محراب پیامبر خاتم
مقدمه
"محراب"؛ جایی است که مخصوص عبادت است، چه در مسجد باشد، یا در خانه[۱]. در زمان پیامبر، چیزی به نام محراب وجود نداشت و مسلمانان تنها با نام محراب در آیات قرآن: ﴿وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا﴾[۲]؛ ﴿فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ...﴾[۳]؛ ﴿فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ...﴾[۴]؛ ﴿وَهَلْ أَتَاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ إِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرَابَ﴾ [۵] آشنا بودند. در زمان "ولید بن عبدالملک"، به دستور او و "عمر بن عبدالعزیز"، محرابی برای مسجدالنبی ساخته شد[۶]. شکی نیست که محراب کنونی جایی بود که پیامبر (ص) در آنجا نماز می‌خواند. قداست این مکان به آن علت است که پیامبر (ص) سال‌ها در آنجا نماز خوانده است. ساخت محراب، به تقلید از کلیساهای نصارا در شام بوده است[۷].[۸]
محراب پیامبر(ص)
این محراب در مسجدالنبی(ص) قرار دارد. محرابی است که در داخل روضة النبی و در محل نماز آن حضرت بر طرف چپ (شرق) منبر و طرف راست قبر مطهر (میان حجره و منبر) قرار دارد. این محراب در زمان آن حضرت وجود نداشت و پیامبر(ص) نمازهای خود را کنار ستونی می‌خوانده‌اند که بعدها به «المخلقه» معروف شد. عمر بن عبدالعزیز، والی مدینه در دوران اموی نخستین کسی بود که بر مکان نماز ایشان محراب ساخت؛ این محراب که به صورت حفره و یا صندوقی ساخته شده بود، در حریق دوم مسجد از بین رفت و به جای آن محرابی از سنگ با حفره‌ای مربع ساختند. این محراب سمت دیوار قبله که بعدها در توسعه مسجد تخریب گشت قرار داشت. مکان محراب یاد شده در طول سالیان دراز و در توسعه‌ها، تعمیرات و آتش‌سوزی‌ها اندکی تغییر یافته است.
در دوران سلطان اشرف قایتبای، محرابی نفیس و زیبا از سنگ مرمر، مزین به آیات قرآن ساخته شد و بعدها حفره آن پر گردید و همسطح زمین شد؛ آنگاه محراب پیامبر(ص) را با پارچه‌ای نفیس و از جنس پوشش قبر پوشانیدند. این محراب با همان تزیینات دوران عثمانی همچنان موجود است. در فضیلت این محراب گفته‌اند که به منزله کعبه است، یعنی کسی که به آن می‌نگرد گویی به کعبه نظر دوخته است[۹]. محراب النبی(ص) اکنون به ستون مُخَلَّقَه متصل است یعنی این ستون سمت مغرب آن قرار دارد. محراب به گونه‌ای قرار داده شده که سجده کننده بر آن، صورت خود را بر محل نشستن پیامبر(ص)، نه محل سجده آن حضرت می‌گذارد.[۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ محمد حسین طباطبایی، المیزان فی القرآن، ج۳، ص۱۷۳ راغب مفردات می‌گوید: «محراب مسجد» را به قول بعضی از این جهت محراب خوانده‌اند که آنجا جای حرب و ستیز نمودن با دشمن و با هوای نفس است، اصفهانی، راغب؛ مفردات الفاظ قرآن، ص۲۲۵.
- ↑ «و زکریّا را سرپرست او کرد و هرگاه زکریّا در محراب (عبادت) نزد وی می‌رفت کنار او، رزقی می‌یافت» سوره آل عمران، آیه ۳۷.
- ↑ «پس فرشتگان او را در حالی که در محراب به نماز ایستاده بود ندا دادند»؛ سوره آل عمران، آیه ۳۹.
- ↑ «آنگاه از محراب به سوی قوم خود بیرون شد.»؛ سوره مریم، آیه ۱۱.
- ↑ «و آیا خبر آن دادخواهان به تو رسیده است که از دیوار نمازگاه فرا رفتند؟» سوره ص، آیه ۲۱.
- ↑ نورالدین علی سمهودی، وفاء الوفا با خبار دار المصطفی، ج۱، ص۲۸۲.
- ↑ رسول جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۲۳.
- ↑ حاجی‌زاده، یدالله، منبر و محراب، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۲، ص:۳۴۱.
- ↑ وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج۱، ص۳۸۴.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۸۳۵.