وصیت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۳

معناشناسی

"وصایت" در لغت، سفارش کردن، توصیه، نوعی عهد و قرارداد مالی است^[۱] و اصطلاحی کلامی، فقهی و اخلاقی است^[۲].

انواع وصایت

فقه به معنای ولایت دادن به غیر برای اخراج یا استیفای حق میت و سرپرستی طفل و دیوانه از وارثان میت است که معمولا این منصب به پس از فوت موصی مربوط می‌شود^[۳]. و کسی که عهده‌دار این مسؤولیت می‌شود، وصی است.
وصایت در علم کلام، تعیین جانشین برای پیامبران و امامان (ع) است. اوصیای انبیا وظیفه دارند کارهای پیامبران را پس از فوتشان به پایان برسانند و ادامه دهندۀ راه آنان باشند.
وصیت در بُعد اخلاقی به پند و موعظه‌ای گفته می‌‌شود که یک شخص به دیگری می‌‌گوید تا به آن عمل کند، مثل وصایای امیرالمؤمنین به فرزندان و شیعیانش، یا وصیت امام صادق (ع) به پیروانش نسبت به اهمیت نماز. این وصیت‌ها گاهی مکتوب است و گاهی شفاهی و گفتاری^[۴]. وصیت‌نامۀ الهی سیاسی امام خمینی یکی از جامع‌ترین وصیت‌هاست که در ابعاد مختلف می‌تواند سرمشق عملی مسلمانان قرار گیرد^[۵].

وجود وصایت در تمام ادیان

اینکه انسان، کسی را برای حفظ آنچه از خویش بر جای می‌گذارد، به وصایت تعیین کند، مقبول عقل و فطرت انسانی است و همۀ شریعت‌ها و دین‌ها آن را پسندیده‌اند. شریعت اسلام نیز برای وصایت حدود و قوانینی مشخص کرده است. پیامبران الهی (ع) در امت‌های پیشین نیز هنگام غیبت یا برای روزگار پس از خویش، وصی برمی‌گزیدند تا آیین و شریعت خویش را ماندگار سازند و رسالت خود را دوام بخشند و پس از آنان به تبلیغ دین و بیان شریعت بپردازند. آدم، شیث را به وصایت گمارد و نوح، سام را و ابراهیم، اسحاق را و موسی، هارون را و عیسی، شمعون را و سرانجام، پیامبر اسلام (ص) علی (ع) و یازده فرزند معصوم او را به وصایت برنهاد. حقیقت وصایت همان ولایت ـ یعنی سرپرستی و زعامت امور دینی و دنیوی ـ است و پیامبر اسلام (ص) بر آن بسیار ارج می‌نهاد و بارها، با پافشاری تمام، از اهمیت آن سخن گفت که وصایت و ولایت حضرت علی (ع) سیّد الأوصیاء و یازده فرزندش، همسنگ نبوت و قرآن و بلکه روح نبوت است. احادیث در این باره بسیارند و به روشنی و صراحت از اهمیت وصایت و ولایت سخن می‌گویند^[۶].

منابع

پانویس

↑ ر. ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.
↑ ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.
↑ ر. ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.
↑ ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.
↑ ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۶؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.

[1] ر. ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.

[2] ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.

[3] ر. ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.

[4] ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.

[5] ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.

[6] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۶؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{نبوت}}
+{{مدخل مرتبط
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[وصیت]]''' است. "'''[[وصیت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| موضوع مرتبط = وصیت
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[وصیت در قرآن]] - [[وصیت در کلام اسلامی]] - [[وصیت در حقوق اسلامی]]</div>
+| عنوان مدخل  = وصیت
+| مداخل مرتبط = [[وصیت در قرآن]] - [[وصیت در کلام اسلامی]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-==چیستی [[وصایت]]==
+== معناشناسی ==
-"[[وصایت]]" در لغت، سفارش کردن، توصیه، نوعی [[عهد]] و قرارداد [[مالی]] است<ref>ر.ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.</ref> و اصطلاحی [[کلامی]]، [[فقهی]] و [[اخلاقی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۴۳-۲۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۵.</ref>.
+"[[وصایت]]" در لغت، سفارش کردن، توصیه، نوعی [[عهد]] و قرارداد [[مالی]] است<ref>ر. ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.</ref> و اصطلاحی [[کلامی]]، [[فقهی]] و [[اخلاقی]] است<ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۴۳-۲۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۵.</ref>.
-==انواع [[وصایت]]==
+== انواع [[وصایت]] ==
-#[[فقه]] به معنای [[ولایت]] دادن به غیر برای اخراج یا استیفای [[حق]] میت و [[سرپرستی]] طفل و دیوانه از [[وارثان]] میت است که معمولا این [[منصب]] به پس از فوت موصی مربوط می‌شود<ref>ر.ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.</ref>. و کسی که عهده‌دار این [[مسؤولیت]] می‌شود، [[وصی]] است.
+# [[فقه]] به معنای [[ولایت]] دادن به غیر برای اخراج یا استیفای [[حق]] میت و [[سرپرستی]] طفل و دیوانه از [[وارثان]] میت است که معمولا این منصب به پس از فوت موصی مربوط می‌شود<ref>ر. ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.</ref>. و کسی که عهده‌دار این [[مسؤولیت]] می‌شود، [[وصی]] است.
-#[[وصایت]] در [[علم کلام]]، [[تعیین جانشین]] برای [[پیامبران]] و [[امامان]] {{ع}} است. اوصیای [[انبیا]] [[وظیفه]] دارند کارهای [[پیامبران]] را پس از فوتشان به پایان برسانند و ادامه دهندۀ راه آنان باشند.
+# [[وصایت]] در [[علم کلام]]، [[تعیین جانشین]] برای [[پیامبران]] و [[امامان]] {{ع}} است. اوصیای [[انبیا]] [[وظیفه]] دارند کارهای [[پیامبران]] را پس از فوتشان به پایان برسانند و ادامه دهندۀ راه آنان باشند.
-#[[وصیت]] در بُعد [[اخلاقی]] به [[پند]] و موعظه‌ای گفته می‌‌شود که یک شخص به دیگری می‌‌گوید تا به آن عمل کند، مثل وصایای [[امیرالمؤمنین]] به [[فرزندان]] و شیعیانش، یا [[وصیت]] [[امام صادق]] {{ع}} به پیروانش نسبت به اهمیت [[نماز]]. این وصیت‌ها گاهی مکتوب است و گاهی شفاهی و گفتاری<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۴۳-۲۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۵.</ref>. وصیت‌نامۀ [[الهی]] [[سیاسی]] [[امام خمینی]] یکی از [[جامع‌ترین]] وصیت‌هاست که در ابعاد مختلف می‌تواند سرمشق عملی [[مسلمانان]] قرار گیرد<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۲.</ref>.
+# [[وصیت]] در بُعد [[اخلاقی]] به [[پند]] و موعظه‌ای گفته می‌‌شود که یک شخص به دیگری می‌‌گوید تا به آن عمل کند، مثل وصایای [[امیرالمؤمنین]] به [[فرزندان]] و شیعیانش، یا [[وصیت]] [[امام صادق]] {{ع}} به پیروانش نسبت به اهمیت [[نماز]]. این وصیت‌ها گاهی مکتوب است و گاهی شفاهی و گفتاری<ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۴۳-۲۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۵.</ref>. وصیت‌نامۀ [[الهی]] [[سیاسی]] [[امام خمینی]] یکی از جامع‌ترین وصیت‌هاست که در ابعاد مختلف می‌تواند سرمشق عملی [[مسلمانان]] قرار گیرد<ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۲.</ref>.
-==وجود [[وصایت]] در تمام [[ادیان]]==
+== وجود [[وصایت]] در تمام [[ادیان]] ==
-اینکه [[انسان]]، کسی را برای حفظ آنچه از خویش بر جای می‌گذارد، به [[وصایت]] تعیین کند، مقبول [[عقل]] و [[فطرت انسانی]] است و همۀ شریعت‌ها و دین‌ها آن را پسندیده‌اند. [[شریعت اسلام]] نیز برای [[وصایت]] حدود و قوانینی مشخص کرده است. [[پیامبران الهی]] {{ع}} در [[امت‌های پیشین]] نیز [[هنگام غیبت]] یا برای روزگار پس از خویش، [[وصی]] برمی‌گزیدند تا [[آیین]] و [[شریعت]] خویش را ماندگار سازند و [[رسالت]] خود را دوام بخشند و پس از آنان به [[تبلیغ دین]] و [[بیان]] [[شریعت]] بپردازند. [[آدم]]، شیث را به [[وصایت]] گمارد و [[نوح]]، سام را و [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] را و [[موسی]]، [[هارون]] را و [[عیسی]]، [[شمعون]] را و سرانجام، [[پیامبر اسلام]] {{صل}} [[علی]] {{ع}} و یازده [[فرزند]] [[معصوم]] او را به [[وصایت]] برنهاد. [[حقیقت]] [[وصایت]] همان [[ولایت]] ـ یعنی [[سرپرستی]] و [[زعامت]] [[امور دینی]] و [[دنیوی]] ـ است و [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بر آن بسیار ارج می‌نهاد و بارها، با پافشاری تمام، از اهمیت آن سخن گفت که [[وصایت]] و [[ولایت]] [[حضرت علی]] {{ع}} سیّد الأوصیاء و یازده فرزندش، همسنگ [[نبوت]] و [[قرآن]] و بلکه [[روح]] [[نبوت]] است. [[احادیث]] در این باره بسیارند و به روشنی و صراحت از اهمیت [[وصایت]] و [[ولایت]] سخن می‌گویند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۲.</ref>.
+اینکه [[انسان]]، کسی را برای حفظ آنچه از خویش بر جای می‌گذارد، به [[وصایت]] تعیین کند، مقبول [[عقل]] و [[فطرت انسانی]] است و همۀ شریعت‌ها و دین‌ها آن را پسندیده‌اند. [[شریعت اسلام]] نیز برای [[وصایت]] حدود و قوانینی مشخص کرده است. [[پیامبران الهی]] {{ع}} در امت‌های پیشین نیز هنگام غیبت یا برای روزگار پس از خویش، [[وصی]] برمی‌گزیدند تا [[آیین]] و [[شریعت]] خویش را ماندگار سازند و [[رسالت]] خود را دوام بخشند و پس از آنان به [[تبلیغ دین]] و بیان [[شریعت]] بپردازند. [[آدم]]، شیث را به [[وصایت]] گمارد و [[نوح]]، سام را و [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] را و [[موسی]]، [[هارون]] را و [[عیسی]]، [[شمعون]] را و سرانجام، [[پیامبر اسلام]] {{صل}} [[علی]] {{ع}} و یازده [[فرزند]] [[معصوم]] او را به [[وصایت]] برنهاد. [[حقیقت]] [[وصایت]] همان [[ولایت]] ـ یعنی [[سرپرستی]] و [[زعامت]] [[امور دینی]] و [[دنیوی]] ـ است و [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بر آن بسیار ارج می‌نهاد و بارها، با پافشاری تمام، از اهمیت آن سخن گفت که [[وصایت]] و [[ولایت]] [[حضرت علی]] {{ع}} سیّد الأوصیاء و یازده فرزندش، همسنگ [[نبوت]] و [[قرآن]] و بلکه [[روح]] [[نبوت]] است. [[احادیث]] در این باره بسیارند و به روشنی و صراحت از اهمیت [[وصایت]] و [[ولایت]] سخن می‌گویند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۵۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۲.</ref>.
 == منابع ==
 {{منابع}}
-* [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']].
+# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']].
-* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
+# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
-* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
+# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۲۴: / خط ۲۷: @@
 {{پانویس}}
-[[رده:مدخل]]
+[[رده:وصایت]]
-[[رده:وصیت]]
 [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]