اثبات امامت: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
===[[دلایل نقلی امامت|دلایل نقلی]]=== | ===[[دلایل نقلی امامت|دلایل نقلی]]=== | ||
در آیات [[قرآن کریم]] به موضوع امامت پرداخته شده است؛ از جمله آیات [[آیه اکمال الدین|اکمال دین]]؛ [[آیه ابلاغ|ابلاغ]]؛ [[آیه انذار|انذار]]؛ [[آیه تطهیر|تطهیر]]؛ [[خیرالبریه]]؛ [[آیه مودت|مودت]]؛ [[آیه مباهله|مباهله]] و ...<ref>کلم الطیب، ۴۷۱؛ پیام قرآن، ۹/ ۳۹۳- ۱۷۶.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 244.</ref>. همچنین روایات فراوانی به موضوع امامت اختصاص دارد، از جمله: [[حدیث یوم الدار]]؛ [[حدیث ثقلین]]؛ [[حدیث سفینه]]؛ [[حدیث منزلت]] و ...<ref>اسرار الامامه، ۲۵۰؛ پیام قرآن، ۹/ ۱۰۵- ۶.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۴۴.</ref> | در آیات [[قرآن کریم]] به موضوع امامت پرداخته شده است؛ از جمله آیات [[آیه اکمال الدین|اکمال دین]]؛ [[آیه ابلاغ|ابلاغ]]؛ [[آیه انذار|انذار]]؛ [[آیه تطهیر|تطهیر]]؛ [[خیرالبریه]]؛ [[آیه مودت|مودت]]؛ [[آیه مباهله|مباهله]] و ...<ref>کلم الطیب، ۴۷۱؛ پیام قرآن، ۹/ ۳۹۳- ۱۷۶.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 244.</ref>. همچنین روایات فراوانی به موضوع امامت اختصاص دارد، از جمله: [[حدیث یوم الدار]]؛ [[حدیث ثقلین]]؛ [[حدیث سفینه]]؛ [[حدیث منزلت]] و ...<ref>اسرار الامامه، ۲۵۰؛ پیام قرآن، ۹/ ۱۰۵- ۶.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۴۴.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۳ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۰۰
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اثبات امامت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
امامت به معنای پیشوایی بعض افراد ویژه به دلیل توانمندی‌های خاص، بر دیگران است که با دلایل عقلی و نقلی اثبات می‌شود. از جمله دلایل عقلی قاعده لطف، حفظ شریعت و ... و آیات اکمال دین؛ ابلاغ؛ انذار؛ تطهیر؛ خیرالبریه؛ مودت؛ مباهله و ... و روایات متعددی از جمله حدیث یوم الدار؛ حدیث ثقلین؛ حدیث سفینه؛ حدیث منزلت و ... بر اثبات امامت دلالت دارند.
معناشناسی امامت
امام در لغت به کسی گفته می‌شود که در رفتار و گفتار به او اقتدا می‌شود[۱]، کسی که در امور پیشقدم می‌شود[۲]، همچنین به الگو و نمونه هم امام گفته می‌شود[۳].
در تعریف اصطلاحی امام بین شیعه و اهل سنت اختلاف وجود دارد، اهل سنت امامت را ریاست همگانی در امور دینی و دنیایی می‌دانند که همان خلافت ظاهری است، ولی در نظر شیعه امام جانشین پیامبر در تبلیغ احکام، برپا داشتن حدود الهی، پاسداری از دین خداوند و تربیت نفوس بشر است؛ در واقع امامت علاوه بر شأن دنیایی، مقامی الهی و معنوی است. چنانچه علامه طباطبائی در ذیل آیه شریفه 124 سوره بقره امامت را هدایتگری باطنی و از مقوله رسانیدن به مقصود و مطلوب تفسیر کرده است.[۴].
دلایل اثبات امامت
متکلمان امامیه برای اثبات امامت ائمه (ع) به دو دسته دلایل تمسک کرده‌اند: دلایل عقلی و دلایل نقلی.
دلایل عقلی
- لطف الهی اقتضا می‌کند راه پیامبر (ص) ادامه یابد و امامان معصوم (ع) ادامه دهنده راه ایشان هستند که مردم را به راه مستقیم و کمال انسانی هدایت [۵]. در واقع امامت، لطف و ترک آن، نقض غرض و نقض غرض از خدای حکیم سر نمی‌زند. از این رو خداوند، برای هدایت مردم انسان کاملی را برمی‌گزیند که آنها را به سوی کمال نهایی راهنمایی نماید[۶].
- امام حافظ و نگاهبان شریعت و مرجع مردم برای هدایت به دین است. اگر امام به اشتباه بیافتد، افراد دیگر باید او را از اشتباه آگاهش سازند و آنان نیز نیازمند کسانی خواهند بود تا آگاهشان سازند و این همچنان ادامه پیدا می‌کند مگر به کسی برسد که از خطا و اشتباه مصون و معصوم است. علاوه براینکه اگر خطا و اشتباه بر امام روا باشد، مردم باید او را راهنمایی کنند؛ حال آنکه وظیفه مردم پیروی از اوست نه راهنمایی. از آن رو که عصمت، حالتی باطنی است و جز خدا و رسول (ص) کسی از آن آگاه نیست، بازشناختن شخص معصوم از طاقت بشر بیرون است. پس تنها خداوند می‌تواند معصوم را به مردم نشان دهد و رسالت خویش را به او بسپارد[۷]. مردم توانایی و شایستگی این امر خطیر را ندارند[۸].[۹].
- امام باید در همه فضیلت‌های انسانی از مردم برتر باشد؛ زیرا برابری امام با دیگران مستلزم ترجیح بدون دلیل و باطل است و اگر پایین‌تر از دیگران باشد، از نظر عقل مقدم کردن انسان پایین‌تر قبیح است و قرآن آنرا نکوهیده است[۱۰].[۱۱].[۱۲].
- مردم به جهت محدودیت‌هایی که دارند، توان و صلاحیت کافی برای انتخاب و شناخت امام را ندارند و تنها خداوند باید امام را معرفی کند. تفاوت تعیین پیامبر و امام در این است که پیامبر برای اثبات مدعای خویش باید معجزه داشته باشد؛ ولی امام از راه نص پیامبر به مردم معرفی می‌شود[۱۳].[۱۴].
دلایل نقلی
در آیات قرآن کریم به موضوع امامت پرداخته شده است؛ از جمله آیات اکمال دین؛ ابلاغ؛ انذار؛ تطهیر؛ خیرالبریه؛ مودت؛ مباهله و ...[۱۵].[۱۶]. همچنین روایات فراوانی به موضوع امامت اختصاص دارد، از جمله: حدیث یوم الدار؛ حدیث ثقلین؛ حدیث سفینه؛ حدیث منزلت و ...[۱۷].[۱۸]
جستارهای وابسته
منابع
فرهنگ شیعه
ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت
فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج١
پانویس
- ↑ کتاب العین ج ۸ ص ۴۲۸؛ معجم المقاییس اللغة، ج۱، ص۲۸؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص۸۷.
- ↑ معجم المقاییس اللغة، ج۱، ص: ۲۸.
- ↑ لسان العرب، ج۱۲، ص: ۲۵.
- ↑ الميزان في تفسير القرآن، ج 1، ص 272-273.
- ↑ مجموعه آثار شهید مطهری، ۴/ ۸۷۱؛ کشف المراد، ۳۸۸؛ کلم الطیب، ۳۲۹؛ الالهیات، ۱/ ۵۲۹.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 242؛ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۱، ص۱۶۱-۱۷۸.
- ↑ ﴿اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ﴾؛ سوره انعام، آیه ۱۲۴.
- ↑ کشف المراد، ۳۹۰؛ راهبرد اهل سنت به مسألة امامت، ۱۸۵؛ مجموعه آثار، ۴/ ۸۶۴؛ الالهیات، ۱/ ۵۳۷.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 243.
- ↑ ﴿أَفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لاَّ يَهِدِّيَ إِلاَّ أَن يُهْدَى﴾؛ سوره یونس، آیه ۳۵.
- ↑ کشف المراد، ۳۹۲؛ الفوائد البهیه فی شرح عقائد الامامیة، ۲/ ۷۴؛ انیس الموحدین، ۱۱۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 243.
- ↑ کشف المراد، ۳۹۱؛ مجموعه آثار، ۴/ ۸۷۵؛ الفوائد البهیة، ۲/ ۷۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 244.
- ↑ کلم الطیب، ۴۷۱؛ پیام قرآن، ۹/ ۳۹۳- ۱۷۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 244.
- ↑ اسرار الامامه، ۲۵۰؛ پیام قرآن، ۹/ ۱۰۵- ۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص ۲۴۴.