اهداف و کارکردهای دین (کتاب)

اهداف و کارکردهای دین
زبان	فارسی
نویسنده	سید رشید صمیمی
موضوع	دین، کارکردهای دین
مذهب	شیعه
ناشر	انتشارات مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	1399 ش
تعداد صفحه	۱۸۴
شابک	‭۹۷۸-۶۰۰-۴۲۹-۷۸۱-۳
شماره ملی	۷۴۳۷۸۵۰

اهداف و کارکردهای دین، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی اهداف و کارکردهای دین می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر سید رشید صمیمی است و انتشارات مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «اصل دین توسط عقل اثبات می‏‌شود و حاصل آن این است که ربوبیت و حکمت خداوند اقتضا می‏‌کند که از طریق هدایت‌‏های دینی، زمینه‏‌های سعادت بشر را فراهم سازد، تا بتواند ضمن دست‌یافتن به مصالح حیات دنیوی، کمال معنوی و سعادت اخروی خود را در سرای ابدی به‌دست آورد. نویسنده در این کتاب اهداف و کارکردهای دین را در حیطه‌های اندیشه‌ای، اخلاقی هنجاری، سلامت جسم و روان و حیطه کنشی رفتاری بررسی کرده است».

فهرست کتاب

• مقدمه

معناشناسی

• دین

1. معنای لغوی دین
2. تعاریف اصطلاحی
   1. دین از نظر دانشمندان مسلمان
   2. تعریف دین از نظر دانشمندان علوم جدید (دانشمندان غربی)
   3. معنای قرآنی دین
   4. معنای روایی دین
3. تعریف برگزیده

• اهداف دین
• کارکرد دین

اهداف و کارکردهای بینشی_اندیشه‌ای

• اهداف اندیشه‌ای

1. انسان‌شناسی و انسان‌سازی
2. خداشناسی
3. هدف‌شناسی و راه رسیدن به آن
4. فرجام‌شناسی
5. هنجارشناسی رفتارهای متدینانه
6. پرورش و آموزش (تزکیه و تعلیم)
   1. آموزش متون وحیانی
   2. آموزش خردورزی حکیمانه
   3. آموزش نادانسته‌ها و نادانستنی‌های مردم
7. دیگر اهداف دین در بعد معرفتی

• کارکردهای اندیشه‌ای

1. دین و معرفی معیار اصلی معرفت
2. دین و تشخیص نیازهای معرفتیانسان
   1. کارکرد دین درباره نیازهای عقلانی و احساسی انسان (دین و درمان شک و تردید)
   2. دین و بیان روش‌های شناخت درست دین
3. دین و هدفمندی شناخت
4. دین و شناخت‌های عقل نظری
   1. کارکرد دین دربارع تأیید مستقلات عقلیه و تاکید بر آن
   2. توصیه دین به خداشناسی استدلالی
   3. ارائه راه‌های ارتباط انسان با خدا
5. دین و معرفی نمونه‌هایی از شناخت‌های واقعی
   1. دین و جهان‌شناسی
   2. معرفی حقیقت انسانی
   3. دین و معرفی انسان کامل (به عنوان الگو و سرمشق)
   4. شناخت حسن و قبح افعال
   5. شناساندن اشیای سودمند و زیان آور به انسان
6. دین و زدودن موانع اندیشه
   1. کارکرد دین در مورد غفلت‌زدایی از انسان
   2. کارکرد دین در زدودن عقاید خرافی و باطل از جوامع انسانی
   3. دین و ارائه راهکارهای برطرف شدن شک
   4. کارکرد دین در موارد سکوت عقل در غیر مستقلات عقلیه
7. دین و رشد معرفتی انسان
   1. کارکرد دین در راه اندازی جنبش فکری بشر
   2. کارکرد دین در رشد و تعالی فرهنگی
   3. دین و پیشرفت هنر و پی ریزی عناصر تمدن آفرین
   4. دین و تعلیم صنایع و فنون سودمند

کارکردهای اخلاقی_هنجاری دین

• مقدمه
• دین و تعیین و کشف برخی ارزش‌های اخلاقی
• دین و تعیین هدف ارزش‌های اخلاقی
• دین و ارائه ضمانت اجرایی و تحقق بخشی به ارزش‌های اخلاقی

1. کارکرد اعتقاد به خدا در تحقق ارزش‌های اخلاقی
2. کارکرد تنبیه و تشویق (وعده‌ها برای نیکی‌ها و وعیدها برای بدی‌ها)
   1. مجازات قراردادی (تنبیه و عبرت)
   2. مکافات دنیوی و رابطه تکوینی آن با رفتار انسان
   3. عذاب‌های اخروی
3. وجود آموزه‌های دینی در موارد خاص افعال اخلاقی

• دین و پرورزش فضایل اخلاقی و احیای کرامت انسانی
• کارکرد دین در معرفی ابزار و وسیه پرورش فضایل
  • یکم. موعظه
  • دوم. ترغیب به تقوا
  • سوم. دعوت به زهد
  • چهارم. عزت و کرامت نفس، محور اخلاق اسلامی
  • پنجم. آزادی، زمینه رشد اخلاق متعالی

اهداف و کارکردهای دین در بعد سلامت

• اهداف دین در بعد سلامت

1. تأمین سلامت روانی انسان
   1. اهداف دین در بعد سلامت و باروری عقل
   2. اهداف دین در بعد سلامت دل
2. تأمین سلامت جسمی

• کارکردهای دین در بعد سلامت

1. کارکرد در بعد سلامت روان
   1. کارکردها در بعد سلامت عقل
      1. یکم. بیان عوامل فترت و فساد عقل
      2. دوم. بیان عوامل رشد عقل
   2. کارکردها در بعد سلامت دل
      1. یکم. دین و پاسخگویی آن به گرایش‌های وجودی او
      2. دوم. دین و معنابخشی زندگی
      3. سوم. دین و کاهش نگرانی، اضطراب و ترس
      4. چهارم. دین و آرامش بخشی
      5. پنجم. دین و پاسخ به احساس تنهایی
      6. ششم. دین و کاهش رنج و تعب (ناراحتی)
      7. هفتم. دین و کاهش دادن ترس از مرگ
2. کارکرد دین در بعد سلامت جسم
   1. سازوکار مستقیم
   2. سازوکارهای غیر مستقیم

اهداف و کارکردهای رفتاری_کنشی

• اهداف رفتاری_کنشی

1. خداپرستی و دوری از طاغوت به طور مطلق
2. اجرای قانون و برقرار عدالت اجتماعی
3. باقی اهداف دین در حیطه رفتار

• کارکردهای رفتاری_کنشی

1. ارائه برنامه رسیدن به هدایت الهی
2. حفظ نوع انسانی (نگه داری نسل بشر از خطر نابودی)
3. کارکرد دین در پاک‌سازی محیط زندگی
4. کارکرد دین در ظهور و سقوط تمدن‌ها
5. کارکرد دین در رشد و توسعه پایدار
6. دین و امنیت اقتصادی
7. کارکرد دین در اجتماع
8. کارکرد دین در تربیت خانوادگی انسان مؤمن
9. کارکرد دین در نظم اجتماعی
10. کارکرد دین در طرق ایجاد و استحکام نظم اجتماعی
11. کارکرد دین در برقراری امنیت اجتماعی
12. کارکرد دین در اصلاح ناهنجاری‌ها
13. دین و ارائه معیار برای انتقاد و اعتراض
14. کارکرد دین در بسیج نیروهای کارساز
15. کارکرد دین در رهایی انسان از اسارت‌های ظاهری و باطنی
16. کارکرد دین در وحدت بخشی و ایجاد هم‌گرایی
17. کارکرد دین در بهبود روابط اجتماعی
    1. حفظ آبرو
    2. تلاش در جهت گسترش دوستی و محبت

• خاتمه و نتیجه‌گیری
• کتابنامه

دربارهٔ پدیدآورنده

سید رشید صمیمی

حجت الاسلام‌ و المسلمین سید رشید صمیمی (متولد ۱۳۵۴ ش، افغانستان)، در کنار دروس متداول حوزوی تحصیلات داشنگاهی خود را در مقطع کارشناسی مهندسی برق دانشگاه تهران به اتمام رساند. پژوهشگر مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، محقق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی، رئیس گروه ادیان و مذاهب و نیز فلسفه و کلام شورای علمای افغانستان در قم و عضو انجمن دین‌پژوهان افغانستان از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «اهداف و کارکردهای دین»، «اهل بیت (ع) و علم کلام»، «تأثیرات نظری عصر غیبت بر اندیشه‌های سیاسی شیعه»، «اصول و شاخصه‌های تمدن نبوی»، «ولایت فقیه، فقهی یا کلامی» و «اوصاف پیامبر اعظم (ص) در قرآن» برخی از این آثار است.