ملأ در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = ملأ | |||
| عنوان مدخل = ملأ | |||
| مداخل مرتبط = [[ملأ در فقه سیاسی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
ملأ پر - از مفاهیم [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] است که در [[قرآن]] از آن یاد شده است. ملأ، به کسانی گفته می‌شد که نقش مشاورت در [[امور سیاسی]] و عمومی را عهده‌دار بودند<ref>ر.ک: اهل حل و عقد.</ref>؛ جز آنکه این مفهوم در قرآن، بیشتر بار منفی داشته و بر [[مستکبرین]] و چهره‌های مسلطی اطلاق می‌شود که به صورت [[اقلیت]]، [[اکثریت]] توده‌های [[مردم]] را به [[استثمار]] می‌کشند<ref>{{متن قرآن|وَانْطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَاصْبِرُوا عَلَى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ يُرَادُ}} «و سرکردگان آنان راه افتادند (و به همراهان خود گفتند): بروید و در (پرستش) خدایان خود شکیبا باشید که این چیزی است که (از شما) می‌خواهند» سوره ص، آیه ۶.</ref>. اصطلاح "ملأ [[قریش]]" به معنای اشراف قریش بکار رفته است<ref>المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۳۶.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۷۰.</ref> | ملأ پر - از مفاهیم [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] است که در [[قرآن]] از آن یاد شده است. ملأ، به کسانی گفته می‌شد که نقش مشاورت در [[امور سیاسی]] و عمومی را عهده‌دار بودند<ref>ر. ک: اهل حل و عقد.</ref>؛ جز آنکه این مفهوم در قرآن، بیشتر بار منفی داشته و بر [[مستکبرین]] و چهره‌های مسلطی اطلاق می‌شود که به صورت [[اقلیت]]، [[اکثریت]] توده‌های [[مردم]] را به [[استثمار]] می‌کشند<ref>{{متن قرآن|وَانْطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَاصْبِرُوا عَلَى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ يُرَادُ}} «و سرکردگان آنان راه افتادند (و به همراهان خود گفتند): بروید و در (پرستش) خدایان خود شکیبا باشید که این چیزی است که (از شما) می‌خواهند» سوره ص، آیه ۶.</ref>. اصطلاح "ملأ [[قریش]]" به معنای اشراف قریش بکار رفته است<ref>المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۳۶.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۷۰.</ref> | ||
== | == ملأ در فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم == | ||
اشراف<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۳۴۶.</ref>، [[خواص]] [[قوم]]<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۱، ص۱۵۶.</ref>، بزرگان<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۸.</ref>، [[جماعت]] [[مشاور]] و سخنگو<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۴۶.</ref> و جماعت [[هم‌رأی]] و هم‌عقیده<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۷۷۶.</ref>. | |||
{{متن قرآن|قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي}}<ref>«(آنگاه) گفت: ای سرکردگان! در کار، به من نظر دهید که من هیچ کاری را تا گواهم نبوده‌اید به پایان نبرده‌ام» سوره نمل، آیه ۳۲.</ref>. | |||
در [[قرآن کریم]] در مورد کار ویژه "ملأ" به عنوان [[مشاوران]] [[حاکم]] آیاتی وارد شده است: {{متن قرآن|قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي}}<ref>«(آنگاه) گفت: ای سرکردگان! در کار، به من نظر دهید که من هیچ کاری را تا گواهم نبوده‌اید به پایان نبرده‌ام» سوره نمل، آیه ۳۲.</ref>. "ملأ"، به معنای قدرتمندان [[سیاسی]] و [[نخبگان]] حاکم، تأثیر و [[نفوذ]] بالایی در جریان [[مبارزه]] با [[نهضت]] و [[دعوت انبیا]] داشته‌اند<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۹، ص۲۹۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۹۱.</ref> | |||
==[[ملأ]]== | |||
ملأ در لغت به گروه ممتازی گفته می‌شود که به‌خاطر [[ثروت]] و [[قدرت]] و شوکتشان چشمگیر هستند؛ و چشم و [[دل]] [[مردم]] را با هیبتی که از [[زر و زور]] و [[تزویر]] به‌دست آمده، پر کرده‌اند<ref>مجمع البحرین، ج۱، ص۳۹۶.</ref>. و آنها، طبقه اشراف و حاشیه‌نشینانی هستند که همواره سخن و [[فرمان]]، همانا سخن و فرمان آنهاست؛ و [[مستکبران]] هرگاه خود نخواهند مستکبری کنند، این [[مقربان]] کاخ‌نشین هرگز به نفع مردم [[رضا]] نمی‌دهند. | |||
اینان [[کارگزارن]] و [[دولتمردان]] اصلی [[سیاست]] و [[حکومت]] [[استکبار]] هستند؛ که گاه مستکبران، خود آلت دست و دست‌نشانده و مجری مقاصد [[پلید]] این جماعتند. | |||
[[قرآن]] از واژه ملأ برای ارائه [[جایگاه اجتماعی]] باند و [[تشکیلات]] استکبار و کسانی که تاج و تخت [[مستکبرین]] را [[پاسداری]] می‌کنند و به منظور [[حفظ منافع]] و [[موقعیت اجتماعی]] خود حکومت استکباری را اداره و سیاست مستکبران را بنیان می‌نهند، استفاده می‌کند. | |||
#{{متن قرآن|ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُبِينٍ * إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ}}<ref>«سپس موسی و برادرش هارون را با نشانه‌های خویش و برهانی آشکار فرستادیم * به سوی فرعون و سرکردگانش ولی گردنفرازی کردند و قومی برتری‌جوی بودند» سوره مؤمنون، آیه ۴۵-۴۶.</ref>؛ | |||
#{{متن قرآن|وَقَالَ مُوسَى رَبَّنَا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلَأَهُ زِينَةً وَأَمْوَالًا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا...}}<ref>«و موسی گفت: پروردگارا تو به فرعون و سرکردگانش آراستگی و دارایی‌هایی در زندگانی دنیا بخشیدی.».. سوره یونس، آیه ۸۸.</ref>؛ | |||
#{{متن قرآن|فَمَا آمَنَ لِمُوسَى إِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِمْ أَنْ يَفْتِنَهُمْ...}}<ref>«اما هیچ کس (سخن) موسی را باور نکرد جز فرزندانی از قوم وی، (آن هم) با ترس آنکه فرعون و سرکردگانشان آنان را به بلا افکنند.».. سوره یونس، آیه ۸۳.</ref>؛ | |||
#{{متن قرآن|... قَالَ يَا مُوسَى إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ...}}<ref>«... گفت: ای موسی! سرکردگان (شهر) در کار تو همدل شده‌اند تا تو را بکشند پس (از شهر) بیرون رو.».. سوره قصص، آیه ۲۰.</ref><ref>فقه سیاسی، ج۲، ص۱۳۵.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی ج۲]]، ص ۶۲۰.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']] | |||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
# [[پرونده:1100701.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۲''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اصطلاحات سیاسی]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ملأ است. ملأ از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ملأ در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ملأ پر - از مفاهیم سیاسی و اجتماعی است که در قرآن از آن یاد شده است. ملأ، به کسانی گفته می‌شد که نقش مشاورت در امور سیاسی و عمومی را عهده‌دار بودند[۱]؛ جز آنکه این مفهوم در قرآن، بیشتر بار منفی داشته و بر مستکبرین و چهره‌های مسلطی اطلاق می‌شود که به صورت اقلیت، اکثریت توده‌های مردم را به استثمار می‌کشند[۲]. اصطلاح "ملأ قریش" به معنای اشراف قریش بکار رفته است[۳].[۴]
ملأ در فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم
اشراف[۵]، خواص قوم[۶]، بزرگان[۷]، جماعت مشاور و سخنگو[۸] و جماعت هم‌رأی و هم‌عقیده[۹].
﴿قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي﴾[۱۰].
در قرآن کریم در مورد کار ویژه "ملأ" به عنوان مشاوران حاکم آیاتی وارد شده است: ﴿قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي﴾[۱۱]. "ملأ"، به معنای قدرتمندان سیاسی و نخبگان حاکم، تأثیر و نفوذ بالایی در جریان مبارزه با نهضت و دعوت انبیا داشته‌اند[۱۲].[۱۳]
ملأ
ملأ در لغت به گروه ممتازی گفته می‌شود که به‌خاطر ثروت و قدرت و شوکتشان چشمگیر هستند؛ و چشم و دل مردم را با هیبتی که از زر و زور و تزویر به‌دست آمده، پر کرده‌اند[۱۴]. و آنها، طبقه اشراف و حاشیه‌نشینانی هستند که همواره سخن و فرمان، همانا سخن و فرمان آنهاست؛ و مستکبران هرگاه خود نخواهند مستکبری کنند، این مقربان کاخ‌نشین هرگز به نفع مردم رضا نمی‌دهند. اینان کارگزارن و دولتمردان اصلی سیاست و حکومت استکبار هستند؛ که گاه مستکبران، خود آلت دست و دست‌نشانده و مجری مقاصد پلید این جماعتند. قرآن از واژه ملأ برای ارائه جایگاه اجتماعی باند و تشکیلات استکبار و کسانی که تاج و تخت مستکبرین را پاسداری می‌کنند و به منظور حفظ منافع و موقعیت اجتماعی خود حکومت استکباری را اداره و سیاست مستکبران را بنیان می‌نهند، استفاده می‌کند.
- ﴿ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُبِينٍ * إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ﴾[۱۵]؛
- ﴿وَقَالَ مُوسَى رَبَّنَا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلَأَهُ زِينَةً وَأَمْوَالًا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا...﴾[۱۶]؛
- ﴿فَمَا آمَنَ لِمُوسَى إِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِمْ أَنْ يَفْتِنَهُمْ...﴾[۱۷]؛
- ﴿... قَالَ يَا مُوسَى إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ...﴾[۱۸][۱۹].[۲۰]
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک: اهل حل و عقد.
- ↑ ﴿وَانْطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَاصْبِرُوا عَلَى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ يُرَادُ﴾ «و سرکردگان آنان راه افتادند (و به همراهان خود گفتند): بروید و در (پرستش) خدایان خود شکیبا باشید که این چیزی است که (از شما) می‌خواهند» سوره ص، آیه ۶.
- ↑ المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۳۶.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۷۰.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۳۴۶.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۱، ص۱۵۶.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۸.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۴۶.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۷۷۶.
- ↑ «(آنگاه) گفت: ای سرکردگان! در کار، به من نظر دهید که من هیچ کاری را تا گواهم نبوده‌اید به پایان نبرده‌ام» سوره نمل، آیه ۳۲.
- ↑ «(آنگاه) گفت: ای سرکردگان! در کار، به من نظر دهید که من هیچ کاری را تا گواهم نبوده‌اید به پایان نبرده‌ام» سوره نمل، آیه ۳۲.
- ↑ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۹، ص۲۹۲.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۹۱.
- ↑ مجمع البحرین، ج۱، ص۳۹۶.
- ↑ «سپس موسی و برادرش هارون را با نشانه‌های خویش و برهانی آشکار فرستادیم * به سوی فرعون و سرکردگانش ولی گردنفرازی کردند و قومی برتری‌جوی بودند» سوره مؤمنون، آیه ۴۵-۴۶.
- ↑ «و موسی گفت: پروردگارا تو به فرعون و سرکردگانش آراستگی و دارایی‌هایی در زندگانی دنیا بخشیدی.».. سوره یونس، آیه ۸۸.
- ↑ «اما هیچ کس (سخن) موسی را باور نکرد جز فرزندانی از قوم وی، (آن هم) با ترس آنکه فرعون و سرکردگانشان آنان را به بلا افکنند.».. سوره یونس، آیه ۸۳.
- ↑ «... گفت: ای موسی! سرکردگان (شهر) در کار تو همدل شده‌اند تا تو را بکشند پس (از شهر) بیرون رو.».. سوره قصص، آیه ۲۰.
- ↑ فقه سیاسی، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۲، ص ۶۲۰.