خمس در لغت

مقدمه

خمس در لغت به معنای یک سهم از پنج سهم و در اصطلاح، یکی از درآمدهای عمومی است که در زمینه‌های معینی مانند غنایم جنگی، گنج‌ها، معادن، درآمد مازاد بر مخارج، با نرخ بیست درصد و به منظور خاصی تشریع شده است.

پیش از اسلام در سرزمین عربستان، مالیاتی به نام خمس وجود نداشت؛ ولی چنان‌که از ادبیات عصر جاهلی^[۱] به دست می‌آید، چیز دیگری به نام «مرباع» بود که شباهت‌های بسیاری به خمس داشت. نرخ مرباع ـ همان طور که اسم آن نشان می‌دهد ـ ۲۵ درصد بود و از غنایم جنگی گرفته می‌شد و به رئیس قبیله اختصاص داشت. در برخی متون تاریخی نیز به مفهوم دیگری به نام خمس در عصر جاهلیت و پیش از تشریع خمس در اسلام اشاره شده است^[۲].^[۳]

منابع

حسینی، سید رضا، مقاله «بیت المال»، دانشنامه امام علی ج۷

پانویس

↑ ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج۸ ص۱۰۱؛ ابن اثیر، النهایه، ج۲، ص۱۸۶؛ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۶۵.
↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۸ ص۱۰۱. ر. ک: شیخ صدوق کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۶۵، ح۵۷۶۲؛ ابن منظور، مختصر تاریخ دمشق، ج۱۸، ص۳۸؛ خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، ج۱، ص۳۲۲.
↑ حسینی، سید رضا، مقاله «بیت المال»، دانشنامه امام علی ج۷، ص ۳۸۹.

[1] ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج۸ ص۱۰۱؛ ابن اثیر، النهایه، ج۲، ص۱۸۶؛ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۶۵.

[2] ابن منظور، لسان العرب، ج۸ ص۱۰۱. ر. ک: شیخ صدوق کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۶۵، ح۵۷۶۲؛ ابن منظور، مختصر تاریخ دمشق، ج۱۸، ص۳۸؛ خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، ج۱، ص۳۲۲.

[3] حسینی، سید رضا، مقاله «بیت المال»، دانشنامه امام علی ج۷، ص ۳۸۹.

[۱]

[۲]

[۳]