وادی در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث وادی است. وادی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: وادی در قرآن - وادی در حدیث - پرسش مرتبط نداردمقدمه
﴿رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ﴾[۱]. «قبیله ابراهیم روزگاری در کشور بابل (بین النهرین) نزدیک محلی به نام اور که شهری در کلده بود سکونت اختیار کرده‌اند»[۲]. مادرش به دلایل امنیت او را در غاری، مخفیانه نگاه داشت و در آن غار به پرورش و بزرگ کردن او همت گماشت. حضرت ابراهیم با مساعد شدن شرایط به شهر بازگشت و از دیدن کرنش مردم به مجسمه‌ها و پرستش آنها به تعجب افتاد. فلذا مردم را به یکتاپرستی دعوت کرد. سارا؛ همسر اول او نازا بود. کنیز سارا یعنی هاجر همسر دوم او شد و اسماعیل را به دنیا آورد. در این زمان حس حسادت همسر اول تحریک شد و ابراهیم را مجبور به مهاجرت کرد. ابراهیم و هاجر و اسماعیل به سرزمینی رسیدند که بی‌آب و علف بود.
بودن کلمات ﴿غَيْرِ ذِي زَرْعٍ﴾ بلافاصله آدم را متوجه مکانی می‌کند که محل واد به کمک او روشن و مشخص می‌گردد. ﴿بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ﴾ یعنی مکه «کسانی که به مکه رفته‌اند به خوبی می‌دانند خانه خدا و مسجد الحرام و به طور کلی مکه در لا به لای یک مشت کوه‌های خشک و بی‌آب و علف، قرار گرفته است، گوئی صخره‌ها را قبلاً در تنور داغی بریان کرده‌اند و بعد بر جای خود نصب نموده‌اند»[۳]. «سرزمین مکه در آن هنگام خشک و بی‌آب و علف بود و آفتاب گرم آن مادر و کودک را ناراحت می‌ساخت»[۴].[۵]
راز اسکان از زبان مولای متقیان
«امام علی(ع) راجع به راز قرار گرفتن ذریه ابراهیم و خانه خدا در وادی غیر قابل کشت و دعوت مردم به آن می‌فرماید: اگر خدا اراده می‌فرمود که خانه خود را در میان باغ‌ها و نهرها و زمین‌های هموار قرار دهد ارزش جزا را بر حسب کوچکی آزمایش بلا ناچیز می‌گردانید اما خداوند بندگانش را با انواع سختی‌ها می‌آزماید و به رویداد‌های ناخوش مبتلا می‌فرماید تا کبر و خودستایی از دل‌هایشان بیرون رود و فروتنی در جانشان جایگزین گردد»[۶]. از انضمام مطالب بالا به این جمع‌بندی می‌رسیم که ﴿وَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ﴾ «مکه یا همان فاران» است. البته برای شهر مکه در منابع اسلامی و دینی نام‌های دیگری نیز علاوه بر فاران؛ ذکر گردیده است. «در آیه ۳۵ همین سوره ابراهیم از مکه با عنوان «بلد» (شهر) یاد می‌کند اما در این آیه از آن با عنوان سرزمین فاقد آب و گیاه یاد می‌کند زیرا در آغاز ورود ابراهیم(ع) به مکه آنجا سرزمین خشک و سنگلاخی بود اما در سفر‌های بعدی آن حضرت به مکه با پیدایش چشمه زمزم و اقامت قبایل اطراف، آنجا تدریجاً به شهری تبدیل شده بود»[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ «پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّه‌ای کشت‌ناپذیر نزدیک خانه محترم تو جای دادم تا در آن نماز برپا دارند؛ پس دل‌هایی از مردم را خواهان آنان گردان و به آنها از میوه‌ها روزی فرما باشد که سپاس گزارند» سوره ابراهیم، آیه ۳۷.
- ↑ تاریخ جامع ادیان، ص۴۸۸.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۴۲۰.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۴، ص۵۹۶.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۸۱۴.
- ↑ باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ص۲۵۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۳۶۵.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۸۱۵.