سنت در معارف و سیره حسینی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سنت است. سنت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سنت در لغت - سنت در قرآن - سنت در فقه سیاسی - سنت در کلام اسلامی - سنت در معارف دعا و زیارات - سنت در معارف و سیره سجادی - سنت در معارف و سیره حسینی - سنت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردسنت مبارک
امام حسین (ع) با جدّ بزرگوارش رسول خدا (ص) معاصر و در کنف حمایت وحی و رسالت به سر برد و از سینه ایمان شیر نوشید. وی بسان پدر و مادر و برادرش، رنج و محنت رسالت را متحمّل و به این حقیقت واقف گردید که سنّت نبی اکرم (ص) پس از قرآن کریم دومین مرکز نورافشانی دین الهی تلقّی می‌شود و به ضرورت توجه به این دو منبع یقین حاصل کرد. ایستادگی در برابر توطئه‌های تحریف و تباه‌سازی سنّت را ضروری شمرد زیرا برخی از سران صحابه در کمال بی‌پروایی و از بیم اینکه مبادا پرده‌ها کنار رود و حقایقی که مانع دست‌یابی آنها به قدرت است، آشکار گردد و یا لذّت آن را به کامشان تلخ گرداند، از تدوین احادیث و روایات پیامبر اکرم (ص) جلوگیری به عمل آوردند.
از این‌رو، می‌بینیم امام حسین (ع) در برابر توطئه‌ای که این‌چنین بر ضد دین صورت گرفته در کمال شجاعت ایستاد و در جهت زنده کردن آیین جدّش پیامبر اکرم (ص) گرانبهاترین موهبت‌هایی را که در اختیار داشت تقدیم و در طبق اخلاص نهاد و گواهی جاودانه رسول خدا (ص) را در حق خود که فرمود: «حُسَيْنٌ مِنِّي وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ» و «إِنَّ الْحُسَيْنَ مِصْبَاحُ الْهُدَى وَ سَفِينَةُ النَّجَاةِ» تحقق بخشید.
بدین‌گونه ملاحظه می‌کنیم که ابا عبدالله الحسین (ع) در میراث ارزشمند خود، به نقل سیره نبی اکرم (ص) و بیان روایات سنّت آن حضرت و عمل بدان و زنده نگاه داشتن‌اش توجّهی فوق‌العاده مبذول داشته و تا پایه قیام و شورش بر ضد کسانی که در تباه‌سازی و تغییر و تحوّل سنّت آن بزرگوار برآیند، پیش رفته است. آن حضرت فرمود:
- رسول اکرم (ص) خوش‌خوترین آفریده خدا بود[۱].
- امام حسین (ع) نیز مانند برادر ارجمندش امام مجتبی (ع) رفتاری را که رسول خدا (ص) در زندگی خود و با خاندان و یاران و نحوه نشستن و مجلسیانش داشت، به وصف کشیده است. این دو امام همام ویژگی‌های رسول اکرم (ص) را از پدر بزرگوارشان علی (ع) که از کودکی تا زمان رحلت نبی اکرم، پرورش یافته مکتب آن حضرت بود، دریافت کرده بودند که به بخشی از این شیوه رفتار اشاره می‌کنیم، امام حسین (ع) فرمود: از پدر بزرگوارم پرسیدم: سکوت رسول اکرم (ص) چگونه بود؟ فرمود: سکوت وی بر چهار چیز بود: حلم و بردباری، پروا داشتن، به اندازه رفتار کردن و اندیشیدن، اما در اندازه رفتار کردن، ایشان در نگاه کردن و گوش فرادادن به مردم، تفاوتی میان آنان قائل نمی‌شد، اما اندیشیدن‌اش در امور باقیماندنی یا ناپایدار بود، و حلم و بردباری‌اش با شکیبایی در او جمع آمده بود، هیچ‌چیز او را خشمگین نمی‌ساخت و تحریک نمی‌کرد و بر چهار چیز مراقبت داشت: کارهای نیک انجام می‌داد تا مردم از او پیروی کنند، از انجام کارهای ناپسند خودداری می‌کرد تا مردم از انجام آنها خودداری کنند و در جهت بهبود وضعیت و مصالح امتش دست به تلاش می‌زد و به آن‌چه خیر دنیا و آخرت را برایش در پی داشت می‌پرداخت[۲].
- امام (ع) روایت کرده روزی رسول خدا (ص) اندوهگین بود، سبب اندوهش را پرسیدند، فرمود: در خواب دیدم که بنی امیّه یکی پس از دیگری بر این منبرم بالا می‌روند. عرض شد: ای رسول خدا! بدان‌ها توجهی نکنید آنان تنها به پست و مقام دنیوی دست می‌یابند. و خداوند آیه شریف ﴿وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْنَاكَ...﴾[۳] را در همین زمینه نازل فرمود[۴].
- نیز آن حضرت روایت کرده که پیامبر اکرم (ص) هرگاه غذا تناول می‌کرد می‌فرمود: «اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ ارْزُقْنَا خَيْراً مِنْهُ»[۵]. و هرگاه شیر می‌نوشید می‌فرمود: «اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ ارْزُقْنَا مِنْهُ»[۶]؛ خدایا! در آن برای ما برکت عنایت کن و از آن نصیبمان فرما. و هرگاه به تضرع و زاری می‌پرداخت و دعا می‌کرد، دستان مبارکش را به آسمان بلند می‌کرد و نظیر فقیر و بینوایی که درخواست غذا بکند دستانش را از یکدیگر فاصله می‌داد[۷].
- از امام حسین (ع) پرسیدند: کیفیّت اذان چگونه بوده است؟ در پاسخ فرمود: در مورد اذان، وحی الهی بر پیامبرتان نازل می‌شود ولی شما مدعی هستید که وی اذان را از عبدالله بن زید دریافت کرده است؟ من از پدر بزرگوارم علی بن ابی طالب (ع) شنیدم می‌فرمود: آن‌گاه که نبیّ اکرم (ص) به معراج رفت. خداوند فرشته‌ای را فرو فرستاد تا فقرات اذان و اقامه را دوتا دوتا ادا نماید و سپس جبرئیل به رسول خدا (ص) عرضه داشت: ای محمد! اذان نماز به این کیفیت است[۸].
- امام (ع) روایت کرده که رسول خدا (ص) در غزوه ذات‌السلاسل سی تن سواره‌نظام همراه علی (ع) فرستاد و فرمود: ای علی! آیه‌ای درباره خرجی سواره‌نظام برایت تلاوت می‌کنم ﴿الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً﴾[۹]. ای علی! هزینه اسب‌سواران همین است که شخص اموال خویش را در نهان و آشکار انفاق نماید[۱۰].
امام حسین (ع) رخدادهایی را که خود مستقیماً شاهد آن بوده و یا از پدر و مادر بزرگوار خویش که هر دو در نقل مطالب، مصون از خطا و مورد اعتماد بوده‌اند شنیده، روایت کرده است[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۵۷۱، به نقل از کنز العمال، ج۷، ص۲۱۷.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۵۷۱- ۵۷۵، به نقل از مجمع الزوائد، ج۸، ص۲۷۴؛ معانی الأخبار، ص۹۷.
- ↑ «و خوابی که ما به تو نمایاندیم.».. سوره اسراء، آیه ۶۰.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۵۷۵، به نقل از الغدیر، ج۸، ص۲۴۸.
- ↑ «خدایا! در این غذا برایمان برکت قرار ده و بهتر از آن را نصیبمان فرما»
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۵۷۸، به نقل از عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۴۲.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۵۷۸، به نقل از بحار الانوار، ج۱۶، ص۲۸۷.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۶۸۳، به نقل از مستدرک الوسائل، ج۴، ص۱۷.
- ↑ «آنان که دارایی‌های خود را در شب و روز پنهان و آشکار می‌بخشند» سوره بقره، آیه ۲۷۴.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین، ص۷۱۰، به نقل از مستدرک الوسائل، ج۸، ص۲۰۳.
- ↑ به موسوعة کلمات الامام الحسین (ع) مراجعه شود.
- ↑ حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت ج۵ ص۲۹۶.