عبدالله بن زید بن عاصم انصاری در تاریخ اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عبدالله بن زید بن عاصم انصاری است. عبدالله بن زید بن عاصم انصاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عبدالله بن زید بن عاصم انصاری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
عبدالله بن زید بن عاصم انصاری از طایفه بنی نجار مازنی از قبیله بزرگ (خزرج) در مدینه است. مادرش نُسیبه (ام عماره) دختر کعب مازنی خزرجی و برادرش حبیب بن زید است.
عبداللّه و پدر و مادرش و حبیب و تمیم (برادران او) از اصحاب رسول خدا بودند. دو فرزندش خهد و علی همراه پدرشان در واقعه حرّه به قتل رسیدند.
نسیبه بیش‌تر به نام مادرش (نسیبه) مشهور و به او منتسب است. نام نسیبه به دلیل حضورش در بیعت دوم عقبه و نیز شجاعت و فداکاریی که در غزوه احد از خود نشان داد، برای همیشه در تاریخ پر افتخار زنان مسلمان ثبت شد.
او از سابقان در اسلام و در میان هفتاد و پنج نفری است که در (لیلة العقبه) با رسول خداa بیعت کردند و در جنگ‌های احد، خیبر، حُنین، یمامه و نیز صلح حدیبیه (عمرة القضاء) حضور داشت. در جنگ یمامه (که در خلافت ابوبکر روی داد) دست‌اش به وسیله مسیلمه کذاب قطع شد. در جنگ اُحد همراه شوهر و دو فرزندش عماره و عبداللّه حاضر و به آب‌رسانی ومداوای زخمی‌ها پرداخت و چون جان پیامبرa را در خطر دید به نبرد با دشمنان و دفاع از پیامبرa برخاست و در آن روز دوازده زخم بر پیکر او نشست.
نُسیبه می‌‌گوید: در غزوه احد به جز ده نفر همه، فرار کردند و من به اتفاق شوهر و فرزندانم از پیامبرa دفاع می‌‌کردم. آن حضرت فرمود: مقام و منزلت تو در این روز از مقام فلانی و فلانی برتر است[۱].
به هر حال، عبداللّه در جنگ‌های پیامبرa حضور داشت[۲] و به گفته واقدی و برخی دیگر: او به اتفاق «وحشی بن حرب حبشی»، مسیلمه کذاب را کُشتند. نُسیبه می‌‌گوید: در یمامه، پی یافتن مسیلمه بودم تا او را به قتل برسانم ناگهان پسرم عبداللّه که شمشیر خود را به خون مسیلمه رنگین کرده بود، ملاقات کردم.
در جریان واقعه حرّه به سال ۶۳ﻫ.ق که سپاهیان یزید بن معاویه به مدینه یورش برده و فجایعی به بار آوردند، به عبداللّه پیش نهاد شد که مقاومت کند و با عبدالله بن حنظله تا پای جان بیعت نماید و با سپاهیان یزید بجنگد. او از این کار امتناع ورزید و گفت: پس از پیامبرa با کسی تا این حدّ بیعت نخواهم کرد.[۳]
عبداللّه صحابی است، با این حال، رجالیون اهل سنت درباره‌اش سخنی نگفته‌اند، اما در میان دانشمندان شیعی، شیخ طوسی او را در میان اصحاب و راویان پیامبرa و علیS آورده و ابن داوود و علامه حلّی در قسم اول کتاب خود و در شمار معتمدان ذکر کرده‌اند. مامقانی روایات او را «حَسَن» دانسته ولی محقق شوشتری او را تضعیف کرده است.
عبداللّه از رسول خداa و علیS روایت کرده است و عباد بن تمیم (پسر برادرش) سعید بن مسیب، واسع بن حبان، یحیی بن عماره (دامادش)، یحیی بن بکیر و گروهی دیگر ازاو روایت کرده‌اند.
او از پیامبرa روایت کرده که فرمود: میان خانه و منبر من، باغی از باغ‌های بهشت است [۴]. وی سرانجام در واقعه حرّه در ماه ذی الحجّة الحرام سال ۶۳ ﻫ.ق و در زمان حکومت یزید بن معاویه به همراه فرزندانش (علی و خهد) به قتل رسید.[۵].[۶]
جستارهای وابسته
- زید بن عاصم (پدر)
- نسیبه ام عماره (مادر)
- حبیب بن زید بن عاصم انصاری (برادر)
- تمیم بن زید بن عاصم انصاری (برادر)
- خلاد بن عبدالله بن زید بن عاصم انصاری (فرزند)
- علی بن عبدالله بن زید بن عاصم انصاری (فرزند)
- عباد بن تمیم (برادر زاده)
- یحیی بن عماره (داماد)
منابع
پانویس
- ↑ المغازی ۱/ ۲۶۹؛ الطبقات الکبری ۸/ ۴۱۲ و شرح نهج البلاغه ۱۴/ ۲۶۶. ابن ابی الحدید می گوید: راوی حدیث خیانت کرده، زیرا نام آن دو نفر را که پیامبرق ذکر کرده نقل نکرده است . نک: الصحیح فی سیرة النبی ۱۸۰/ ۶ض ۱۹۸.
- ↑ درباره حضور وی در جنگ بدر اختلاف است و غالب مورّخان بر این باورند که وی در غزوه بدر شرکت نداشته است .
- ↑ الاصابة ۲/ ۳۱۲.
- ↑ مسند احمد بن حنبل ۴/ ۳۹.
- ↑ تهذیب التهذیب ۵/ ۲۲۳؛ شذرات الذّهب ۱/ ج ۱/ ۷۱ و تاریخ الاسلام ۵/ ۱۴۶.
- ↑ عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، ج۲، ص 55.