وضو در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
(←پانویس) |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| موضوع مرتبط = وضو | | موضوع مرتبط = وضو | ||
| عنوان مدخل = وضو | | عنوان مدخل = وضو | ||
| مداخل مرتبط = [[وضو در معارف و سیره نبوی]] - [[وضو در معارف و سیره علوی]] | | مداخل مرتبط = [[وضو در کلام اسلامی]] - [[وضو در معارف و سیره نبوی]] - [[وضو در معارف و سیره علوی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
==وضوی [[پیامبر]]{{صل}}== | == وضوی [[پیامبر]]{{صل}} == | ||
[[امام باقر]]{{ع}} | [[امام باقر]]{{ع}} شیوه انجام وضوی پیامبر{{صل}} را برای [[یاران]] خود نقل می‌کند. [[زرارة بن اعین]] گوید: [[ابوجعفر امام باقر]]{{ع}} شیوه وضوی پیامبر{{صل}} را برای ما نقل کرد. حضرت قدح آبی خواست. دست راستش را در آن قرار داد و مشتی آب گرفت و بر صورت خود از بالا به پایین ریخت؛ سپس با دستش دو جانب صورت را دست کشید؛ آن‌گاه دست چپش را در قدح قرار داد و مشتی آب برداشت و بر روی آرنج دست راست ریخت و تمام جوانب آن را دست کشید؛ پس از آن با دست راست مشتی آب از قدح برداشت و بر دست چپ ریخت و مانند دست راست آن را شست. در پایان با بقیه رطوبتی که در دستش بود، سر و دو پایش را مسح کرد و برای این کار دستش را در ظرف آب قرار نداد<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۴؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱، ص۵۵، ح۶؛ همو، الإستبصار، ج۱، ص۵۸.</ref>. | ||
در روایاتی دیگر [[زراره]] به نقل از امام باقر{{ع}} با استناد به [[آیه قرآن]] به تشریح وضو می‌پردازد و مسح بعض سر را روا می‌شمارد و بیان می‌کند که باء در | در روایاتی دیگر [[زراره]] به نقل از امام باقر{{ع}} با استناد به [[آیه قرآن]] به تشریح وضو می‌پردازد و مسح بعض سر را روا می‌شمارد و بیان می‌کند که باء در آیۀ وضو<ref>{{متن حدیث|وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ فَعَرَفْنَا حِينَ قَالَ- بِرُؤُسِكُمْ أَنَّ الْمَسْحَ بِبَعْضِ الرَّأْسِ لِمَكَانِ الْبَاءِ}}.</ref> به معنای [[تبعیض]] است؛ یعنی بخشی از سر مسح شود کافی است و لازم نیست تمام سر را مسح کند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۳، ح۴؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱، ص۵۶، ح۷ و ص۶۱، ح۱۷.</ref>. از [[برادر]] زراره بکیر<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۴، ح۲.</ref> و از [[محمد بن مسلم]]<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۳، ح۳.</ref>شیوه وضوگرفتن پیامبر{{صل}} از امام باقر{{ع}} نقل شده است. [[شیخ طوسی]] از [[ابن‌عباس]] نقل می‌کند که در توصیف وضوی [[پیامبر]]{{صل}} گفته است آن حضرت دو پایش را مسح می‌کرد؛ یعنی نمی‌شست و از او نقل می‌کند که [[وضو]] دارای دو شستن و دو مسح است: {{متن حدیث|غَسْلَتَانِ وَ مَسْحَتَانِ}}<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱، ص۶۳، ح۲۲ و ۲۵.</ref>: یعنی شستن صورت و دست‌ها و مسح سر و پاها». این سخن ابن‌عباس در منابع [[اهل سنت]] هم آمده<ref>عبدالرزاق ابوبکر صنعانی، المصنف، ج۱، ص۱۹، ح۵۴ و ۵۵.</ref> و به نظر می‌رسد [[شیخ طوسی]] از آنان نقل کرده است. در [[تفسیر]] [[ثعلبی]] می‌نویسد: قومی از [[علما]] [[آیه]] را برابر ظاهرش تفسیر کرده‌اند و مسح دو پا را جایز دانسته‌اند و این قول ابن‌عباس است که گفته {{متن حدیث|الْوُضُوءُ غَسْلَتَانِ وَ مَسْحَتَانِ}}<ref>ابو اسحاق احمد بن محمد ثعلبی، الکشف و البیان، ج۴، ص۲۸، در تفسیر آیه وضو.</ref>: «وضو دارای دو شستن و دو مسح‌کردن است». | ||
بیان وضوی پیامبر{{صل}} در [[ | |||
بیان وضوی پیامبر{{صل}} در زمان [[امام باقر]]{{ع}} در [[روایات]] متعدد نشانۀ آن است که در آن مقطع مکتب‌های [[فقهی]] جدیدی در [[جهان اسلام]] مطرح بوده است که با استفاده از [[استنباط]] و اجتهاد به رأی در [[احکام]]، بر شیوه وضوی [[عامه]] تأکید داشته‌اند و حضرت با بیان شیوه وضوی پیامبر{{صل}} آن نوع وضو را رد می‌کند<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۴۱.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:سیره عبادی]] | |||
[[رده:طهارت]] | [[رده:طهارت]] | ||
[[رده:احکام]] | [[رده:احکام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۵۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث وضو است. وضو از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: وضو در کلام اسلامی - وضو در معارف و سیره نبوی - وضو در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط نداردوضوی پیامبر(ص)
امام باقر(ع) شیوه انجام وضوی پیامبر(ص) را برای یاران خود نقل می‌کند. زرارة بن اعین گوید: ابوجعفر امام باقر(ع) شیوه وضوی پیامبر(ص) را برای ما نقل کرد. حضرت قدح آبی خواست. دست راستش را در آن قرار داد و مشتی آب گرفت و بر صورت خود از بالا به پایین ریخت؛ سپس با دستش دو جانب صورت را دست کشید؛ آن‌گاه دست چپش را در قدح قرار داد و مشتی آب برداشت و بر روی آرنج دست راست ریخت و تمام جوانب آن را دست کشید؛ پس از آن با دست راست مشتی آب از قدح برداشت و بر دست چپ ریخت و مانند دست راست آن را شست. در پایان با بقیه رطوبتی که در دستش بود، سر و دو پایش را مسح کرد و برای این کار دستش را در ظرف آب قرار نداد[۱].
در روایاتی دیگر زراره به نقل از امام باقر(ع) با استناد به آیه قرآن به تشریح وضو می‌پردازد و مسح بعض سر را روا می‌شمارد و بیان می‌کند که باء در آیۀ وضو[۲] به معنای تبعیض است؛ یعنی بخشی از سر مسح شود کافی است و لازم نیست تمام سر را مسح کند[۳]. از برادر زراره بکیر[۴] و از محمد بن مسلم[۵]شیوه وضوگرفتن پیامبر(ص) از امام باقر(ع) نقل شده است. شیخ طوسی از ابن‌عباس نقل می‌کند که در توصیف وضوی پیامبر(ص) گفته است آن حضرت دو پایش را مسح می‌کرد؛ یعنی نمی‌شست و از او نقل می‌کند که وضو دارای دو شستن و دو مسح است: «غَسْلَتَانِ وَ مَسْحَتَانِ»[۶]: یعنی شستن صورت و دست‌ها و مسح سر و پاها». این سخن ابن‌عباس در منابع اهل سنت هم آمده[۷] و به نظر می‌رسد شیخ طوسی از آنان نقل کرده است. در تفسیر ثعلبی می‌نویسد: قومی از علما آیه را برابر ظاهرش تفسیر کرده‌اند و مسح دو پا را جایز دانسته‌اند و این قول ابن‌عباس است که گفته «الْوُضُوءُ غَسْلَتَانِ وَ مَسْحَتَانِ»[۸]: «وضو دارای دو شستن و دو مسح‌کردن است».
بیان وضوی پیامبر(ص) در زمان امام باقر(ع) در روایات متعدد نشانۀ آن است که در آن مقطع مکتب‌های فقهی جدیدی در جهان اسلام مطرح بوده است که با استفاده از استنباط و اجتهاد به رأی در احکام، بر شیوه وضوی عامه تأکید داشته‌اند و حضرت با بیان شیوه وضوی پیامبر(ص) آن نوع وضو را رد می‌کند[۹].
منابع
پانویس
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۴؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱، ص۵۵، ح۶؛ همو، الإستبصار، ج۱، ص۵۸.
- ↑ «وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ فَعَرَفْنَا حِينَ قَالَ- بِرُؤُسِكُمْ أَنَّ الْمَسْحَ بِبَعْضِ الرَّأْسِ لِمَكَانِ الْبَاءِ».
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۳، ح۴؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱، ص۵۶، ح۷ و ص۶۱، ح۱۷.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۴، ح۲.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۳، ح۳.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱، ص۶۳، ح۲۲ و ۲۵.
- ↑ عبدالرزاق ابوبکر صنعانی، المصنف، ج۱، ص۱۹، ح۵۴ و ۵۵.
- ↑ ابو اسحاق احمد بن محمد ثعلبی، الکشف و البیان، ج۴، ص۲۸، در تفسیر آیه وضو.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۴۱.