شلمغانیه
مقدمه
شلمغانیه، پیروان ابو جعفر محمد بن علی شلمغانی معروف به ابن عزاقر از فرقههای غالی شیعه اند[۱]. وی نخست خود را باب امام مهدی نامید، بعد ادعای حلول کرد و گاهی خود را روح القدس و مسیح میخواند.
عدهای از کاتبان دولت و ثروتمندان و خواص بدو گرویدند. مقصد سیاسی این گروه، برانداختن عباسیان و طالبیان بود، تا مردم از دست حکمرانانی بالفعل و بالقوه خلاص شوند. گفته شده: میان پیروان شلمغانی، اباحه و آزادی جنسی رایج بود؛ قرآن را تأویل میکردند و بهشت را به معنای شناخت و گرایش به آیین شلمغانی و دوزخ را عکس آن میدانستند. تکالیف اسلامی را به جای نمیآوردند و همچون "سبعیه" به هفت عالم و هفت آدم قائل بودند.
نقل شده: شلمغانی، دختر عثمان بن سعید را رجعت فاطمه میخواند و میگفت: روح پیغمبر در عثمان بن سعید "از نواب اربعه" حلول کرده است. وی میگفت: "من و حسین بن روح وقتی داخل این کار شدیم، میدانستیم در چه امری وارد میشویم". حسین بن روح، شیعیان را از او بر حذر داشت و توقیع صاحب الزمان (ع) در نفرین شلمغانی و چند مدعی دیگر بابیت بیرون آمد. با اعدام شلمغانی در ۳۲۲ ق نحله او هم به طور ظاهر از میان رفت و حتی یکی از مریدانش در همان جلسه محاکمه، سیلی به صورتش نواخت؛ اما عدهای از بقایای شلمغانیه گرد شخصی "بصری" نام- که مدعی بود روح شلمغانی در وی حلول کرده است، جمع شدند و چون وی به سال ۳۴۰ ق وفات یافت، به دستور مهلبی وزیر، جانشین وی بازداشت و خانههایشان بازرسی شد.
کتابهایی در عقاید آن جماعت به دست آمد و معلوم شد جوانی از ایشان مدعی است روح علی (ع) در وی حلول کرده و زنی مدعی است روح فاطمه (س) در وی حلول کرده است و یکی از وابستگان بنی بسطام نیز از آن جماعت مدعی است: روح میکائیل در وی حلول کرده است. مهلبی میخواست آنها را مجازات کند؛ اما آنها نزد معز‌الدوله بویهای چنین وانمود که شیعهاند و مهلبی برای آنکه متهم به ضدیت با تشیع نشود، دیگر پیگیر آنها نشد[۲].[۳][۴]
پرسش‌های وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک: نعمت اللّه صفری فروشانی، غالیان، ص ۱۳۶
- ↑ ر. ک: کتاب الغیبة، ص ۲۴۱؛ الفرق بین الفرق، ترجمه: محمد جواد مشکور، ص ۱۹۱
- ↑ ر. ک: جمعی از نویسندگان، دایرة المعارف تشیّع، ج ۱۰، ص ۴۴
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.