کتابنامه عاشورا
مقدمه
دربارۀ زندگینامۀ امام حسین (ع) و حادثۀ عاشورا و شهادت آن حضرت و یارانش، آثار بیشماری چه بصورت شعر یا نثر، نوشته شده است. علاوه بر دیوان‌های اشعار و نوحه‌ها، کتبی دربارۀ آن قیام، چه بصورت نقلی و بیان حوادث، چه بشکل تحلیلی و بررسی‌های عمیق نوشته و چاپ شده است. در اینجا برخی از کتب یاد شده را در دو بخش عربی و فارسی نام می‌بریم:
عربی[۱]:
- أئمتنا؛ علی محم دخیل
- ابصار العین فی انصار الحسین؛ محمد بن طاهر سماوی
- ابو الشهداء؛ عباس عقاد
- الامام الحسین (ع)؛ عبدالله العلائلی
- الامام الحسین بن علی الشهید؛ عبد الودود الأمین
- الامام الحسین فی حله البرفیر؛ سلیمان الکتانی
- انصار الحسین (ع)؛ محمد علی عابدین
- انصار الحسین (ع)؛ محمد مهدی شمس الدین
- اسرار الشهاده؛ فاضل دربندی
- بحار الأنوار؛ علامه مجلسی
- ثورة الحسین (ع)؛ محمد مهدی شمس الدین
- ثورة الحسین فی الوجدان الشعبی؛ محمد مهدی شمس الدین
- الحسین فی طریقة الی الشهادة؛ علی بن الحسین الهاشمی
- الحسین و بطلة کربلاء؛ محمد جواد مغنیه.
- حیاة الامام الحسین بن علی؛ باقر شریف القرشی
- الخصائص الحسینیه؛ شیخ جعفر شوشتری
- الدوافع النفسیه لأنصار الحسین؛ محمد علی عابدین
- الشهید و الثورة؛ هادی المدرس
- علی طریق کربلا؛ محمد حسین فضل الله
- عوالم؛ عبدالله البحرانی
- العیون العبری؛ سید ابراهیم المیانجی
- فرسان الهیجاء؛ ذبیح الله محلاتی
- فی رحاب ثورة الحسین؛ احمد زکی تفاحه
- کتاب العاشوراء؛ هادی المدرسی
- اللهوف؛ سید بن طاووس
- مثیر الأحزان؛ ابن نماء حلی
- مع الحسین فی نهضته؛ اسد حیدر
- مقاتل الطالبیین؛ ابو الفرج اصفهانی
- مقتل الحسین؛ خوارزمی
- مقتل الحسین؛ ابی مخنف
- مقتل الحسین؛ عبد الرزاق المقرم
- نفس المهموم؛ شیخ عباس قمی
- المنابع النوراء فی وقایع عاشوراء؛ سید محمد صادق البحرانی
- موسوعه کلمات الامام الحسین (ع)؛ پژوهشکده باقر العلوم (ع)
- نهضة الحسین؛ سید هبه الدین شهرستانی
- الوثاق الرسمیه لثورة الإمام الحسین؛ عبد الکریم الحسینی القزوینی
فارسی:
- الفبای فکری امام حسین (ع) محمد رضا صالحی کرمانی
- بررسی تاریخ عاشورا؛ محمد ابراهیم آیتی
- پرتوی از عظمت حسین (ع)؛ لطف الله صافی
- پیشوای شهیدان؛ سید رضا صدر
- چشمه خورشید مجموعه مقالات کنگره؛ امام خمینی و فرهنگ عاشورا
- حسین بن علی را بهتر بشناسیم؛ محمد یزدی
- حسین پیشوای انسان‌ها؛ محمود اکبر زاده
- حماسه حسینی؛ مرتضی مطهری
- خون خدا؛ جواد محدثی
- درسی که حسین به انسان‌ها آموخت؛ شهید هاشمی نژاد
- سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا؛ صادق نجمی
- سوگنامه آل محمد؛ محمد محمدی اشتهاردی
- عنصر شجاعت؛ خلیل کمره‌ای
- قمقام زخار؛ فرهاد میرزا
- قیام جاودانه؛ محمد رضا حکیمی
- ناسخ التواریخ؛ سپهر
- منتهی الآمال؛ شیخ عباس قمی
- منهاج الدموع؛ قرنی گلپایگانی
- مطلع الشمس؛ محمد جواد صاحبی
- مرثیه‌ای که ناسروده ماند؛ پرویز خرسند
- الوقائع و الحوادث؛ محمد باقر ملبوبی
- یک شب و یک روز عاشورا؛ خلیل کمره‌ای و...[۲].
در یک تقسیم‌بندی دیگر می‌توان همۀ کتاب‌های مربوط به امام حسین (ع) و حادثۀ کربلا را به انواع زیر، فهرست نمود:
- زندگینامۀ و شرح حال امام حسین (ع)
- تحلیل حادثۀ کربلا
- مقتل و جریان‌های ریز واقعه
- تحقیقات و تألیفات مستشرقان پیرامون عاشورا
- منابع مربوط به جغرافیای کربلا و سابقه‌اش
- کتب مربوط به بنای حرم و تحولات ساختمانی حائر و حرم حسینی
- کتاب‌های مربوط به مشروعیت یا عدم مشروعیت گریه، نوحه، عزاداری، قمه زنی، زنجیر زنی، مراسم سنتی، شبیه خوانی، توسل و.... (چه از سوی خود شیعه یا دیگران)
- مجموعه‌های شعری مربوط به امام حسین (ع)
- مجموعه‌های شعری مرتبط با عاشورا
- مجموعۀ نوحه‌های سینه زنی
- مجموعۀ متن تعزیه‌ها و شبیه خوانی
- کتاب‌های معرفی اصحاب امام حسین (ع) بصورت مجموعه‌ای
- کتاب‌های تک نگاری پیرامون قهرمان عاشورا (همچون ابو الفضل، علی اکبر، مسلم، زینب و...)
- کتاب‌های تک‌نگاری مربوط به یاران برجستۀ امام در عاشورا (مثل حبیب، حر، زهیر و...)
- مجموعه‌هایی که سخنان امام حسین (ع) و خطبه‌ها را گردآوری کرده است (مثل موسوعه کلمات الامام الحسین)
- کتاب‌های تحقیقی پیرامون تعزیه و نمایش‌های مذهبی و مرثیه‌سرایی[۳].
منابع
پانویس
- ↑ اغلب این کتاب‌ها به فارسی ترجمه شده است.
- ↑ پیرامون محور‌های گوناگون عاشورا و حوادث و شخصیت‌ها و موضوعاتش، جزوۀ «فهرست کتب و موضوعات پیرامون واقعۀ کربلا»، (از نویسنده) چاپ شده است، ناشر: سازمان تبلیغات اسلامی.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۹۲.