تفسیر القاسمی (کتاب)
| تفسیر القاسمی | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | محمد جمال الدین قاسمی |
| ناشر | انتشارات دار الکتب العلمیة |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۸ ق، ۱۳۷۷ ش |
| تعداد جلد | ۹ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم |
تفسیر القاسمی کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن میباشد. این کتاب اثر محمد جمال الدین قاسمی است و انتشارات دار الکتب العلمیه انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
«محاسن التأویل» معروف به «تفسیر قاسمی» از جمله تفاسیر عصری - اجتهادی بس ارجمند است که به قلم محمد جمال الدین بن محمد القاسمی الدمشقی مالکی مذهب به زبان عربی، تألیف یافته و مورد توجه قرآن پژوهان به‌ویژه مفسران معاصر قرار گرفته است.
تحصیلات قاسمی در زادگاهش دمشق انجام یافته و مدتی برای تبلیغ و تدریس علوم اسلامی در شماری از شهرها و روستاهای سوریه عزیمت کرد. وی مدتی نیز، به مصر و حجاز مسافرت نمود و سپس به دمشق بازگشت و به تألیف و تدریس علوم اسلامی از جمله فقه، ادب و تفسیر پرداخته و آثاری از خود برجای نهاد که مهم‌ترین آنها «محاسن التأویل» در تفسیر قرآن کریم است. قاسمی از شاگردان محمد عبده مصری و از مروجان اندیشه‌های او در زمینه علم و سیاست است. جامعیت علمی او بدان پایه رسید که محمد عبده او را با وصف «علامه شام»، «احیاگر معارف اسلام» و «حلقه رابط میراث علمی پیشینیان و ترقی خواهان معاصر»، مورد تمجید و تحسین قرار داده است[۲].
این مفسر که از خاندان علم و سیادت بوده و نسبش به امام حسین (ع) می‌رسد از طرف حسدورزان زمانش متهم به تأسیس مذهب جدید در دین گردید و مدتی هم به انزوا کشیده شد، اما او استقلال علمی‌اش را حفظ کرد و تهمت‌ها را از خود دفع نمود. قاسمی در تفسیر خود، به آراء علمای سلف ارج نهاده و از طرفی دستاوردهای علمی عالمان هم عصر خود را نیز مد نظر داشته و با شیوهای هوشمندانه، آراء پیشینیان و معاصران را در جهات منقول و معقول مورد توجه قرار داده است. او در این اثر، به‌ویژه در مقدمه عالمانه مبسوطش، اشارات باریک بینانه‌ای به اسرار علمی قرآن کریم نموده و خوانندگان را به پیگیری پرشگفت نکته‌های قرآن در امور طبیعی همچون مسائل نجومی و آثار ناشناخته کره خاکی فراخوانده است.
مؤلف در این اثر، پس از نقل هر آیه، نخست به نقل آراء مفسران پیشین می‌پردازد و سپس مفردات قرآن را مورد بحث قرار می‌دهد و دیدگاه‌های لغت‌شناسان را یادآور می‌شود و به نکات ادبی و بلاغی نیز توجه می‌کنند و از خود آیات در تبیین و تفسیر آنها یاری می‌جوید و به پرسش‌های برآمده از محتوای آیات که معمولاً کم و بیش برای خوانندگان قرآن پیش می‌آید پاسخ می‌دهد.
او در تفسیر آیات الاحکام به مذهب فقهی متبوع خود (مالکی) در استنباط فروعات احکام بیشتر توجه می‌کند و به روایات تفسیری هم در منابع به‌ویژه «موطأ» مالک عنایت می‌ورزد و گاهی پس از تفسیر کوتاه آیات، تحت عنوان «والخلاصه» جمع‌بندی گویا و فشرده‌ای که حاکی از تسلط او بر دانش تفسیر است ارائه می‌دهد. قاسمی، روایات ضعیف و اسرائیلیات را مورد نقد قرار داده و برای فهم صحیح آیات، خواننده را دعوت به تعقل و تدبر می‌کند و در میان مفسران به نظرات محمد عبده و فخر رازی بیش از دیگران اعتناء می‌کنند و گاهی هم عبارات آنان را نقل کرده و تأیید می‌نماید.
تفسیر «محاسن التأویل»، تفسیری جامع، گویا، استوار، عصری، اجتهادی و معقول به شمار می‌رود که با توجه به نیازهای روز نگارش یافته و به همین جهت مورد توجه بسیاری از حوزه‌های علوم دینی قرار گرفته است. استواری در نثر و قلّت حجم عبارات و پرمحتوایی مطالب از امتیازات این تفسیر گران‌سنگ است.
نتیجه‌گیری‌های این مفسر تحت عنوان «تنبیه»، «وجود»، «لطیفه» و «فوائد»، در تفسیر شماری از آیات، آن را از بسیاری آثار مشابه متمایز می‌سازد، به‌ویژه آنگاه که با صراحت تمام به بیان نظر اجتهادی خویش با عنوان «قُلْتُ» می‌پردازد[۳][۴]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ کتابخانه مدرسه فقاهت
- ↑ تفسیر و تفاسیر جدید، ص۹۳.
- ↑ محاسن التأویل (تفسیر القاسمی)، محمد جمال الدین القاسمی (۱۲۸۳-۱۳۳۲)، تحقیق محمد فواد عبدالباقی، بیروت، دارالفکر، ۱۳۹۸ق).
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر محاسن التأویل»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ وبگاه علوم قرآن و حدیث