اخدود: تفاوت میان نسخه‌ها
(تغییرمسیر به اصحاب اخدود) برچسب: تغییر مسیر جدید |
(←أخدود) |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = اخدود | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[اخدود در قرآن]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==اصحاب اخدود== | |||
{{اصلی|اصحاب اخدود}} | |||
{{متن قرآن|قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ}}<ref>«مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق،» سوره بروج، آیه ۴.</ref>. | |||
مکان مورد بررسی، در [[آیه]] مذکور، واژه اخدود است. کلمه "اخدود"، در [[سوره]] ۵۸ [[قرآن مجید]]، به داستان [[اصحاب]] معروف به اخدود، اشاره دارد. غرض ما، در این مقوله [[شناخت]] این محل است؛ که حادثه‌ای [[تاریخی]]، در آن رخ داده.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۲۸.</ref> | |||
==اخدود یعنی چه؟== | |||
در مورد معنی این واژه، نقل شده: «اخدود، در لغت به معنی شکاف باشد و جمع آن "اخادید" است و گفته‌اند، که اصل آن خد، به معنی شق و شکافتن است»<ref>زین العابدین، رهنما، ترجمه قرآن مجید ج۴، ص۵۱۸.</ref>. | |||
[[قاموس قرآن]]، به نقل از راغب اصفهانی، در مورد "خدّ" و اخدود چنین می‌نویسد: «خد و اخدود، به معنی گودالی مستطیل و عمیق و جمع آن اخادید است و از قول [[صحاح]] می‌افزاید؛ "خد" به معنی حفره و "اخدود، به معنی جدول است»<ref>قاموس قرآن.</ref>.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۲۸.</ref> | |||
==محل اخدود کجا بوده؟== | |||
در قاموس قرآن می‌خوانیم، که: «ظاهر [[آیات قرآن]] نشان می‌دهد، که واقعه‌ای در کار بوده است و عده‌ای روی طرفداری، از [[ایمان]] و [[توحید]]، در گودال [[آتش]] انداخته شده‌اند و [[ستمگران]] [[شکنجه]] ده؛ ناظر آنها بوده‌اند و [[مؤمنان]]، در این باره تقصیری نداشته‌اند و [[دین]] آنها [[حق]] بوده است»<ref>قاموس قرآن. </ref>. | |||
در کتاب زندگانی [[حضرت محمد]]{{صل}}، در مورد "اخدود" می‌خوانیم: «[[مردم]] [[یمن]] به دین [[حضرت]] [[عیسی]]{{ع}} بودند. در دوره [[پادشاهی]] ذونواس، اتفاقی افتاد؛ که وضع را دگرگون کرد، که بر [[حجاز]] و [[مکه]] تأثیر بسیار مهمی داشت. این حادثه، عبارت از [[قتل عام]] یا [[سوزاندن]] [[پیروان]] [[حضرت مسیح]] است، که در [[سرزمین یمن]] و [[نجران]] بودند و چون [مردم آنجا] [[دینی]] مخالف دین رسمی [[دولت]] داشتند؛ ذونواس [[فرمان]] داد، آنان را بسوزانند، بنابراین گودال‌ها کندند و در آنها آتش افروختند و [[مسیحیان]] را در آتش افکندند، تا بسوزند و هر کس در آتش سوخت؛ با [[شمشیر]] کشته شد. این حادثه در [[قرآن]] ذکر شده و [[خداوند]]، درباره آن می‌فرماید: {{متن قرآن|قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ}}<ref>«مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق،» سوره بروج، آیه ۴.</ref><ref>سند شماره ۲ - قاموس قرآن.</ref>. | |||
[[ثعلبی]]، درباره [[اصحاب اخدود]]؛ به [[روایت]] [[مقاتل]]، می‌نویسد: «اصحاب اخدود، یعنی کسانی که به واسطه [[ایمان]] خود؛ در [[خندق]] [[آتش]] افتادند، سه گروه پنداشته است؛ می‌گوید: یک گروه در [[یمن]] و گروه دیگر در [[شام]] و گروه سوم در [[فارس]]، بدین [[شکنجه]] [[مبتلا]] شده‌اند»<ref>محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۳۶.</ref>. | |||
[[مرحوم مجلسی]] داستان فوق را چنین نقل کرده: «روزی [[اسقف نجران]]، بر [[امیر المؤمنین]]{{ع}} وارد شد و در آن حال از اصحاب اخدود سخن به میان آمد. [[حضرت]] فرمود: «[[پیغمبری]] [[حبشی]]، به [[حبشه]] [[مبعوث]] شد. وی [[مردم]] را به [[خداپرستی]] [[دعوت]] نمود - جمع اندکی به وی پیوستند و اکثر آنها - او را [[تکذیب]] نمودند و به [[جنگ]] با او برخاستند و سرانجام بر او غالب آمدند، پیروانش را در محلی گرد آوردند و گودال‌هایی آکنده، به هیزم فراهم نمودند و آتش در آنها افروختند و چون آتش شعله‌ور گشت، به آنها گفتند دست از [[کیش]] خود بردارید وگرنه شما را به این آتش بسوزانیم. جمعی از [[دین]] برگشتند، ولی گروهی [[استقامت]] ورزیدند. آنها را به آتش افکندند تا نوبت به زنی رسید که [[کودک]] دو ماهه خود را به آغوش داشت. می‌خواست خود را به آتش افکند، ولی نگاهی به کودک می‌کرد و بر می‌گشت؛ کودک به زبان آمد و گفت ای [[مادر]]، خود را با من در آتش انداز، که این در [[راه خدا]] اندک است»<ref>مصطفی، حسین دشتی، معارف و معاریف، دائرة المعارف ج۲، ص۷.</ref> و<ref>مجمع البحرین و مجمع البیان، بحار الانوار، ج۱۴ ص۴۳۹.</ref>. | |||
در نتیجه، با توجه به منقولات [[تاریخی]] و اسناد مورد استفاده در این مقاله، می‌توان به این [[پرسش]] که [[اخدود]] کجاست؟ این‌گونه پاسخ داد: | |||
اخدود، حفرهای پر از آتشی بودند که در اثر [[تعصب]] بی‌مورد [[پادشاهی]] [[یهودی]]، به نام ذونواس، دستور سوختن [[مسیحیان]] را، در آن گودال‌ها داد و طبق این تحقیقات؛ چهار نقطه از این گودال‌های آدم‌سوزی نام برده شده، که ممکن است آن جنایات همزمان در آن چند مکان اتفاق افتاده باشد و یا با فاصله زمانی، آن حادثه دلخراش رخ داده باشد؛ که به هر حال سندی بر [[رسوایی]] سردمداران [[یهود]]، در گذشته [[تاریخ]] آن [[قوم]] است و این چهار نقطه عبارتند از: [[یمن]]، [[فارس]]، [[شام]] و [[حبشه]].<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۲۸.</ref> | |||
==أخدود== | |||
گودالی است مستطیل شکل به سان خندقی بزرگ در [[شهر]] [[نجران]] که [[شاهد]] واقعه [[عظیم]] [[آتش]] زدن جمعی از [[مؤمنین]] توسط ذوالنواس - آخرین [[پادشاه]] [[حمیر]] - در [[اجتماع]] [[حمیریان]] و [[مردم]] دیگر [[قبایل یمن]] در [[پیش از ظهور اسلام]] بوده است.<ref>رجوع کنید به ابن‌کلبی، نسب مَعَدّ والیمن‌الکبیر، ج ۲، ص۵۴۷؛ ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج ۱، ص۳۲، ۳۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۲، ص۱۱۹، ۱۲۳.</ref> واقعه‌ای که در [[آیات]] ۴ تا ۸ [[سوره شریفه بروج]] نیز بدان اشاره شده است.<ref>«قتل أصحاب الأخدود* النار ذات الوقود* إذ هم علیها قعود* وهم علی ما یفعلون بالمؤمنین شهود*»...</ref> امروزه نجران بواسطه این [[اتفاق]] «مدینة الأخدود» نامیده میشود و در کنار محل این واقعه، مدرسه‌ای به نام «مدرسة الأخدود» بنا شده است.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص ۲۰.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:IM010435.jpg|22px]] [[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|'''دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید''']] | |||
# [[پرونده:IM010527.jpg|22px]] [[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|'''معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مکان‌ها در قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اخدود است. اخدود از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: اخدود در قرآن - پرسش مرتبط ندارداصحاب اخدود
﴿قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ﴾[۱]. مکان مورد بررسی، در آیه مذکور، واژه اخدود است. کلمه "اخدود"، در سوره ۵۸ قرآن مجید، به داستان اصحاب معروف به اخدود، اشاره دارد. غرض ما، در این مقوله شناخت این محل است؛ که حادثه‌ای تاریخی، در آن رخ داده.[۲]
اخدود یعنی چه؟
در مورد معنی این واژه، نقل شده: «اخدود، در لغت به معنی شکاف باشد و جمع آن "اخادید" است و گفته‌اند، که اصل آن خد، به معنی شق و شکافتن است»[۳]. قاموس قرآن، به نقل از راغب اصفهانی، در مورد "خدّ" و اخدود چنین می‌نویسد: «خد و اخدود، به معنی گودالی مستطیل و عمیق و جمع آن اخادید است و از قول صحاح می‌افزاید؛ "خد" به معنی حفره و "اخدود، به معنی جدول است»[۴].[۵]
محل اخدود کجا بوده؟
در قاموس قرآن می‌خوانیم، که: «ظاهر آیات قرآن نشان می‌دهد، که واقعه‌ای در کار بوده است و عده‌ای روی طرفداری، از ایمان و توحید، در گودال آتش انداخته شده‌اند و ستمگران شکنجه ده؛ ناظر آنها بوده‌اند و مؤمنان، در این باره تقصیری نداشته‌اند و دین آنها حق بوده است»[۶].
در کتاب زندگانی حضرت محمد(ص)، در مورد "اخدود" می‌خوانیم: «مردم یمن به دین حضرت عیسی(ع) بودند. در دوره پادشاهی ذونواس، اتفاقی افتاد؛ که وضع را دگرگون کرد، که بر حجاز و مکه تأثیر بسیار مهمی داشت. این حادثه، عبارت از قتل عام یا سوزاندن پیروان حضرت مسیح است، که در سرزمین یمن و نجران بودند و چون [مردم آنجا] دینی مخالف دین رسمی دولت داشتند؛ ذونواس فرمان داد، آنان را بسوزانند، بنابراین گودال‌ها کندند و در آنها آتش افروختند و مسیحیان را در آتش افکندند، تا بسوزند و هر کس در آتش سوخت؛ با شمشیر کشته شد. این حادثه در قرآن ذکر شده و خداوند، درباره آن می‌فرماید: ﴿قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ﴾[۷][۸]. ثعلبی، درباره اصحاب اخدود؛ به روایت مقاتل، می‌نویسد: «اصحاب اخدود، یعنی کسانی که به واسطه ایمان خود؛ در خندق آتش افتادند، سه گروه پنداشته است؛ می‌گوید: یک گروه در یمن و گروه دیگر در شام و گروه سوم در فارس، بدین شکنجه مبتلا شده‌اند»[۹].
مرحوم مجلسی داستان فوق را چنین نقل کرده: «روزی اسقف نجران، بر امیر المؤمنین(ع) وارد شد و در آن حال از اصحاب اخدود سخن به میان آمد. حضرت فرمود: «پیغمبری حبشی، به حبشه مبعوث شد. وی مردم را به خداپرستی دعوت نمود - جمع اندکی به وی پیوستند و اکثر آنها - او را تکذیب نمودند و به جنگ با او برخاستند و سرانجام بر او غالب آمدند، پیروانش را در محلی گرد آوردند و گودال‌هایی آکنده، به هیزم فراهم نمودند و آتش در آنها افروختند و چون آتش شعله‌ور گشت، به آنها گفتند دست از کیش خود بردارید وگرنه شما را به این آتش بسوزانیم. جمعی از دین برگشتند، ولی گروهی استقامت ورزیدند. آنها را به آتش افکندند تا نوبت به زنی رسید که کودک دو ماهه خود را به آغوش داشت. می‌خواست خود را به آتش افکند، ولی نگاهی به کودک می‌کرد و بر می‌گشت؛ کودک به زبان آمد و گفت ای مادر، خود را با من در آتش انداز، که این در راه خدا اندک است»[۱۰] و[۱۱]. در نتیجه، با توجه به منقولات تاریخی و اسناد مورد استفاده در این مقاله، می‌توان به این پرسش که اخدود کجاست؟ این‌گونه پاسخ داد: اخدود، حفرهای پر از آتشی بودند که در اثر تعصب بی‌مورد پادشاهی یهودی، به نام ذونواس، دستور سوختن مسیحیان را، در آن گودال‌ها داد و طبق این تحقیقات؛ چهار نقطه از این گودال‌های آدم‌سوزی نام برده شده، که ممکن است آن جنایات همزمان در آن چند مکان اتفاق افتاده باشد و یا با فاصله زمانی، آن حادثه دلخراش رخ داده باشد؛ که به هر حال سندی بر رسوایی سردمداران یهود، در گذشته تاریخ آن قوم است و این چهار نقطه عبارتند از: یمن، فارس، شام و حبشه.[۱۲]
أخدود
گودالی است مستطیل شکل به سان خندقی بزرگ در شهر نجران که شاهد واقعه عظیم آتش زدن جمعی از مؤمنین توسط ذوالنواس - آخرین پادشاه حمیر - در اجتماع حمیریان و مردم دیگر قبایل یمن در پیش از ظهور اسلام بوده است.[۱۳] واقعه‌ای که در آیات ۴ تا ۸ سوره شریفه بروج نیز بدان اشاره شده است.[۱۴] امروزه نجران بواسطه این اتفاق «مدینة الأخدود» نامیده میشود و در کنار محل این واقعه، مدرسه‌ای به نام «مدرسة الأخدود» بنا شده است.[۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ «مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق،» سوره بروج، آیه ۴.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۸.
- ↑ زین العابدین، رهنما، ترجمه قرآن مجید ج۴، ص۵۱۸.
- ↑ قاموس قرآن.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۸.
- ↑ قاموس قرآن.
- ↑ «مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق،» سوره بروج، آیه ۴.
- ↑ سند شماره ۲ - قاموس قرآن.
- ↑ محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۳۶.
- ↑ مصطفی، حسین دشتی، معارف و معاریف، دائرة المعارف ج۲، ص۷.
- ↑ مجمع البحرین و مجمع البیان، بحار الانوار، ج۱۴ ص۴۳۹.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۸.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌کلبی، نسب مَعَدّ والیمن‌الکبیر، ج ۲، ص۵۴۷؛ ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج ۱، ص۳۲، ۳۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۲، ص۱۱۹، ۱۲۳.
- ↑ «قتل أصحاب الأخدود* النار ذات الوقود* إذ هم علیها قعود* وهم علی ما یفعلون بالمؤمنین شهود*»...
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص ۲۰.