جهانی بودن اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==') |
(←پانویس) |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = ختم نبوت | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[جهانی بودن اسلام در معارف و سیره نبوی]] - [[جهانی بودن اسلام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[جهانی بودن دعوت پیامبر اسلام]] و عدم اختصاص آن به [[قوم]] یا منطقه خاصی، از اصول روشن [[آیین]] این [[پیامبر]] [[الهی]] است و حتی کسانی هم که [[ایمان]] به آن ندارند می‌دانند که [[دعوت]] [[اسلام]]، همگانی بوده و محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نبوده است. | |||
[[بهترین]] و معتبرترین مدرک برای [[اثبات]] مدعای بالا، [[قرآن کریم]] است که [[حقانیت]] و اعتبار آن در مباحث دیگر، واضح گردید. کسی که یک مرور اجمالی بر این [[کتاب الهی]] بکند با کمال روشنی در خواهد یافت که [[دعوت]] آن، عمومی و همگانی است و اختصاص به [[قوم]] و نژاد و زبان معینی ندارد. | |||
[[قرآن کریم]] در [[آیات]] زیادی همه [[مردم]] را با عنوان {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ}}<ref>ر ک: بقره:۲۱؛ نساء:۱و ۱۷۴؛ فاطر:۱۵.</ref> و {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ}}<ref>ر ک: اعراف: ۲۶ - ۲۸، ۳۱ و۳۵؛ یس:۶۰.</ref> مورد خطاب قرار داده و [[هدایت]] خود را شامل همه [[انسان‌ها]] {{متن قرآن|النَّاسُ}}<ref>ر ک: بقره:۱۸۵ و ۸۷؛ آل عمران:۱۳۸؛ ابراهیم:۱و ۵۲؛ جاثیه:۲۰؛ زمر:۴۱؛ نحل:۴۴؛ کهف:۵۴؛ حشر:۲۱.</ref> و {{متن قرآن|لِّلْعَالَمِينَ}}<ref>ر ک: انعام:۹۰؛ یوسف:۱۰۴؛ تکویر:۲۷؛ قلم:۵۲.</ref> دانسته است. همچنین در [[آیات]] فراوانی [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را برای همه [[مردم]] {{متن قرآن|النَّاسُ}} و {{متن قرآن|لِّلْعَالَمِينَ}} ثابت کرده است: {{متن قرآن|تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا }}<ref> بزرگوار است آن (خداوند) که فرقان را بر بنده خویش فرو فرستاد تا جهانیان را بیم‌دهنده باشد؛ سوره فرقان، آیه:۱.</ref>. | |||
در [[آیه]] فوق، "[[آل]]" بر جمعِ سالم "عالَمین" وارد شده است، و بنابراین قواعد زبان [[عربی]]، عمومیت را می‌رساند، یعنی "اَلعالَمِین" به معنای "همه جهانیان" است. لذا در این [[آیه]]، [[بیم]] دهندگی [[قرآن کریم]] برای همه کسانی است که در هر زمان و مکانی تا [[رستاخیز]] می‌آیند و به زمان، مکان و یا افراد معینی اختصاص ندارد. ازاین‌رو [[قرآن]]، کتاب جاویدان [[الهی]]، و [[دین اسلام]]، [[دین]] [[ابدی]]، و [[پیامبر اکرم|رسول خدا]] {{صل}} کسی است که این کتاب و [[دین]] را از جانب [[خداوند]] برای همه [[انسان‌ها]] [[ابلاغ]] فرموده است. | |||
در [[آیه]] دیگر، شمول [[دعوت]] [[پیامبر اکرم|پیامبر اسلام]] نسبت به هرکسی که از آن مطلع شود مورد تأکید قرار گرفته است. و از سوی دیگر، [[پیروان]] سایر [[ادیان]] را به‌عنوان "[[اهل کتاب]]" مورد خطاب و [[عتاب]] قرار داده. و [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را در مورد آنان تثبیت فرموده، و اساساً [[هدف]] از [[نزول]] [[قرآن کریم]] بر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را [[پیروزی اسلام]] بر سایر [[ادیان]]، شمرده است. | |||
افزون بر این، شواهد [[تاریخی]] فراوان وجود دارد که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به سران کشورها مانند [[قیصر روم]] و [[پادشاه ایران]] و [[فرمانروایان]] [[مصر]] و [[حبشه]] و [[شامات]] و نیز به رؤسای قبائل مختلف [[عرب]] [[نامه]] نوشتند و پیک ویژه به‌سوی آنان گسیل داشتند و همگان را [[دعوت]] به [[پذیرفتن]] [[اسلام]]، بر [[حذر]] داشتند. اگر [[دین اسلام]]، [[جهانی]] نبود چنین [[دعوت عمومی]] انجام نمی‌گرفت و سایر [[اقوام]] و [[امت‌ها]] هم عذری برای عدم [[پذیرش]] می‌داشتند. | |||
با توجه به این [[دلایل]]، جای هیچ‌گونه [[شک]] و شبهه‌ای درباره همگانی بودن [[دعوت]] [[پیامبر]] و [[جهانی بودن دین مقدس اسلام]]، باقی نمی‌ماند<ref>[[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۱]]، ص۲۵۵ - ۲۶۴.</ref>. | |||
== علل جاودانگی و جهانی بودن اسلام == | |||
{{اصلی|جاودانگی اسلام|جهانی بودن اسلام}} | |||
[[دین اسلام]] از منظر دامنه زمانی در بردارنده دو مؤلفه به ظاهر متضاد است. از یک سو [[نبی اکرم]] خاتم [[انبیاء الهی]] است و مسیر [[وحی]] با رحلت ایشان منقطع شده است، از سوی دیگر معارف وحیانی اسلام برای تمام زمان‌ها معتبر و پابرجاست. برای فهم رمز جاوادنگی اسلام با وجود تحولات گسترده در [[زندگی]] [[بشر]] و پیدایش موضوعات و پدیده‌های گوناگون، لازم است به علل و عوامل بقاء و تداوم معارف وحیانی اسلام توجه شود. | |||
# '''[[عدالت]] و منطق:''' [[آموزه‌های اسلامی]] در بردارنده مضامین اصیلی است که در گستره [[زمان]] و مکان، اعتبار و حقانیت آن محفوظ می‌ماند. ما به اتکای [[معارف اسلامی]] بر این باوریم که [[دین حق]] بر همه مکاتب و [[نظام‌های اجتماعی]] فائق می‌شود. اسلام از دو مؤلفه برخوردار است، که موجب تفوق آن بر دیگر مکاتب فکری و روش‌های زندگی شده است؛ اول منطق و [[استدلال]] متین و دوم عدالت حقیقی. اینکه برخی برای مخدوش کردن وجهه اسلام، [[شمشیر]] را عامل گسترش اسلام معرفی کرده‌اند نارواست. از سوی دیگر کسانی که برای دفع این [[اتهام]] منکر برخورداری اسلام از [[صلابت]] نظامی شده‌اند نیز [[خطا]] کرده‌اند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در حرم رضوی، ۱/۱/۱۳۷۶.</ref>. | |||
# '''تحول‌خواهی انقلابی:''' از ویژگی‌های مهم اسلام که سبب فراگیری و دوام آن شده، حرکت مستمر و انقلابی برای تحول و [[تکامل]] است. [[مبارزه]] اسلام برای تحقق [[زندگی]] [[زیبا]] و عادلانه تداوم دارد و همواره ذهن‌ها و جسم‌هایی را با خود همراه می‌سازد که تحولات عظیمی در زندگی بشر رقم می‌زنند. [[عاشورا]] نماد این روحیه تحول‌خواهی و [[اصلاح‌طلبی]] اسلامی است که خود سبب تداوم و بقاء اسلام شده است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با مردم قم، ۱۹/۱۰/۱۳۸۱. بیانات در دیدار با روحانیون و مبلغان، در آستانه در «ماه محرم»، ۲۶/۲/۱۳۷۵.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز عافیت‌طلبی نکرد و برای علنی کردن دعوتش متحمل زحمت و آزارها شد. [[عزت]] اسلامی اقتضاء می‌کند در برابر [[دشمن]] [[ایستادگی]] شود تا [[استکبار]] به [[ذلت]] بنشیند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با کارگزاران حج، ۱۶/۱/۱۳۷۴.</ref>. آنچه اندیشمندان و روشنفکران غربی را به چالش انداخته، فرهنگ اسلامی است که توانسته استقلال‌طلبی و رشادت را در پیکره [[جامعه]] میلیاردی مسلمانان زنده سازد. [[ترس]] از [[حیات]] مجدد [[جامعه اسلامی]] و خارج شدن منابع ثروتی که در [[سرزمین‌های اسلامی]] است، آنان را به [[دشمنی]] با اسلام کشانده است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با جوانان سیستان و بلوچستان، ۶/۱۲/۱۳۸۱.</ref>.<ref>[[سید فرید حاج سید جوادی|حاج سید جوادی، سید فرید]]، [[اسلام‌شناسی - حاج سید جوادی (مقاله)|مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]]، ص۲۲۲ ـ ۲۲۴.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:8989.jpg|22px]] [[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۱''']] | |||
# [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[سید فرید حاج سید جوادی|حاج سید جوادی، سید فرید]]، [[اسلام‌شناسی - حاج سید جوادی (مقاله)|مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|'''منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۲۰: | خط ۳۶: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | |||
[[رده: | [[رده:اهداف اسلام]] | ||
[[رده:ویژگی‌های دین اسلام]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۵ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ختم نبوت است. جهانی بودن اسلام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جهانی بودن اسلام در معارف و سیره نبوی - جهانی بودن اسلام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
جهانی بودن دعوت پیامبر اسلام و عدم اختصاص آن به قوم یا منطقه خاصی، از اصول روشن آیین این پیامبر الهی است و حتی کسانی هم که ایمان به آن ندارند می‌دانند که دعوت اسلام، همگانی بوده و محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نبوده است.
بهترین و معتبرترین مدرک برای اثبات مدعای بالا، قرآن کریم است که حقانیت و اعتبار آن در مباحث دیگر، واضح گردید. کسی که یک مرور اجمالی بر این کتاب الهی بکند با کمال روشنی در خواهد یافت که دعوت آن، عمومی و همگانی است و اختصاص به قوم و نژاد و زبان معینی ندارد.
قرآن کریم در آیات زیادی همه مردم را با عنوان ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ﴾[۱] و ﴿يَا بَنِي آدَمَ﴾[۲] مورد خطاب قرار داده و هدایت خود را شامل همه انسان‌ها ﴿النَّاسُ﴾[۳] و ﴿لِّلْعَالَمِينَ﴾[۴] دانسته است. همچنین در آیات فراوانی رسالت پیامبر اکرم (ص) را برای همه مردم ﴿النَّاسُ﴾ و ﴿لِّلْعَالَمِينَ﴾ ثابت کرده است: ﴿تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا ﴾[۵].
در آیه فوق، "آل" بر جمعِ سالم "عالَمین" وارد شده است، و بنابراین قواعد زبان عربی، عمومیت را می‌رساند، یعنی "اَلعالَمِین" به معنای "همه جهانیان" است. لذا در این آیه، بیم دهندگی قرآن کریم برای همه کسانی است که در هر زمان و مکانی تا رستاخیز می‌آیند و به زمان، مکان و یا افراد معینی اختصاص ندارد. ازاین‌رو قرآن، کتاب جاویدان الهی، و دین اسلام، دین ابدی، و رسول خدا (ص) کسی است که این کتاب و دین را از جانب خداوند برای همه انسان‌ها ابلاغ فرموده است.
در آیه دیگر، شمول دعوت پیامبر اسلام نسبت به هرکسی که از آن مطلع شود مورد تأکید قرار گرفته است. و از سوی دیگر، پیروان سایر ادیان را به‌عنوان "اهل کتاب" مورد خطاب و عتاب قرار داده. و رسالت پیامبر اکرم (ص) را در مورد آنان تثبیت فرموده، و اساساً هدف از نزول قرآن کریم بر پیامبر اکرم (ص) را پیروزی اسلام بر سایر ادیان، شمرده است.
افزون بر این، شواهد تاریخی فراوان وجود دارد که پیامبر اکرم (ص) به سران کشورها مانند قیصر روم و پادشاه ایران و فرمانروایان مصر و حبشه و شامات و نیز به رؤسای قبائل مختلف عرب نامه نوشتند و پیک ویژه به‌سوی آنان گسیل داشتند و همگان را دعوت به پذیرفتن اسلام، بر حذر داشتند. اگر دین اسلام، جهانی نبود چنین دعوت عمومی انجام نمی‌گرفت و سایر اقوام و امت‌ها هم عذری برای عدم پذیرش می‌داشتند.
با توجه به این دلایل، جای هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای درباره همگانی بودن دعوت پیامبر و جهانی بودن دین مقدس اسلام، باقی نمی‌ماند[۶].
علل جاودانگی و جهانی بودن اسلام
دین اسلام از منظر دامنه زمانی در بردارنده دو مؤلفه به ظاهر متضاد است. از یک سو نبی اکرم خاتم انبیاء الهی است و مسیر وحی با رحلت ایشان منقطع شده است، از سوی دیگر معارف وحیانی اسلام برای تمام زمان‌ها معتبر و پابرجاست. برای فهم رمز جاوادنگی اسلام با وجود تحولات گسترده در زندگی بشر و پیدایش موضوعات و پدیده‌های گوناگون، لازم است به علل و عوامل بقاء و تداوم معارف وحیانی اسلام توجه شود.
- عدالت و منطق: آموزه‌های اسلامی در بردارنده مضامین اصیلی است که در گستره زمان و مکان، اعتبار و حقانیت آن محفوظ می‌ماند. ما به اتکای معارف اسلامی بر این باوریم که دین حق بر همه مکاتب و نظام‌های اجتماعی فائق می‌شود. اسلام از دو مؤلفه برخوردار است، که موجب تفوق آن بر دیگر مکاتب فکری و روش‌های زندگی شده است؛ اول منطق و استدلال متین و دوم عدالت حقیقی. اینکه برخی برای مخدوش کردن وجهه اسلام، شمشیر را عامل گسترش اسلام معرفی کرده‌اند نارواست. از سوی دیگر کسانی که برای دفع این اتهام منکر برخورداری اسلام از صلابت نظامی شده‌اند نیز خطا کرده‌اند[۷].
- تحول‌خواهی انقلابی: از ویژگی‌های مهم اسلام که سبب فراگیری و دوام آن شده، حرکت مستمر و انقلابی برای تحول و تکامل است. مبارزه اسلام برای تحقق زندگی زیبا و عادلانه تداوم دارد و همواره ذهن‌ها و جسم‌هایی را با خود همراه می‌سازد که تحولات عظیمی در زندگی بشر رقم می‌زنند. عاشورا نماد این روحیه تحول‌خواهی و اصلاح‌طلبی اسلامی است که خود سبب تداوم و بقاء اسلام شده است[۸]. پیامبر اکرم(ص) نیز عافیت‌طلبی نکرد و برای علنی کردن دعوتش متحمل زحمت و آزارها شد. عزت اسلامی اقتضاء می‌کند در برابر دشمن ایستادگی شود تا استکبار به ذلت بنشیند[۹]. آنچه اندیشمندان و روشنفکران غربی را به چالش انداخته، فرهنگ اسلامی است که توانسته استقلال‌طلبی و رشادت را در پیکره جامعه میلیاردی مسلمانان زنده سازد. ترس از حیات مجدد جامعه اسلامی و خارج شدن منابع ثروتی که در سرزمین‌های اسلامی است، آنان را به دشمنی با اسلام کشانده است[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ ر ک: بقره:۲۱؛ نساء:۱و ۱۷۴؛ فاطر:۱۵.
- ↑ ر ک: اعراف: ۲۶ - ۲۸، ۳۱ و۳۵؛ یس:۶۰.
- ↑ ر ک: بقره:۱۸۵ و ۸۷؛ آل عمران:۱۳۸؛ ابراهیم:۱و ۵۲؛ جاثیه:۲۰؛ زمر:۴۱؛ نحل:۴۴؛ کهف:۵۴؛ حشر:۲۱.
- ↑ ر ک: انعام:۹۰؛ یوسف:۱۰۴؛ تکویر:۲۷؛ قلم:۵۲.
- ↑ بزرگوار است آن (خداوند) که فرقان را بر بنده خویش فرو فرستاد تا جهانیان را بیم‌دهنده باشد؛ سوره فرقان، آیه:۱.
- ↑ سبحانی، محمد تقی و برنجکار، رضا، معارف و عقاید ۱، ص۲۵۵ - ۲۶۴.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در حرم رضوی، ۱/۱/۱۳۷۶.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با مردم قم، ۱۹/۱۰/۱۳۸۱. بیانات در دیدار با روحانیون و مبلغان، در آستانه در «ماه محرم»، ۲۶/۲/۱۳۷۵.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با کارگزاران حج، ۱۶/۱/۱۳۷۴.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با جوانان سیستان و بلوچستان، ۶/۱۲/۱۳۸۱.
- ↑ حاج سید جوادی، سید فرید، مقاله «اسلام‌شناسی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱، ص۲۲۲ ـ ۲۲۴.