مسجد کوفه در حدیث
این مدخل زیرشاخهٔ بحث مسجد کوفه است. مسجد کوفه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مسجد کوفه در معارف مهدویت - مسجد کوفه در حدیث - مسجد کوفه در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردفضیلت مسجد اعظم کوفه
محمد بن یعقوب کلینی رازی، پیشوای محدثان شیعه (متوفی به سال ۳۲۹) در کتاب «کافی» بابی را تحت عنوان «باب فضل مسجد اعظم کوفه و فضیلت نماز در آن و مواضعی از آن‌که محبوب است» اختصاص داده است و جمعاً نه حدیث را طبق معمول با سند در این باره نقل می‌کند که برخی از آنها ذکر می‌شود:
- در حدیث اول یکی از اصحاب امام جعفر صادق(ع) به نام هارون بن خارجه کوفی می‌گوید: حضرت صادق(ع) به من فرمود: ای هارون بن خارجه، مسافت بین خانه تو تا مسجد کوفه به اندازه یک میل هست؟ گفتم: نه. فرمود: آیا همه نمازهایت را در آن اقامه می‌کنی؟ گفتم: نه. فرمود: اگر من در آنجا بودم، نمی‌گذاشتم یک نمازم در آن از دست برود. آیا می‌دانی مسجد کوفه چقدر فضیلت دارد؟ هیچ بنده شایسته و هیچ پیغمبری نبوده که در مسجد کوفه نماز نگزارده باشد؛ حتی پیغمبر اسلام(ص) وقتی به معراج می‌رفت، جبرئیل عرض کرد یا رسول الله می‌دانید هم‌اکنون در کجا هستید؟ شما در مقابل مسجد کوفه هستید. پیغمبر(ص) فرمود: از خدا اجازه بگیر تا فرود آیم و دو رکعت نماز در آن بگزارم. جبرئیل نیز چنین کرد[۱]. سمت راست، وسط و قسمت مؤخر آن باغ‌هایی از بهشت است[۲]. نماز واجب در آن، معادل هزار رکعت و نماز مستحبی معادل پانصد رکعت نماز است. نشستن در آن برای تلاوت قرآن و ذکر خدا، خود عبادت است. اگر مردم می‌دانستند این مسجد چقدر فضیلت دارد، سینه‌خیز به سوی آن می‌شتافتند. در روایت دیگر می‌گوید حضرت فرمود: یک نماز واجب در آن معادل یک حج و یک نماز مستحبی، معادل یک عمره است.
- در حدیث دوم امام صادق(ع) می‌فرماید: مردی در مسجد کوفه نزد امیرالمؤمنین(ع) آمد و عرض کرد که می‌خواهم به مسجد اقصی بروم. آمده‌ام پس از سلام، با شما تودیع کنم. حضرت امیر(ع) فرمود: برای چه می‌خواهی به مسجد اقصی بروی؟ گفت: برای درک ثواب. امیرمؤمنان(ع) فرمود: مرکبت را بفروش و غذای راهت را بخور و در این مسجد نماز بگزار که نماز واجب در آن، معادل یک حج واجب و نماز مستحبی معادل یک عمر با برکت است. برکت آن در سمت راست و چپ تا دوازده میل است.
- در حدیث سوم ابوبصیر می‌گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود: چه مسجد خوبی است مسجد کوفه! هزار پیغمبر و هزار جانشین پیغمبر در آن نماز گزارده‌اند. از آنجا بوده که تنور نوح جوشید و کشتی او از غرق شدن نجات یافت.
- روزی امیرالمؤمنین(ع) بر در مسجد ایستاد، سپس تیری انداخت. تیر در بازار خرمافروشان فرود آمد. حضرت امیر(ع) فرمود: حریم مسجد تا آنجا است؛ از اساس مسجد به شکل مربع آن، کم شده است.
- در حدیث دیگری از یکی از اولاد میثم تمار روایت شده که امیرالمؤمنین(ع) در جنب ستون هفتم[۳] نزدیک درهای کنده (از درهای مسجد جامع) نماز می‌گزارد.
- در حدیث دیگر از امام صادق(ع) روایت شده است که ستون هفتم از پشت باب کنده در صحن، مقام ابراهیم(ع) و ستون پنجم مقام جبرئیل(ع) است.
- به گفته ابوحمزه ثمالی، اصبغ بن نباته ستون هفتم را به او نشان داد و گفت: این مقام امیرالمؤمنین(ع) است و امام حسن(ع) نزد ستون پنجم نماز می‌گزارد. هرگاه امیرالمؤمنین(ع) غایب بود،امام حسن(ع) در جنب ستون هفتم که نزدیک باب کنده باشد نماز می‌گزارد[۴].
- یاقوت حموی در باب فضائل کوفه، تقریباً شبیه آنچه کلینی از امام صادق(ع) در مورد مردی که به نزد امیرالمؤمنین(ع) آمد و قصد زیارت مسجد اقصی داشت، با مختصر تغییری از قول «حبه عرنی» روایت کرده است و می‌افزاید علی(ع) فرمود: در نزدیک ستون پنجم آن بود که ابراهیم(ع) نماز گزارد و نیز هزار پیغمبر و هزار جانشین پیغمبر در آن نماز گزاردند. عصای موسی(ع) و درخت کدویی که بر سر یونس(ع) سایه افکند، در آن است. مصلای نوح(ع) در اینجا بوده است و در روز قیامت هفتاد هزار نفر از این مسجد بدون حساب محشور می‌شوند؛ وسط آن بر روی باغچه‌های بهشت است و سه چشمه بهشتی از آن می‌جوشد و هرگونه پلیدی را برطرف می‌سازد و مؤمنین را پاک می‌کند. اگر مردم بدانند این مسجد چقدر فضیلت دارد، سینه‌خیز به سوی آن می‌شتابند[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ بدیهی است مقصود امام(ع) از «مسجد کوفه» در این حدیث، منطقه و محل آن است که پیغمبر اکرم(ص) و پیغمبران پیشین و بندگان شایسته خدا پیش از بنای شهر و مسجد، در آنجا نماز گزارده‌اند.
- ↑ علامه مجلسی در مرآت العقول، شرح اصول کافی در این خصوص می‌نویسد: ممکن است منظور از سمت راست مسجد کوفه، نجف اشرف و قسمت مؤخر آن کربلا باشد.
- ↑ این در موقعی بوده که قسمت عمده مسجد کوفه با ستون‌های مرتفع مسقف بوده است، ستون هفتم در مقابل جایی بوده که امروز محراب آن حضرت است.
- ↑ اصول کافی، ج۳، ص۴۹۰.
- ↑ معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۲.
- ↑ رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص ۴۴۴.