نیایش سیزدهم

این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحیفه سجادیه است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

این نیایش حضرت سجاد (ع) است در حاجت خواستن از خداوند متعال. انسان سرتاسر وجودش نیاز است. او برای ادامه حیات نیاز به هوا و اکسیژن دارد، نیاز به آب و غذا دارد، نیاز به نور و حرارت خورشید دارد، نیاز به همسر و مونس دارد، نیاز به طبیب و پزشک دارد، نیاز به مشاور و راهنما دارد، نیاز به کمک کار و مشوق دارد. نیاز دارد که اگر کوتاهی کرد، غفلت کرد و یا گناهی کرد کسی او را ببخشد. نیاز دارد کسی او را به خودش بشناساند. انسان در جهان بزرگی زندگی می‌کند و نیاز دارد کسی این جهان را به او معرفی کند. از گذشته و آینده بی‌خبر است، پس نیاز دارد کسی گذشته را برای او تعریف و آینده را برای او ترسیم نماید. در حوادث و مشکلات سینه‌اش تنگ می‌شود، نیاز دارد کسی به او امید و آرامش دهد و ده‌ها و ده‌ها نیاز دیگر. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ﴾. از سوره‌هایی که سفارش شده زیاد بخوانیم سوره توحید است. امیرالمؤمنین (ع) در نمازهایش زیاد این سوره را می‌خواند و رسول خدا (ص) فرمود: این سوره ثلث قرآن است. در این سوره می‌خوانیم ﴿اللَّهُ الصَّمَدُ﴾؛ یعنی خدا بی‌نیاز است و همه موجودات به او نیازمندند.

امام زین‌العابدین (ع) در این دعا به زیباترین شکل انسان نیازمند را به خدای بی‌نیاز، و بی‌نهایت کوچک را به بی‌نهایت بزرگ پیوند داده است. او در آغاز دعا عرض می‌کند: «بار خدایا، ای آنکه درگاه تو آخرین مقصد حاجات است و تنها در نزد توست که به خواست‌ها توان رسید. ای خداوندی که در برابر نعمت‌هایت بهایی نستانی. ای خداوندی که زلال عطایت را به منّت تیره نگردانی. ای خداوندی که همگان به تو بی‌نیاز شوند و کس را از تو بی‌نیازی نیست». در ادامه امام (ع) به مطلب مهمی می‌پردازد و آن اینکه بردن حاجت به سوی خلقی که خود محتاج خدایند موجب حرمان و از دست‌رفتن احسان است و چنین کاری خود خطا و لغزش است. چگونه نیازمندی دست نیاز به سوی نیازمند دیگر برد و چه‌سان بینوایی به بینوای دیگر روی کند؟!

آنگاه امام پس از ذکر صلوات به درگاه خدای بی‌نیاز می‌گوید: «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ احْمِلْنِي‏ بِكَرَمِكَ‏ عَلَى‏ التَّفَضُّلِ‏، وَ لَا تَحْمِلْنِي بِعَدْلِكَ عَلَى الِاسْتِحْقَاقِ، فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَيْكَ فَأَعْطَيْتَهُ وَ هُوَ يَسْتَحِقُّ الْمَنْعَ، وَ لَا بِأَوَّلِ سَائِلٍ سَأَلَكَ فَأَفْضَلْتَ عَلَيْهِ وَ هُوَ يَسْتَوْجِبُ الْحِرْمَانَ». «بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و با من از کرم و عدل خود آن کن که فضل تو را درخور است نه استحقاق مرا. من نخستین کسی نیستم که سزاوار منع و طرد بوده و اکنون به تو رغبت یافته، و تو به عطای خود او را نواختی. من نخستین کسی نیستم که مستوجب حرمان از درگاه تو بوده و دست طلب به سوی تو دراز کرده و تو نومیدش نساختی». امام به ما می‌آموزد که ما‌طلبی از خدا نداریم و شایستگی دریافت مزد هم نداریم، ولی به لطف او دل بسته‌ایم و از فضل او طلب می‌کنیم و این را از قرآن آموخته‌ایم که می‌فرماید: ﴿وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ﴾.

در پایان حضرت سجاد (ع) سر به سجده می‌گذارد و در سجده که بهترین حالت بنده در پیشگاه خداست حاجات خود را می‌شمرد و این‌گونه به مهر خدا دل می‌بندد: «فضل تو آسوده‌خاطرم گردانید و احسان تو مرا به سوی تو راه نمود. تو را به خودت و به محمد و آل محمد (ص) سوگند می‌دهم که مرا نومید باز نگردانی».

منابع

1. بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش سیزدهم»، دانشنامه صحیفه سجادیه