شام در معارف و سیره حسینی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شام است. شام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شام در نهج البلاغه - شام در معارف مهدویت - شام در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردشام به سرزمین منطقۀ سوریه، فلسطین، لبنان، اردن و اطراف آنها گفته می‌شده است. شامات هم می‌گویند.
مقدمه
این سرزمین در صدر اسلام فتح شد و معاویه در دورۀ عثمان والی آنجا بود و امویان از آن پس بر آن منطقه استیلا یافتند و از حکومت مشروع علی (ع) سر برتافتند. دمشق، پایتخت امویان بود. یزید هم آنجا حکومت می‌کرد[۱].
از سرزمین شام در روایات، نکوهش شده و ائمّه از آن به بدی یاد کرده‌اند. اهل شام به‌ویژه در عهد معاویه، با علی دشمنی بسیار می‌کردند و از جمله علل آن تبلیغات گستردۀ معاویه و امویان بر ضدّ علی (ع) و بنی هاشم بود و چون در آن منطقه نفوذ و استیلا داشتند، افکار را بر ضدّ اهل بیت، منحرف می‌ساختند و بذر دشمنی آنان را در دل‌ها می‌پراکندند. در دوره‌های بعد هم میان شامیان و عراقیان خصومت و ناسازگاری ادامه یافت و شهرها و مردم عراق، اغلب زیر بار حکومت دمشق نمی‌رفتند. سرهای مسلم بن عقیل و هانی را پس از شهادتشان به شام که مقرّ حکومت یزید بود فرستادند.
اهل بیت سید الشهدا (ع) پس از واقعۀ کربلا که به اسارت دشمن در آمدند، ابتدا به کوفه و از آنجا به شام برده شدند و چند روزی در دمشق اقامت کردند. دیدارشان با یزید در دار الخلافه در همین شهر بود که حضرت زینب و امام سجاد (ع) در بارگاه یزید خطبه خواندند و یزید را رسوا ساختند[۲]. قبر حضرت زینب و رقیّه که هر دو بصورت حرم و زیارتگاه شیعه است، در شام است. قبر رقیّه نزدیک مسجد جامع دمشق و حرم حضرت زینب در زینبیّه، بیرون از دمشق است[۳]. سفر به شام برای اهل بیت حسین (ع) بسیار تلخ و مصیبت‌های دوران اسارت در این دیار، برایشان از سختترین مصیبت‌ها بوده است. وقتی از امام سجّاد پرسیدند: در سفر کربلا، سختترین مصیبت‌های شما کجا بود، سه بار فرمود: «الشَّام، الشَّام، الشَّام»[۴].[۵]
منابع
پانویس
- ↑ دائرة المعارف الاسلامیه، ج۱۳، ص۸۱.
- ↑ سفینة البحار، ج۱، ص۶۸۰.
- ↑ درباره شام و قبور متبرکه و مدفونین در آنجا، از جمله ر. ک: «شام سرزمین خاطره‌ها» مهدی پیشوایی.
- ↑ عنوان الکلام، فشارکی، ص۱۱۸.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۲۵۹.