جدال در فقه سیاسی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث جدال است. جدال از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جدال در قرآن - جدال در حدیث - جدال در نهج البلاغه - جدال در اخلاق اسلامی - جدال در فقه سیاسی - نفی جدال در معارف و سیره نبوی - جدال در معارف دعا و زیارات - جدال در معارف و سیره سجادی - جدال در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
گفتگو با هدف نزاع و غلبه‌جویی[۱]، مقابله زبانی، دفاع کردن[۲].
﴿وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ﴾[۳].
مشتقات کلمه مجادله در قرآن بسیار است و از نظر قرآن کریم، هم می‌تواند مثبت و در راه احقاق حق باشد: ﴿وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ﴾[۴]، و هم منفی و در جهت دفاع از باطل: ﴿وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ﴾[۵]؛ ولی قرآن کریم به جدال احسن توصیه می‌کند. جدال اگر به شیوه احسن باشد، هم دوستی می‌آورد و هم حق را آشکار می‌سازد؛ امّا جَدلَ که در قرآن به عنوان وصفی منفی به کار رفته، ﴿ٍ وَكَانَ الْإِنْسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا﴾[۶]، نه دوستی می‌آورد و نه می‌تواند حق را پدیدار کند و به کرسی بنشاند[۷].
امروز از "چانه زنی" به توان فرد و قدرت منطق در معامله و مصالحه[۸] در فرهنگ سیاسی یاد شده است که تنها جنبه مادی دارد و از این نظر با مجادله که در باب مسائل اعتقادی در قرآن استعمال شده، متفاوت است؛ گرچه امروزه در عرصه دیپلماسی و روابط بین المللی بسیار از مباحث مطروحه و مورد مجادله بین کشورها از جمله حقوق بشر، حقوق اقلیت‌ها، مذهب، بنیادگرایی و... جنبه اعتقادی و دینی پیدا کرده‌اند.[۹]
منابع
پانویس
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۱۸۹.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۴۲.
- ↑ «با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز!» سوره نحل، آیه ۱۲۵.
- ↑ «با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز!» سوره نحل، آیه ۱۲۵.
- ↑ «کافران به وسیله باطل چالش می‌ورزند تا حق را با آن از میان بردارند؛ و آیات مرا و بیم‌هایی را که یافته‌اند به ریشخند گرفتند» سوره کهف، آیه ۵۶.
- ↑ «و آدمی از هر چیزی پرخاشگرتر است» سوره کهف، آیه ۵۴.
- ↑ ر. ک: بهاءالدین خرمشاهی، «جدل و جدال در قرآن کریم»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۸۳۷-۸۳۹.
- ↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۵.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۶۱-۴۶۲.