شهید در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۵

معناشناسی

شهید در لغت عبارت است از عالم با حضور نزد معلوم و دیدن آن^[۱]. اصل آن "شهد" به معنای حضور، علم و اعلام است^[۲].

شهید در قرآن

﴿فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ﴾^[۳].

یکی از اسمای الهی در قرآن کریم عنوان شهید است؛ چون هیچ عمل و نیتی از بندگان و جهان هستی نزد او غایب نیست^[۴]؛ به کشته ‌شدۀ راه خدا نیز "شهید" گفته می‌شود. کشته ‌شدگان در راه خدا را از آن روی شهید گویند که فرشتگان رحمت بر پیکر او حاضر می‌شوند، خداوند و فرشتگانش بر رستگاری او گواهی می‌دهند و روز قیامت از او شهادت می‌طلبند^[۵].

قرآن کریم برای شهید فضایل عظیمی برشمرده است^[۶]:

زنده‌ بودن شهیدان: ﴿وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ﴾^[۷]. شاید مراد از ﴿أَحْيَاءٌ﴾ ادامه حضور معنوی و تأثیرگذاری آنان در جامعه دینی باشد. عده‌ای از مفسران "حیات شهدا" را ادامه زندگی در عالمی دیگر تفسیر کرده‌اند.
روزی‌خوار پروردگارند: ﴿بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ﴾^[۸].
مشمول مغفرت و رحمت الهی‌اند: ﴿وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ﴾^[۹].
شهادت، کفّاره گناهان و ضمانت بهشت است: ﴿فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ﴾^[۱۰].
اجر عظیم، پاداش شهیدان: ﴿وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا﴾^[۱۱].
رضایتمندی شهیدان از جایگاه خود در آخرت: ﴿لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ﴾^[۱۲].
تباه‌ نشدن عمل شهیدان: ﴿وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ﴾^[۱۳].

شهید در فقه سیاسی

در فرهنگ سیاسی قرآن، شهادت‌طلبی و شهید پروری راز و رمز زندگی و بالندگی اسلام در طی قرون متمادی بوده است و زمانی که فرهنگ جهاد و شهادت از جامعه اسلامی رخت بر بندد، اضمحلال و سقوط آن را فرا خواهد گرفت^[۱۴].^[۱۵]

منابع

نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۱۳۰.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۲۱.
↑ «و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.
↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۳۸.
↑ مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.
↑ مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.
↑ «و کسانی را که در راه خداوند کشته می‌شوند مرده نخوانید که زنده‌اند امّا شما درنمی‌یابید» سوره بقره، آیه ۱۵۴.
↑ «و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.
↑ «اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.
↑ «بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.
↑ «آری، کسانی باید در راه خدا نبرد کنند که زندگی این جهان را به جهان واپسین می‌فروشند و هر که در راه خداوند نبرد کند چه کشته شود و چه پیروز گردد زودا که به او پاداشی سترگ ارزانی داریم» سوره نساء، آیه ۷۴.
↑ «به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.
↑ «آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.
↑ جلال‌الدین فارسی، فرهنگ واژههای انقلاب اسلامی، ص۵۳۲.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۳۷۶-۳۷۸.

[1] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۱۳۰.

[2] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۲۱.

[3] «و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.

[4] ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۳۸.

[5] مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.

[6] مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.

[7] «و کسانی را که در راه خداوند کشته می‌شوند مرده نخوانید که زنده‌اند امّا شما درنمی‌یابید» سوره بقره، آیه ۱۵۴.

[8] «و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.

[9] «اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.

[10] «بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.

[11] «آری، کسانی باید در راه خدا نبرد کنند که زندگی این جهان را به جهان واپسین می‌فروشند و هر که در راه خداوند نبرد کند چه کشته شود و چه پیروز گردد زودا که به او پاداشی سترگ ارزانی داریم» سوره نساء، آیه ۷۴.

[12] «به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.

[13] «آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.

[14] جلال‌الدین فارسی، فرهنگ واژههای انقلاب اسلامی، ص۵۳۲.

[15] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۳۷۶-۳۷۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = شهید
-| عنوان مدخل  = [[شهید]]
+| عنوان مدخل  = شهید
-| مداخل مرتبط = [[شهید در قرآن]] - [[شهید در حدیث]] - [[شهید در فقه سیاسی]]
+| مداخل مرتبط = [[شهید در لغت]] - [[شهید در قرآن]] - [[شهید در حقوق اسلامی]] - [[شهید در فقه سیاسی]]
-| پرسش مرتبط  = شهید (پرسش)
+| پرسش مرتبط  =
 }}
-==مقدمه==
+== معناشناسی ==
-عالم با حضور نزد معلوم و دیدن آن<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۱۳۰.</ref>. اصل آن "شهد" به معنای حضور، [[علم]] و اعلام<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۲۱.</ref>.
+شهید در لغت عبارت است از عالم با حضور نزد معلوم و دیدن آن<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۱۳۰.</ref>. اصل آن "شهد" به معنای حضور، [[علم]] و اعلام است<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۲۱.</ref>.
+== شهید در قرآن ==
 {{متن قرآن|فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>.
-یکی از [[اسمای الهی]] در [[قرآن کریم]] عنوان [[شهید]] است؛ چون هیچ عمل و نیتی از [[بندگان]] و [[جهان هستی]] نزد او [[غایب]] نیست<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۳۸.</ref>؛ به کشته ‌شدۀ [[راه خدا]] نیز "[[شهید]]" گفته می‌شود. کشته ‌شدگان در [[راه خدا]] را از آن روی [[شهید]] گویند که [[فرشتگان]] [[رحمت]] بر پیکر او حاضر می‌شوند، [[خداوند]] و فرشتگانش بر [[رستگاری]] او [[گواهی]] می‌دهند و [[روز قیامت]] از او [[شهادت]] می‌طلبند <ref>مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.</ref>.
+یکی از [[اسمای الهی]] در [[قرآن کریم]] عنوان [[شهید]] است؛ چون هیچ عمل و نیتی از [[بندگان]] و [[جهان هستی]] نزد او [[غایب]] نیست<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۳۸.</ref>؛ به کشته ‌شدۀ [[راه خدا]] نیز "[[شهید]]" گفته می‌شود. کشته ‌شدگان در [[راه خدا]] را از آن روی [[شهید]] گویند که [[فرشتگان]] [[رحمت]] بر پیکر او حاضر می‌شوند، [[خداوند]] و فرشتگانش بر [[رستگاری]] او [[گواهی]] می‌دهند و [[روز قیامت]] از او [[شهادت]] می‌طلبند<ref>مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.</ref>.
 [[قرآن کریم]] برای [[شهید]] [[فضایل]] عظیمی برشمرده است<ref>مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.</ref>:
-#'''زنده‌ بودن [[شهیدان]]:''' {{متن قرآن|وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته می‌شوند مرده نخوانید که زنده‌اند امّا شما درنمی‌یابید» سوره بقره، آیه ۱۵۴.</ref>. شاید مراد از {{متن قرآن|أَحْيَاءٌ}} ادامه حضور [[معنوی]] و تأثیرگذاری آنان در [[جامعه دینی]] باشد. عده‌ای از [[مفسران]] "[[حیات]] [[شهدا]]" را ادامه [[زندگی]] در عالمی دیگر [[تفسیر]] کرده‌اند.
+# '''زنده‌ بودن [[شهیدان]]:''' {{متن قرآن|وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته می‌شوند مرده نخوانید که زنده‌اند امّا شما درنمی‌یابید» سوره بقره، آیه ۱۵۴.</ref>. شاید مراد از {{متن قرآن|أَحْيَاءٌ}} ادامه حضور [[معنوی]] و تأثیرگذاری آنان در [[جامعه دینی]] باشد. عده‌ای از [[مفسران]] "[[حیات]] [[شهدا]]" را ادامه [[زندگی]] در عالمی دیگر [[تفسیر]] کرده‌اند.
-#'''روزی‌خوار پروردگارند:''' {{متن قرآن|بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>.
+# '''روزی‌خوار پروردگارند:''' {{متن قرآن|بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>.
-#'''مشمول [[مغفرت]] و [[رحمت]] الهی‌اند:''' {{متن قرآن|وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ}}<ref>«اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.</ref>.
+# '''مشمول [[مغفرت]] و [[رحمت]] الهی‌اند:''' {{متن قرآن|وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ}}<ref>«اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.</ref>.
-#'''[[شهادت]]، کفّاره [[گناهان]] و ضمانت [[بهشت]] است:''' {{متن قرآن|فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ}}<ref>«بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.</ref>.
+# '''[[شهادت]]، کفّاره [[گناهان]] و ضمانت [[بهشت]] است:''' {{متن قرآن|فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ}}<ref>«بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.</ref>.
-#'''اجر عظیم، [[پاداش شهیدان]]:''' {{متن قرآن|وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«آری، کسانی باید در راه خدا نبرد کنند که زندگی این جهان را به جهان واپسین می‌فروشند و هر که در راه خداوند نبرد کند چه کشته شود و چه پیروز گردد زودا که به او پاداشی سترگ ارزانی داریم» سوره نساء، آیه ۷۴.</ref>.
+# '''اجر عظیم، [[پاداش شهیدان]]:''' {{متن قرآن|وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«آری، کسانی باید در راه خدا نبرد کنند که زندگی این جهان را به جهان واپسین می‌فروشند و هر که در راه خداوند نبرد کند چه کشته شود و چه پیروز گردد زودا که به او پاداشی سترگ ارزانی داریم» سوره نساء، آیه ۷۴.</ref>.
-#[[رضایتمندی]] [[شهیدان]] از [[جایگاه]] خود در [[آخرت]]: {{متن قرآن|لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ}}<ref>«به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.</ref>.
+# [[رضایتمندی]] [[شهیدان]] از [[جایگاه]] خود در [[آخرت]]: {{متن قرآن|لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ}}<ref>«به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.</ref>.
-#تباه‌ نشدن [[عمل]] [[شهیدان]]: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ}}<ref>« آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.</ref>.
+# تباه‌ نشدن [[عمل]] [[شهیدان]]: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ}}<ref>«آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.</ref>.
-در [[فرهنگ]] [[سیاسی]] [[قرآن]]، [[شهادت‌طلبی]] و شهید پروری [[راز]] و رمز [[زندگی]] و [[بالندگی]] [[اسلام]] در طی قرون متمادی بوده است و زمانی که [[فرهنگ]] [[جهاد]] و [[شهادت]] از [[جامعه اسلامی]] رخت بر بندد، اضمحلال و [[سقوط]] آن را فرا خواهد گرفت<ref>جلال‌الدین فارسی، فرهنگ واژههای انقلاب اسلامی، ص۵۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۳۷۶-۳۷۸.</ref>
+== شهید در فقه سیاسی ==
+در [[فرهنگ]] [[سیاسی]] [[قرآن]]، [[شهادت‌طلبی]] و شهید پروری [[راز]] و رمز [[زندگی]] و [[بالندگی]] [[اسلام]] در طی قرون متمادی بوده است و زمانی که [[فرهنگ]] [[جهاد]] و [[شهادت]] از [[جامعه اسلامی]] رخت بر بندد، اضمحلال و [[سقوط]] آن را فرا خواهد گرفت<ref>جلال‌الدین فارسی، فرهنگ واژههای انقلاب اسلامی، ص۵۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۳۷۶-۳۷۸.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
-* [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۳۳: / خط ۳۴: @@
 {{پانویس}}
-[[رده: مدخل]]
+[[رده:مدخل]]
-[[رده:شهید]]
+[[رده:شهادت]]