انتظار منفی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مهدویت}}
{{مدخل مرتبط
{{درباره ۲|انتظار منفی|اطلاع از مباحث کلی انتظار، مدخل|انتظار ظهور امام مهدی| }}
| موضوع مرتبط = امام مهدی {{ع}}
| عنوان مدخل  = انتظار منفی
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط  = مهدویت (پرسش)
}}


==مقدمه==
'''انتظار منفی''' برداشت سطحی و عافیت‌طلبانه از [[مهدویت]] بوده و عامل بی‌تحرکی و مروج [[اباحی‌گری]] است. این [[تفسیر]] از [[انتظار]] با [[آموزه‌های اسلامی]] و [[روح]] [[انقلاب مهدی]] سازگاری ندارد و نتیجه آن نادیده گرفتن [[حدود الهی]] و بسیار از وظایف اجتماعی [[مسلمانان]] است.
*انتظار منفی و ویرانگر، برداشت سطحی و عافیت طلبانه از [[مهدویت]]<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]]، ص؟؟؟</ref> و به معنای دست روی دست گذاشتن و [[منتظر ظهور]] [[مصلح]] ماندن است. در این تلقی هر اصلاحی محکوم به [[شکست]] است و [[گناه]] و [[فساد]] و [[ظلم]] و [[تبعیض]] و [[حق]] کشی، راه را برای [[ظهور]] [[منجی بشریت]] باز می‌‌کند<ref>ر.ک. [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|آزادی انتظار و آموزه مهدویت]]، ص؟؟؟</ref>. در انتظار منفی [[ظهور امام عصر]] {{ع}} تنها به ارادۀ [[الهی]] وابسته بوده و ماهیتی انفجاری دارد<ref>ر.ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص ۶۳ ـ ۶۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۱۰.</ref> و اقدامات انقلابی در برابر [[حاکمان جور]]، در تحقق وعدۀ [[ظهور]] آن [[حضرت]] بی‌تأثیر است و [[اصلاح]] امور، واگذار به آمدن [[حضرت مهدی]] {{ع}} است<ref>ر.ک. [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۱۵۷:بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۲/۱/۱۳۶۷.</ref>. این دیدگاه، نه تنها [[اقدام]] برای برپایی [[حکومت]] در [[عصر غیبت]] را برنمی‌تابد، بلکه آن را [[مانع]] [[رخداد ظهور]] و محکوم به بطلان می‌پندارد<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶.</ref> و [[معتقد]] است هرگاه [[صلاح]] به نقطۀ صفر برسد [[حق]] و [[حقیقت]] طرفداری نداشته و [[باطل]] یکه‌تاز میدان و [[حاکم]] شود<ref>ر.ک. [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]]،ص؟؟؟؛ مولف؟؟؟، موعود نامه، ص ۱۳۱.</ref>؛ دست [[غیب]] برای [[اصلاح]] ظاهر می‌‌شود و [[جامعه]] را [[اصلاح]] می‌‌کند<ref>ر.ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸.</ref>. این سلب [[مسئولیت]] نسبت به همۀ شرارت‌ها و بدی‌های موجود در [[جامعه]]، همان برداشتی است که در طول سالیان متمادی در ذهن [[مردم]] [[مسلمان]] وارد کرده اند<ref>ر.ک. [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۱۵۷:بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۲/۱/۱۳۶۷.</ref>.


==آثار و [[نتایج انتظار]] منفی==
== انتظار منفی ==
* انتظار منفی، عاملی است برای توجیه [[ستم‌ها]] و [[فسادها]] و حق‌کُشی‌ها، [[بی‌عدالتی‌ها]] و [[مسئولیت‌گریزی]] ها<ref>ر.ک. [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|آزادی انتظار و آموزه مهدویت]]،ص؟؟؟</ref>. این [[انتظار]]، ویرانگر، اسارت‌آفرین، ظلم‌پذیر، فلج‌کننده، بی‌تحرک، سلطه‌بخش، بی‌هدف، مروج بی‌بند و باری و نوعی "[[اباحی‌گری]]"  است<ref>ر.ک. [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۱۰.</ref> چون در این نگرش، انسان‌های [[منتظر]]، جز [[انتظار]] [[صلح]] و [[عدالت]]، وظیفۀ دیگری ندارند و [[بهترین]] مساعدت در فراهم شدن [[شرایط ظهور]]، [[ترویج]] و اشاعۀ [[فساد]] است!
انتظار منفی و ویرانگر، برداشت سطحی و عافیت طلبانه از مهدویت<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)| ادب فنای مقربان ج۹]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]].</ref> و به معنای دست روی دست گذاشتن و [[منتظر ظهور]] [[مصلح]] ماندن است. در این تلقی هر [[اصلاحی]] محکوم به [[شکست]] است و [[گناه]] و [[فساد]] و [[ظلم]] و [[تبعیض]] و [[حق]] کشی، راه را برای ظهور منجی بشریت باز می‌‌کند<ref>ر.ک: [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|آزادی انتظار و آموزه مهدویت]].</ref>. در انتظار منفی [[ظهور امام عصر]]{{ع}} تنها به [[ارادۀ الهی]] وابسته بوده و ماهیتی انفجاری دارد<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۳ ـ ۶۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۱۰.</ref> و اقدامات انقلابی در برابر [[حاکمان جور]]، در تحقق وعدۀ ظهور آن حضرت بی‌تأثیر است و [[اصلاح امور]]، واگذار به آمدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۱۵۷: بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۲/۱/۱۳۶۷.</ref>. این دیدگاه، نه تنها اقدام برای برپایی حکومت در عصر غیبت را برنمی‌تابد، بلکه آن را مانع رخداد ظهور و محکوم به بطلان می‌پندارد<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)| ادب فنای مقربان ج۹]]، ص۳۵۷، ۳۶۶.</ref> و [[معتقد]] است هرگاه صلاح به نقطۀ صفر برسد حق و [[حقیقت]] طرفداری نداشته و [[باطل]] یکه‌تاز میدان و [[حاکم]] شود<ref>ر.ک: [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]]، ص۱۳۱.</ref>؛ [[دست]] [[غیب]] برای [[اصلاح]] ظاهر می‌‌شود و [[جامعه]] را اصلاح می‌‌کند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۸.</ref>. این سلب [[مسئولیت]] نسبت به همۀ [[شرارت‌ها]] و بدی‌های موجود در جامعه، همان برداشتی است که در طول سالیان متمادی در ذهن [[مردم]] [[مسلمان]] وارد کرده اند<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۱۵۷: بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۲/۱/۱۳۶۷.</ref>.
*این [[تفسیر]] از [[انتظار]] با [[موازین]] و آموزه‌های [[دین اسلام]] و [[روح]] [[انتظار]] [[انقلاب]] [[مهدی]] {{ع}} [[سازگاری]] ندارد و نتیجۀ آن تعطیلی [[حدود الهی]] است<ref>ر.ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸؛ [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]]،ص؟؟؟.</ref> در حالی که اگر [[انسان]] به ضمیر خود نگاهی بیندازد بر تحرک و تلاش خود در تحقق و [[تأسیس دولت]] [[صالح]] و [[عادل]] [[مهدوی]] [[حکم]] خواهد کرد. اگر قرار بر آن بود که جامعۀ انسانی بی هیچ کار و تلاشی و زحمتی دارای دولتی [[صالح]] و [[عادل]] می‌‌شد، چرا این مسأله از ابتدای [[خلقت]] رخ نداد تا [[انسان]] به ناچار این همه درد و [[رنج]] را بر دوش نکشد<ref>ر.ک. [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|آزادی انتظار و آموزه مهدویت]]، ص؟؟؟.</ref>.


==نتیجه‌گیری==
[[حقیقت]] این است که چنین تفکّری با [[روح]] [[اسلام]] منافات دارد و نمی‌توان [[باور]] کرد [[انسان]] [[عاقل]] و [[مصلح]]، حاضر به پذیرش این [[بینش]] و [[مفاسد]] آن شود تا چه رسد به یک مسلمان. علاوه بر [[مخالفت]] انتظار منفی با روح و [[حقیقت اسلام]]، این امر وسیله‌ای برای به رخوت و [[سستی]] کشاندن افراد و جامعه و باعث [[یأس]] و [[دل]] مردگی و باعث [[ستم‌پذیری]] خواهد شد<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref>.
*بنابراین، انتظار منفی که برداشت سطحی و عافیت طلبانه از [[مهدویت]]<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]]، ص؟؟؟</ref> و به معنای دست روی دست گذاشتن و [[منتظر ظهور]] [[مصلح]] ماندن است؛ اسارت‌آفرین، ظلم‌پذیر، فلج‌کننده، بی‌تحرک، سلطه‌بخش، مخرب و مروج بی‌بند و باری و نوعی "[[اباحی‌گری]]" است<ref>ر.ک. [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۱۰.</ref> که با [[موازین]] و آموزه‌های [[دین اسلام]] و [[روح]] [[انتظار]] [[انقلاب]] [[مهدی]] {{ع}} [[سازگاری]] ندارد و نتیجۀ آن تعطیلی [[حدود الهی]] است<ref>ر.ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸؛ [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]]،ص؟؟؟.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
باید توجه داشت [[انتظار]] نه [[احتراز]] است و [[گوشه نشینی]]، نه [[اعتراض]] و [[نفی]] [[طاغوت‌ها]]. در واقع حالت [[روحی]] و روانی محض هستند، بلکه انتظار، عمل و اقدام، پویایی و حرکت است. از این رو در [[روایات]]، انتظار بهترین و محبوب‌ترین عمل خوانده شده است. انتظار خشک و خالی، به عبارت دیگر [[امید]] ذهنی بی‌آنکه در جامعه تحقق یابد و آثارش آشکار شود، هیچ گاه بهترین عمل نخواهد بود و این معانی، حاکی از حضور در صحنه و فعالیت‌های [[علمی]] و کار و کوشش و زمینه‌سازی عینی است، نه [[نیت]] بدون عمل و امید ذهنی بدون آثار عملی<ref>ر.ک: [[مجید حیدری‌نیک|حیدری‌نیک، مجید]]، [[نگاهی دوباره به انتظار (کتاب)|نگاهی دوباره به انتظار]]، ص۲۱ ـ۲۲.</ref>.
* [[انتظار منفی به چه معناست؟ (پرسش)]]
 
== ریشه انتظار منفی ==
ریشه اصلی انتظار منفی و اساساً هر نوع [[برداشت نادرست از انتظار]]، فهم غلط و کج‌اندیشانه برخی افراد از برخی روایاتی است که هرگونه قیام در دوران غیبت را "[[طاغوت]]" دانسته است و تلاش برای [[زمینه‌سازی ظهور امام مهدی]] را بی‌ثمر می‌داند؛ روایاتی چون سخن امام زین العابدین{{ع}}: {{متن حدیث| وَ اللَّهِ! لَا يَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ{{ع}} إِلَّا كَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ مِنْ وَكْرِهِ قَبْلَ أَنْ يَسْتَويَ جَنَاحَاهُ فَأَخَذَهُ الصِّبْيَانُ فَعَبِثُوا بِهِ!}}<ref>بخدا سوگند هیچ یک از ما پیش از ظهور حضرت قائم{{ع}} خروج نکند جز آنکه حکایتش حکایت جوجه‌ای است که پیش از درآمدن بالهایش از میان آشیانۀ خود پرواز کند، پس کودکان او را بگیرند و با او بازی کنند. الکافی، ج ۸، ص۲۶۴.</ref>؛ یا فرمایش [[امام باقر]]{{ع}}: {{متن حدیث|كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ رَايَةِ الْقَائِمِ صَاحِبُهَا طَاغُوتٌ}}<ref>هر پرچمی قبل از قیام قائم{{ع}} برافراشته گردد صاحب آن طاغوت است. الغیبة، نعمانی، ص۱۱۴.</ref>. این افراد بر این باورند که این [[روایات]] همگان را از اقدامات مصلحانه و [[قیام]] در برابر حاکمان طاغوتی پیش از ظهور امام مهدی{{ع}} بازداشته و آنان که پیش از ظهور حضرت [[پرچم قیام]] را برافراشته و [[مردم]] را سوی آن فراخوانند، خودشان طاغوت هستند. این [[باور]] در گونه‌های مختلفی مطرح شده هست؛ برخی [[مسلک احتراز]] را بیان کرده‌اند<ref>[[تفسیر انتظار امام مهدی به گوشه‌گزینی یا احتراز چه پیامی دارد؟ آیا این برداشت صحیح است؟ (پرسش)]].</ref> و بر این باورند [[انتظار]] سبب [[گوشه‌گیری]] و مانع از هرگونه [[اقدام اصلاحی]] است، برخی دیگر، انتظار را تنها به صرف [[دعا]] و تکالیف فردی معنا می‌کنند و توجهی به وظایف اجتماعی [[انسان منتظر]] ندارند، برخی دیگر [[شیوع فساد]]، اعم از فساد اخلاقی و [[سیاسی]]، را لازمه [[ظهور امام مهدی]] می‌دانند و می‌گویند انسان منتظر وظیفه‌ای برای [[مقابله با فساد]] و [[اصلاح امور]] ندارد بلکه بعضی پا را فراتر نهاده‌اند و کمک یه شیوع فساد را نیز برای ظهور امام مهدی لازم می‌دانند<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]، [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص۳۶۴- ۳۶۶.</ref>.
 
در پاسخ به چنین اندیشۀ منفی و [[گمراه‌کننده]] باید گفت در [[حقیقت]]، این‌گونه [[روایات]] برای پیشگیری از سوء استفاده برخی عناصر فرصت‌طلب از نام "[[مهدی]]" است، تا کسی برای رسیدن به اغراض [[سیاسی]] خویش، خود را [[مهدی موعود]] موجود قلمداد نکند، از این رو روایات یادشده به قیام‌هایی نظر دارند که با نام مهدی موعود{{ع}} انجام می‌گیرند؛ نه هر [[قیام]] و [[اصلاحی]] حتی برای [[اقامه حق]] و احیای معروف در [[جامعه]] که از [[احکام]] [[قطعی]] [[اسلام]] است؛ همچنین این دیدگاه با روایاتی که بر تأثیر بسترساز [[مردم]] در آماده‌سازی مقدمات ظهور حضرت مهدی{{ع}} تأکید دارند، به کلی ناسازگار است؛ مانند این سخن [[رسول خدا]]{{صل}}: {{متن حدیث|يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ}} <ref> مردمی از شرق قیام می‌کنند و زمینه را برای حرکت جهانی مهدی فراهم می‌سازند. شرح الأخبار، ج ۳، ص۵۶۳؛ کشف الغمه، ج ۲، ص۴۷۷.</ref>؛ افزون بر آن، نگرش منفی به آموزه انتظار، سبب تعطیلی دستورهای سیاسی اسلام، مانند [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[جهاد]] و [[حمایت از مظلوم]] و...، خواهد بود که با صریح [[آیات]] و روایات منافات دارد<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)|آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]، ص۱۲۰-۱۲۱.</ref>.
 
== [[پیامدهای انتظار]] منفی ==
[[انتظار منفی]]، عاملی است برای توجیه [[ستم‌ها]] و [[فسادها]] و حق‌کُشی‌ها، [[بی‌عدالتی‌ها]] و مسئولیت‌گریزی‌ها<ref>ر.ک: [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|آزادی انتظار و آموزه مهدویت]].</ref>. این [[انتظار]]، ویرانگر، اسارت‌آفرین، ظلم‌پذیر، فلج‌کننده، بی‌تحرک، سلطه‌بخش، بی‌هدف، مروج بی‌بند و باری و نوعی "[[اباحی‌گری]]" است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۳ ـ ۶۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۱۰.</ref> چون در این نگرش، انسان‌های [[منتظر]]، جز [[انتظار]] [[صلح]] و [[عدالت]]، وظیفۀ دیگری ندارند و بهترین مساعدت در فراهم شدن [[شرایط ظهور]]، ترویج و اشاعۀ [[فساد]] است!


{{جستارهای وابسته}}
این [[تفسیر]] از انتظار با [[موازین]] و آموزه‌های دین اسلام و [[روح]] انتظار [[انقلاب مهدی]]{{ع}} سازگاری ندارد و نتیجۀ آن تعطیلی [[حدود الهی]] است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۸؛ [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]].</ref> در حالی که اگر [[انسان]] به ضمیر خود نگاهی بیندازد بر تحرک و تلاش خود در تحقق و تأسیس دولت [[صالح]] و [[عادل]] مهدوی [[حکم]] خواهد کرد. اگر قرار بر آن بود که [[جامعۀ انسانی]] بی‌هیچ کار و تلاشی و زحمتی دارای دولتی صالح و عادل می‌‌شد، چرا این مسأله از ابتدای [[خلقت]] رخ نداد تا انسان به ناچار این همه درد و [[رنج]] را بر دوش نکشد<ref>ر.ک: [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|آزادی انتظار و آموزه مهدویت]].</ref>.


==منابع==
== پرسش‌های وابسته ==
{{فهرست اثر}}
* [[چرا انتظار منفی برداشتی انحرافی از انتظار شمرده می‌شود؟ (پرسش)]]
{{ستون-شروع|3}}
* [[پرونده:ADAB-9.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|'''ادب فنای مقربان''']]
* [[پرونده:10104244.jpg|22px]] [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|'''انتظار و وظایف منتظران''']]
* [[پرونده:152036.jpg|22px]] [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|'''ما منتظریم''']]
* [[پرونده:4140.jpg|22px]] [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|'''قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ''']]
* [[پرونده:11155.jpg|22px]] [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|'''قرآن و سبک زندگی مهدوی''']]
* [[پرونده:13681183.jpg|22px]] [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|'''انتظار و وظایف منتظران''']]
* [[پرونده:26008675.jpg|22px]] [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|'''آزادی انتظار و آموزه مهدویت''']]
{{پایان}}
{{پایان}}


==پانویس==
== منابع ==
{{یادآوری پانویس}}
{{منابع}}
{{پانویس2}}
# [[پرونده:ADAB-9.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|'''ادب فنای مقربان''']]
{{امام مهدی}}
# [[پرونده:10104244.jpg|22px]] [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|'''انتظار و وظایف منتظران''']]
# [[پرونده:152036.jpg|22px]] [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|'''ما منتظریم''']]
# [[پرونده:4140.jpg|22px]] [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|'''قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ''']]
# [[پرونده:11155.jpg|22px]] [[اصغر طهماسبی بلداجی|طهماسبی بلداجی، اصغر]] و [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|'''قرآن و سبک زندگی مهدوی''']]
# [[پرونده:13681183.jpg|22px]] [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|'''انتظار و وظایف منتظران''']]
# [[پرونده:26008675.jpg|22px]] [[شریف لک‌زایی|لک‌زایی، شریف]]، [[آزادی انتظار و آموزه مهدویت (مقاله)|'''آزادی انتظار و آموزه مهدویت''']]
# [[پرونده:2l5116.jpg|22px]] [[مجید حیدری‌نیک|حیدری‌نیک، مجید]]، [[نگاهی دوباره به انتظار (کتاب)|'''نگاهی دوباره به انتظار''']]
# [[پرونده:11155.jpg|22px]] [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|'''قرآن و سبک زندگی مهدوی''']]
# [[پرونده:4670311.jpg|22px]] [[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|'''امام‌شناسی ۵''']]
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:امام مهدی]]
[[رده:انتظار ظهور امام مهدی]]
[[رده:انتظار منفی]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۸

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی (ع) است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

انتظار منفی برداشت سطحی و عافیت‌طلبانه از مهدویت بوده و عامل بی‌تحرکی و مروج اباحی‌گری است. این تفسیر از انتظار با آموزه‌های اسلامی و روح انقلاب مهدی سازگاری ندارد و نتیجه آن نادیده گرفتن حدود الهی و بسیار از وظایف اجتماعی مسلمانان است.

انتظار منفی

انتظار منفی و ویرانگر، برداشت سطحی و عافیت طلبانه از مهدویت[۱] و به معنای دست روی دست گذاشتن و منتظر ظهور مصلح ماندن است. در این تلقی هر اصلاحی محکوم به شکست است و گناه و فساد و ظلم و تبعیض و حق کشی، راه را برای ظهور منجی بشریت باز می‌‌کند[۲]. در انتظار منفی ظهور امام عصر(ع) تنها به ارادۀ الهی وابسته بوده و ماهیتی انفجاری دارد[۳] و اقدامات انقلابی در برابر حاکمان جور، در تحقق وعدۀ ظهور آن حضرت بی‌تأثیر است و اصلاح امور، واگذار به آمدن حضرت مهدی(ع) است[۴]. این دیدگاه، نه تنها اقدام برای برپایی حکومت در عصر غیبت را برنمی‌تابد، بلکه آن را مانع رخداد ظهور و محکوم به بطلان می‌پندارد[۵] و معتقد است هرگاه صلاح به نقطۀ صفر برسد حق و حقیقت طرفداری نداشته و باطل یکه‌تاز میدان و حاکم شود[۶]؛ دست غیب برای اصلاح ظاهر می‌‌شود و جامعه را اصلاح می‌‌کند[۷]. این سلب مسئولیت نسبت به همۀ شرارت‌ها و بدی‌های موجود در جامعه، همان برداشتی است که در طول سالیان متمادی در ذهن مردم مسلمان وارد کرده اند[۸].

حقیقت این است که چنین تفکّری با روح اسلام منافات دارد و نمی‌توان باور کرد انسان عاقل و مصلح، حاضر به پذیرش این بینش و مفاسد آن شود تا چه رسد به یک مسلمان. علاوه بر مخالفت انتظار منفی با روح و حقیقت اسلام، این امر وسیله‌ای برای به رخوت و سستی کشاندن افراد و جامعه و باعث یأس و دل مردگی و باعث ستم‌پذیری خواهد شد[۹].

باید توجه داشت انتظار نه احتراز است و گوشه نشینی، نه اعتراض و نفی طاغوت‌ها. در واقع حالت روحی و روانی محض هستند، بلکه انتظار، عمل و اقدام، پویایی و حرکت است. از این رو در روایات، انتظار بهترین و محبوب‌ترین عمل خوانده شده است. انتظار خشک و خالی، به عبارت دیگر امید ذهنی بی‌آنکه در جامعه تحقق یابد و آثارش آشکار شود، هیچ گاه بهترین عمل نخواهد بود و این معانی، حاکی از حضور در صحنه و فعالیت‌های علمی و کار و کوشش و زمینه‌سازی عینی است، نه نیت بدون عمل و امید ذهنی بدون آثار عملی[۱۰].

ریشه انتظار منفی

ریشه اصلی انتظار منفی و اساساً هر نوع برداشت نادرست از انتظار، فهم غلط و کج‌اندیشانه برخی افراد از برخی روایاتی است که هرگونه قیام در دوران غیبت را "طاغوت" دانسته است و تلاش برای زمینه‌سازی ظهور امام مهدی را بی‌ثمر می‌داند؛ روایاتی چون سخن امام زین العابدین(ع): « وَ اللَّهِ! لَا يَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ(ع) إِلَّا كَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ مِنْ وَكْرِهِ قَبْلَ أَنْ يَسْتَويَ جَنَاحَاهُ فَأَخَذَهُ الصِّبْيَانُ فَعَبِثُوا بِهِ!»[۱۱]؛ یا فرمایش امام باقر(ع): «كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ رَايَةِ الْقَائِمِ صَاحِبُهَا طَاغُوتٌ»[۱۲]. این افراد بر این باورند که این روایات همگان را از اقدامات مصلحانه و قیام در برابر حاکمان طاغوتی پیش از ظهور امام مهدی(ع) بازداشته و آنان که پیش از ظهور حضرت پرچم قیام را برافراشته و مردم را سوی آن فراخوانند، خودشان طاغوت هستند. این باور در گونه‌های مختلفی مطرح شده هست؛ برخی مسلک احتراز را بیان کرده‌اند[۱۳] و بر این باورند انتظار سبب گوشه‌گیری و مانع از هرگونه اقدام اصلاحی است، برخی دیگر، انتظار را تنها به صرف دعا و تکالیف فردی معنا می‌کنند و توجهی به وظایف اجتماعی انسان منتظر ندارند، برخی دیگر شیوع فساد، اعم از فساد اخلاقی و سیاسی، را لازمه ظهور امام مهدی می‌دانند و می‌گویند انسان منتظر وظیفه‌ای برای مقابله با فساد و اصلاح امور ندارد بلکه بعضی پا را فراتر نهاده‌اند و کمک یه شیوع فساد را نیز برای ظهور امام مهدی لازم می‌دانند[۱۴].

در پاسخ به چنین اندیشۀ منفی و گمراه‌کننده باید گفت در حقیقت، این‌گونه روایات برای پیشگیری از سوء استفاده برخی عناصر فرصت‌طلب از نام "مهدی" است، تا کسی برای رسیدن به اغراض سیاسی خویش، خود را مهدی موعود موجود قلمداد نکند، از این رو روایات یادشده به قیام‌هایی نظر دارند که با نام مهدی موعود(ع) انجام می‌گیرند؛ نه هر قیام و اصلاحی حتی برای اقامه حق و احیای معروف در جامعه که از احکام قطعی اسلام است؛ همچنین این دیدگاه با روایاتی که بر تأثیر بسترساز مردم در آماده‌سازی مقدمات ظهور حضرت مهدی(ع) تأکید دارند، به کلی ناسازگار است؛ مانند این سخن رسول خدا(ص): «يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ» [۱۵]؛ افزون بر آن، نگرش منفی به آموزه انتظار، سبب تعطیلی دستورهای سیاسی اسلام، مانند امر به معروف و نهی از منکر، جهاد و حمایت از مظلوم و...، خواهد بود که با صریح آیات و روایات منافات دارد[۱۶].

پیامدهای انتظار منفی

انتظار منفی، عاملی است برای توجیه ستم‌ها و فسادها و حق‌کُشی‌ها، بی‌عدالتی‌ها و مسئولیت‌گریزی‌ها[۱۷]. این انتظار، ویرانگر، اسارت‌آفرین، ظلم‌پذیر، فلج‌کننده، بی‌تحرک، سلطه‌بخش، بی‌هدف، مروج بی‌بند و باری و نوعی "اباحی‌گری" است[۱۸] چون در این نگرش، انسان‌های منتظر، جز انتظار صلح و عدالت، وظیفۀ دیگری ندارند و بهترین مساعدت در فراهم شدن شرایط ظهور، ترویج و اشاعۀ فساد است!

این تفسیر از انتظار با موازین و آموزه‌های دین اسلام و روح انتظار انقلاب مهدی(ع) سازگاری ندارد و نتیجۀ آن تعطیلی حدود الهی است[۱۹] در حالی که اگر انسان به ضمیر خود نگاهی بیندازد بر تحرک و تلاش خود در تحقق و تأسیس دولت صالح و عادل مهدوی حکم خواهد کرد. اگر قرار بر آن بود که جامعۀ انسانی بی‌هیچ کار و تلاشی و زحمتی دارای دولتی صالح و عادل می‌‌شد، چرا این مسأله از ابتدای خلقت رخ نداد تا انسان به ناچار این همه درد و رنج را بر دوش نکشد[۲۰].

پرسش‌های وابسته

منابع

  1. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان
  2. هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران
  3. حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم
  4. مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ
  5. طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی
  6. کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران
  7. لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت
  8. حیدری‌نیک، مجید، نگاهی دوباره به انتظار
  9. مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی
  10. محمدی، رضا، امام‌شناسی ۵

پانویس

  1. ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی.
  2. ↑ ر.ک: لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت.
  3. ↑ ر.ک: مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۳ ـ ۶۲؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۰.
  4. ↑ ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۵۷: بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۲/۱/۱۳۶۷.
  5. ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.
  6. ↑ ر.ک: طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی، ص۱۳۱.
  7. ↑ ر.ک: مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۸.
  8. ↑ ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۵۷: بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۲/۱/۱۳۶۷.
  9. ↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص۱۸۰-۱۸۱.
  10. ↑ ر.ک: حیدری‌نیک، مجید، نگاهی دوباره به انتظار، ص۲۱ ـ۲۲.
  11. ↑ بخدا سوگند هیچ یک از ما پیش از ظهور حضرت قائم(ع) خروج نکند جز آنکه حکایتش حکایت جوجه‌ای است که پیش از درآمدن بالهایش از میان آشیانۀ خود پرواز کند، پس کودکان او را بگیرند و با او بازی کنند. الکافی، ج ۸، ص۲۶۴.
  12. ↑ هر پرچمی قبل از قیام قائم(ع) برافراشته گردد صاحب آن طاغوت است. الغیبة، نعمانی، ص۱۱۴.
  13. ↑ تفسیر انتظار امام مهدی به گوشه‌گزینی یا احتراز چه پیامی دارد؟ آیا این برداشت صحیح است؟ (پرسش).
  14. ↑ جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ هدایت‌نیا، فرج‌الله، امام مهدی در نگاه امام خمینی، ص۳۶۴- ۳۶۶.
  15. ↑ مردمی از شرق قیام می‌کنند و زمینه را برای حرکت جهانی مهدی فراهم می‌سازند. شرح الأخبار، ج ۳، ص۵۶۳؛ کشف الغمه، ج ۲، ص۴۷۷.
  16. ↑ جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ صمدی، قنبر علی، آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور، ص۱۲۰-۱۲۱.
  17. ↑ ر.ک: لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت.
  18. ↑ ر.ک: مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۳ ـ ۶۲؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۰.
  19. ↑ ر.ک: مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۱‌- ۶۷‌؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۸؛ طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی.
  20. ↑ ر.ک: لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=انتظار_منفی&oldid=1316565»