مکتب حدیثی بغداد

این مدخل زیرشاخهٔ بحث حدیث است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

علم حدیث در بغداد رونقی ویژه داشته است. یکی از دلایل آن می‌تواند تعامل دانشمندان شیعی بغداد با محدثان قم باشد. به گزارش تاریخ، شیخ صدوق دو بار در سال‌های ۳۵۲ و ۳۵۵ قمری به بغداد مسافرت کرده است. کلینی نیز کتاب خود را در بغداد عرضه کرد و در همان جا اقامت گزید و از دنیا رفت. افزون بر آن، محدثان دیگری نیز از ری به بغداد آمدند و در آنجا ساکن شدند. همچنین دانشمندان بغداد گاه پرسش‌هایی از محدثان قم می‌کردند و محدثان قم نیز پاسخ‌های خود را به صورت مکتوب می‌نوشتند. این مدعا با توجه به برخی آثار شیخ صدوق مانند الرساله الثانیه الى اهل بغداد فی معنى شهر رمضان روشن می‌شود. ضمن آنکه در ذیل آثار شیخ طوسی کتاب‌هایی مانند المسائل الرازیه و المسائل القمیه دیده می‌شود که نشان‌دهندۀ دادوستدهای علمی قم و بغداد است.

تمام این شواهد بیانگر آن است که متکلمان مکتب بغداد، با منابع حدیثی آشنا بودند، به‌گونه‌ای که به نقل نجاشی کتاب کافی بسیار مورد توجه اصحاب امامیه در بغداد بود و ایشان آن را مطالعه می‌کردند. افزون بر آن، شیخ مفید نیز به بزرگی از کتاب کافی یاد کرده، و آن را از بزرگ‌ترین کتاب‌های شیعه دانسته است.

البته طبیعی است که مقدار استفاده از احادیث از سوی عالمان امامی بغداد متفاوت با شهری همچون قم باشد؛ چراکه قم شهری شیعی بود و در آنجا هماوردی برای خود نمی‌دید، درحالی‌که بغداد مرکز تجمع دانشمندان مختلف بود و امکان پذیرش یا طرح هر حدیثی در آنجا وجود نداشت؛ ازاین‌رو علم رجال نیز پا به عرصۀ وجود گذاشت و بغدادیون با نگارش آثار مستقل رجالی از سوی نجاشی، ابن غضائری و شیخ طوسی در قرن پنجم هجری عملاً مخالفت خود را با پذیرش هر حدیثی اعلام کردند که در این میان، ابن غضائری شهرت بیشتری در سخت‌گیری نسبت به توثیق راویان حدیث داشت.

منابع

1. فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت