ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←پانویس) |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
== وثاقت == | == وثاقت == | ||
[[صدوق]]، [[نجاشی]]، [[طوسی]]، [[ابن | [[صدوق]]، [[نجاشی]]، [[طوسی]]، [[ابن داوود]] و [[علامه حلی]] او را مورد [[اعتماد]] دانسته‌اند. | ||
[[ابن ندیم]] درباره او میگوید: «او از [[نخبگان]] ثقات است». [[سید حسن صدر]] نیز او را چنین ستوده است: «بزرگ [[شیعیان کوفه]] بود و همگان از سخن او [[شنوایی]] داشتند». | [[ابن ندیم]] درباره او میگوید: «او از [[نخبگان]] ثقات است». [[سید حسن صدر]] نیز او را چنین ستوده است: «بزرگ [[شیعیان کوفه]] بود و همگان از سخن او [[شنوایی]] داشتند». | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
آثارش عبارت انداز: [[رسالة الحقوق (کتاب)|رسالة الحقوق]] کتاب [[تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر القرآن]] کتاب [[النوادر (کتاب)|النوادر]]<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> اصل<ref>الذریعه ۲/۱۴۴.</ref> و الزهد<ref>معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.</ref>. دعای معروف [[ابوحمزه ثمالی]] نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد {{ع}} روایت کرده است<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref>. وی سرانجام در سال | آثارش عبارت انداز: [[رسالة الحقوق (کتاب)|رسالة الحقوق]] کتاب [[تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر القرآن]] کتاب [[النوادر (کتاب)|النوادر]]<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> اصل<ref>الذریعه ۲/۱۴۴.</ref> و الزهد<ref>معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.</ref>. دعای معروف [[ابوحمزه ثمالی]] نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد {{ع}} روایت کرده است<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref>. وی سرانجام در سال ۱۵۰ه درگذشت<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰. </ref>. در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است<ref>تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۱۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']] | # [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']] | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | ||
# [[پرونده:IM010499.jpg|22px]] [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|'''کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی''']] | # [[پرونده:IM010499.jpg|22px]] [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|'''کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ابوحمزه ثمالی است. ابوحمزه ثمالی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی - ابوحمزه ثمالی در معارف و سیره رضوی - ابوحمزه ثمالی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ثابت بن دینار ابو حمزه ثمالی ازدی کوفی از بزرگان اهل حدیث و مقربان درگاه اهل بیت (ع) شمرده می‌شود.
ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از قبیله أزد است[۱]. اما شیخ صدوق وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از قبیله طیّ دانسته و گفته است که چون ابوحمزه در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت[۲]. وی از اصحاب امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم (ع) بود و از آن بزرگواران حدیث شنیده و روایت کرده است[۳]. از روایتگرانی چون أنس، شعبی[۴] و اصبغ بن نباته[۵] نیز روایاتی نقل کرده است. محدثان معروفی چون هشام بن سالم،[۶] مفضل بن عمر، محمد بن مسلم،[۷] وکیع[۸] و ثوری[۹] از ابوحمزه روایت کرده‌اند[۱۰].
فضل بن شاذان روایت می‌کند که امام علی بن موسی الرضا (ع) درباره او فرمود: «ابو حمزه ثمالی، لقمان (یا سلمان) زمان خود بود. او محضر پُر برکت سه امام معصوم: علی بن الحسین، محمد بن علی و جعفر بن محمد (ع) را تماماً و برهه‌ای از دوران امامت موسی بن جعفر (ع) را درک کرده و مورد عنایت آنان بوده است».
وثاقت
صدوق، نجاشی، طوسی، ابن داوود و علامه حلی او را مورد اعتماد دانسته‌اند.
ابن ندیم درباره او میگوید: «او از نخبگان ثقات است». سید حسن صدر نیز او را چنین ستوده است: «بزرگ شیعیان کوفه بود و همگان از سخن او شنوایی داشتند».
صارم‌الدین درباره او میگوید: «او نماد تشیع و شاخصه شیعیان شمرده می‌شود».
برخی از رجالیان عامه او را به سبب تشیع قدح کرده‌اند، ولی حاکم نیشابوری او را توثیق کرده و در «المستدرک» از او روایت کرده و سند آن را ـ طبق نظر بخاری و مسلم ـ صحیح دانسته است. حاکم میگوید: «قدحی جز به دلیل انتساب او به مسلم ـ صحیح دانسته است. حاکم میگوید: «قدحی جز به دلیل انتساب او به تشیع، درباره او گفته نشده؛ در صورتی که شیخین (بخاری و مسلم) از او روایت دارند».
بزرگان اهل حدیث (از اهل سنت) به همین دلیل، به قدح رجالیان ارجی ننهاده و از او بسیار روایت کرده‌اند؛ از جمله: ترمذی، ابن ماجه، خطیب بغدادی، ابن ابی شیبه، ابو جعفر طحاوی، حاکم نیشابوری، ابن قتیبه، ابو نعیم و جز آنان.
عادل نویهض درباره او میگوید: «فقیه امامی و از بزرگان رجال حدیث و از ثقات شمرده می‌شود و مفسری زاهد و از اهل کوفه است». داوودی میگوید: «ترمذی و ابن ماجه از او روایت دارند و او دارای تفسیر است».
ابو جعفر طبری، ثعلبی، ابن کثیر، قرطبی، سیوطی، ابو حیان اندلسی، بغوی، حاکم، ابو الفرج، بیهقی، ابن عدی، ابن الانباری، ابن اسحاق و جز آنان، در تفسیر از او روایت کرده‌اند. گذشته از عنایت زیادی که بزرگان امامیه به ابو حمزه و روایات او ـ چه در فقه و چه در تفسیر ـ دارند[۱۱]. تفسیر او یکی از مراجع تفسیری به شمار می‌رود که در «تفسیر طبری»، «مجمع البیان» و غیره، از آن فراوان آورده شده است[۱۲].
نجاشی میگوید سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های «نوح»، «منصور» و «حمزه» در حادثه قیام زید بن علی بن حسین (ع) به همراه زید به شهادت رسیدند[۱۳]. وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد شیعه بوده‌اند[۱۴].
آثار
آثارش عبارت انداز: رسالة الحقوق کتاب تفسیر القرآن کتاب النوادر[۱۵] اصل[۱۶] و الزهد[۱۷]. دعای معروف ابوحمزه ثمالی نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد (ع) روایت کرده است[۱۸]. وی سرانجام در سال ۱۵۰ه درگذشت[۱۹]. در تاریخ وفاتش اختلاف است[۲۰].[۲۱]
منابع
پانویس
- ↑ الأنساب ۲/۵۱۳ تنقیح المقال ۱/۱۸۹.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ میزان الاعتدال ۱/۳۶۳ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
- ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۷.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۱۰۸.
- ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۵ تنقیح المقال ۱/۱۹۱.
- ↑ الانساب ۲/۵۱۳ المجروحین ۲۰۶.
- ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۱۲.
- ↑ ر.ک: مقدمه تفسیر ابو حمزه، گردآوری استاد عبد الرزاق حرز الدین، ص۲۵- ۲۰.
- ↑ معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ص۴۱۸-۴۱۹؛ رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص ۴۸۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ الذریعه ۲/۱۴۴.
- ↑ معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.
- ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰.
- ↑ تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۱۲.