قضاوت امام علی
مقدمه
قضاوت، داوری و فصل خصومت، علم و درایتی فوق‌العاده می‌طلبد و شناختی دقیق از حکم خدا و موضوع داوری و استقلال رأی و مبنا قرار دادن حق و عدالت. همۀ اینها در امیر مؤمنان(ع) در بالاترین حدّ وجود داشت و او در قضاوت نیز "برترین" بود و قضاوتهای شگفت و حیرت‌آور او دلیل این ادّعاست.
پیامبر خدا(ص) فرمود: أقضی امّتی علیّ بن أبی طالب، برترین شما در قضاوت، علی بن ابی طالب است. این حدیث، با عبارت‌های گوناگون در منابع فراوانی آمده است[۱] و از برترین فضیلت‌های آن حضرت به شمار می‌رود. نمونه‌های عجیب قضاوتهای امام، آن‌قدر زیاد و فوق‌العاده است که کتاب‌های مستقلّی دربارۀ آنها نوشته شده و در منابع حدیثی و تاریخی نیز انبوهی از این داوری‌ها آمده است. بعضی از آنها مربوط به عصر پیامبر است، برخی در زمان خلفای پس از پیامبر و بخش عمده اختصاص به دوران حکومت او دارد. حق را به حق‌دار رساندن و کشف واقعیّت در خصومت‌ها و فیصله دادن در امور پیچیده و داوری عادلانه از ویژگی‌های قضاوت آن حضرت است. آن حضرت در دوران خلافت در مسجد کوفه می‌نشست و به داوری می‌پرداخت. محلّ خاص آن قضاوت‌ها با عنوان دکة القضاء هم‌اکنون نیز باقی است. در موارد متعدّدی نیز صحنه‌هایی پیش می‌آمد که عمر در دوران خلافتش از قضاوت عاجز می‌شد یا داوری نادرست می‌کرد، علی(ع) وارد میدان می‌شد و قضاوت به حق می‌کرد. تعبیر «لو لا علیّ لهلک عمر» که از گفته‌های مکرّر عمر است، نتیجۀ چنین صحنه‌های اعجاب‌آور است[۲].[۳]
منابع
پانویس
- ↑ موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۱۱ ص۷.
- ↑ در زمینۀ قضاوتهای آن حضرت از جمله ر.ک: «بحار الأنوار»، ج ۴۰ ص۲۱۸ تا ۳۱۷، «موسوعة الامام علی بن ابی طالب»، ج ۱۱ ص۷ تا ۵۹، «قضاوتهای امیر المؤمنین» و «قضاء امیر المؤمنین» شیخ محمّد تقی شوشتری، «قضاوتهای امیر المؤمنین» ذبیح اللّه محلاّتی، «قضاوتهای محیّر العقول»، سیّد محسن العاملی، «قضاء امیر المؤمنین».
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۸۸.