در فضیلت شرکت در نماز جمعه نقل کرده است: «هر کس روز جمعه غسل کند و وضو بگیرد و شتابان به مسجد رود و به خطبه گوش دهد، در برابر هر گامی که برداشته، پاداش یک سال روزه و شب زنده داری برای او می‌نویسند»[۱۶]. در خبر دیگر گوید: پیامبر اکرم (ص) فرمود: «عیسی بن مریم (ع) از «منارة البیضاء» که در سمت شرقی دمشق است از آسمان پایین می‌آید»[۱۷].
از وی روایاتی نیز درباره کیفیت نماز خواندن رسول خدا (ص) به نقل شده که محل تأمل تواند بود[۱۸]. اوس بن اوس در دمشق مسکن گزید و همان‌جا نیز درگذشت و مسجد و خانه او در درب القلی دمشق شناخته بوده است[۱۹]. ابن شهاب، اوس بن اوس را در شمار کشته شدگان عبدالاشهل از انصار آورده که در یوم الجسر (سال سیزده) به قتل رسید[۲۰][۲۱]
منابع
پانویس
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ ابن معین، ج۱، ص۳۶ و ج۲، ص۳۶۱؛ ابوداوود، ج۲، ص۲۴۸.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۹.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۹۷.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۹؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۱۶؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۹۷.
- ↑ ابن معین، ج۱، ص۳۶ و ۳۶۱.
- ↑ نووی، ج۴، ص۵۴۲؛ ابن عبدالبر، ج۱۰، ص۲۰۹؛ مزی، ج۲، ص۳۵۳.
- ↑ ابن حبان، ج۳، ص۱۱.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۸؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۳؛ بیهقی، ج۱، ص۲۸۶.
- ↑ ابن قدامه، ج۲، ص۲۰۸؛ ابو داوود، ج۱، ص۳۷.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۹ و ۱۰.
- ↑ طیالسی، ص۱۵۱.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۹۷.
- ↑ «إِنَّ مِنْ أَفْضَلِ أَيَّامِكُمْ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، فِيهِ خُلِقَ آدَمُ عَلَيْهِ السَّلَام، وَفِيهِ قُبِضَ، وَفِيهِ النَّفْخَةُ، وَفِيهِ الصَّعْقَةُ، فَأَكْثِرُوا عَلَيَّ مِنْ الصَّلَاةِ فَإِنَّ صَلَاتَكُمْ مَعْرُوضَةٌ عَلَيَّ»؛ نووی، ج۴، ص۵۴۸.
- ↑ دارمی، ج۱، ص۳۹۶؛ ابن قدامه، ج۲، ص۲۰۸.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۵۰.
- ↑ طبرانی، ج۱، ص۲۱۷.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۵۰.
- ↑ ابن عساکر، ج۲، ص۲۴۰؛ مزی، ج۲، ص۳۵۳؛ مبارکفوری، ج۳، ص۳.
- ↑ هیثمی، ج۶، ص۲۱۷.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «اوس بن اوس ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۵۴-۱۵۵.