محمد بن اسحاق بن عمار صیرفی کوفی در معارف و سیره رضوی

آشنایی اجمالی

محمد بن اسحاق بن عمار صیرفی کوفی، از اصحاب امام کاظم (ع) و امام رضا (ع) بود که مورد اعتماد و اهل ورع و علم و تقوا بود. وی روایت می‌کند: «به امام موسی کاظم (ع) گفتم: آیا مرا راهنمایی نمی‌کنی که بعد از شما، از چه کسی دینم را اخذ کنم؟ امام (ع) فرمودند: پسرم علی»^[۱].^[۲]

علما و فقهای شیعه در کتب خود وی را ستوده‌اند. شیخ طوسی در رجال خود او را ذکر کرده و می‌گوید: محمد بن اسحاق بن عمار صیرفی کوفی از بزرگان اهل حدیث و اجله راویان است و از امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) روایت می‌کند، و در فهرست نیز او را از مصنفان و مؤلفان شیعه یاد می‌کند.

نجاشی در رجال خود گوید: محمد بن اسحاق تغلبی از ثقات به شمار می‌رود و از موسی بن جعفر(ع) روایت می‌کند، او کتابی هم تالیف کرده که گروهی از راویان از وی روایت می‌کنند، شیخ مفید در ارشاد گوید: محمد بن اسحاق بن عمار همان است که نصوص امامت حضرت رضا(ع) را روایت می‌کند.

از این روایت معلوم می‌گردد که وی از خواص و یاران امام کاظم(ع) بوده است، و بعد گفته: محمد بن اسحاق از اهل ورع و دیانت و فقه و ثقات و از شیعیان آن حضرت به شمار می‌رفته است. علامه حلی در خلاصه او را در بخش اول ذکر می‌کند و از ابن بابویه نقل می‌کند که محمد بن اسحاق از واقفیه بوده است.

او از امام رضا(ع) چند حدیث روایت کرده؛ محمد بن اسحاق گوید: ما سه ماه بعد از وفات زکریا بن آدم عازم حج شدیم، در بین راه کتاب امام رضا(ع) به ما رسید، امام(ع) نوشته بودند تو از وفات زکریا بن آدم گفتگو کرده بودی، خداوند او را رحمت کناد در آن روزی که متولد شد و روزی که درگذشت و روزی که سر از گور درآورد و برای حساب در پیشگاه خداوند حاضر گردد.

زکریا بن آدم در هنگام زندگی با حق آشنا بود، و حق را می‌شناخت و از آن دفاع می‌کرد و شکیبایی از خود نشان داد، او به آنچه خدا و رسول(ص) دوست داشتند ابراز علاقه کرد و به آن محبت داشت، او درحالی‌ که طرف‌دار حق بود جهان را وداع گفت، او در دین تبدیل و تحریف نکرد و راه انحراف را در پیش گرفت و بر صراط مستقیم ثابت ماند.

خداوند به او در برابر اعمال نیکش پاداش دهد و به آنچه آرزو داشت برساند، تو از شخصی نام برده‌ای و او را به ما توصیه کرده‌ای ولی نمی‌دانی ما درباره او چه نظری داریم، ما او را بهتر از تو می‌شناسیم و شناخت ما بیشتر از تو می‌باشد، مقصود از آن شخص حسن بن محمد بن عمران قمی می‌باشد که محمد بن اسحاق درباره او مکاتبه کرده بود^[۳].