مصقلة بن هبیره شیبانی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام علی | عنوان مدخل = مصقلة بن هبیره شیبانی | مداخل مرتبط = [[مصقلة بن هبیره شیبانی در نهج البلاغه]] - [[مصقلة بن هبیره شیبانی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | {{جعبه اطلاعات اصحاب | ||
| نام = مصقلة بن هبیره شیبانی | | نام = مصقلة بن هبیره شیبانی | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| لقب = [[ابوالفضل]] | | لقب = [[ابوالفضل]] | ||
| اهل = | | اهل = | ||
| از قبیله = | | از قبیله = [[بنی‌شیبان]] | ||
| از تیره = | | از تیره = | ||
| پدر = | | پدر = | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
| در جنگ = | | در جنگ = | ||
| نقش‌ها = | | نقش‌ها = | ||
| فعالیت‌ها = فرماندار [[ | | فعالیت‌ها = فرماندار [[اردشیرخره]] | ||
| علت شهرت = | | علت شهرت = | ||
| علت درگذشت = | | علت درگذشت = | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
مصقلة بن هبیره شیبانی از جانب [[امام علی]] {{ع}} به [[کارگزاری]] شهری به نام | مصقلة بن هبیره شیبانی از جانب [[امام علی]] {{ع}} به [[کارگزاری]] شهری به نام «اردشیرخره» [[منصوب]] شده بود. البته [[بلاذری]] می‌گوید: [[ابن عباس]] او را به این سمت گمارد، چون منطقه [[فارس]] و کرمان و [[اهواز]] زیر نظر [[استانداری بصره]] بود و ابن عباس هم [[استاندار]] آنجا بود<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۶۰.</ref>. | ||
[[یاقوت حموی]] می‌نویسد: «خُره (به ضم خاء) اسم است و | [[یاقوت حموی]] می‌نویسد: «خُره (به ضم خاء) اسم است و «اردشیرخره»، مرکب از اردشیر و خره است. اردشیر، [[پادشاهی]] از [[پادشاهان]] فارس است و این [[شهر]] از شهرهای بزرگ فارس بوده است و از جمله شهرهای آن، [[شیراز]] و میبد و [[جور]] و کام [[فیروز]] و [[کازرون]] است. بشاری گفته است: اردشیرخره، شهری قدیمی است که [[نمرود بن کنعان]] آن را ساخته و بعداً [[سیراف بن فارس]] آن را [[عمران]] نموده است»<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۴۶.</ref>. | ||
به هر جهت، | به هر جهت، اردشیرخره یکی از شهرهای فارس بوده و مصقله - که به قول [[شیخ طوسی]] یکی از [[یاران]] حضرت بوده که به جانب معاویه فرار کرده است-<ref>رجال طوسی، ص۵۹؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۲۱۹.</ref> [[حاکم]] آنجا بوده است. وی اموالی که در آنجا به دستش می‌رسیده بین [[اقوام]] و [[خویشان]] خود، تقسیم می‌کرده است؛ از این رو حضرت در نامه‌ای به او می‌نویسد: | ||
{{متن حدیث|بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ إِلَهَكَ وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ أَنَّكَ تَقْسِمُ فَيْ‌ءَ الْمُسْلِمِينَ الَّذِي حَازَتْهُ رِمَاحُهُمْ وَ خُيُولُهُمْ وَ أُرِيقَتْ عَلَيْهِ دِمَاؤُهُمْ فِيمَنِ اعْتَامَكَ مِنْ أَعْرَابِ قَوْمِكَ فَوَالَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَئِنْ كَانَ ذَلِكَ حَقّاً لَتَجِدَنَّ لَكَ عَلَيَّ هَوَاناً وَ لَتَخِفَّنَّ عِنْدِي مِيزَاناً فَلَا تَسْتَهِنْ بِحَقِّ رَبِّكَ وَ لَا تُصْلِحْ دُنْيَاكَ بِمَحْقِ دِينِكَ فَتَكُونَ مِنَ الْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا أَلَا وَ إِنَّ حَقَّ مَنْ قِبَلَكَ وَ قِبَلَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ فِي قِسْمَةِ هَذَا الْفَيْ‌ءِ سَوَاءٌ يَرِدُونَ عِنْدِي عَلَيْهِ وَ يَصْدُرُونَ عَنْهُ}}؛ «درباره تو به من خبری رسیده که اگر آن را به جا آورده باشی، خدای خود را به [[خشم]] آورده و [[امام]] و پیشوایت را [[غضبناک]] ساخته‌ای. تو [[اموال مسلمانان]] را که نیزه‌ها و اسب‌هایشان آن را گرد آورده و خون‌هایشان بر سر آن ریخته شده است در بین عرب‌های [[خویشاوند]] خود که تو را برگزیده‌اند، قسمت می‌کنی. پس [[سوگند]] به خدایی که دانه را شکافته و [[انسان]] را [[آفریده]] است اگر این کار راست باشد از جانب من نسبت به خود، [[زبونی]] و [[خواری]] یابی و مقدار و مرتبه‌ات نزد من سبک گردد. پس [[حق]] پروردگارت را [[خوار]] نگردان، دنیایت را به کاستن دینت و نابودی آن، آباد مکن که در جرگه آنان که از جهت کردارها زیانکارترند، خواهی بود. [[آگاه]] باش حق مسلمانانی که نزد تو و ما هستند در [[تقسیم بیت المال]] یکسان است. پیش من بر سر آن [[مال]] می‌آیند و بر می‌گردند (یعنی به خاطر مال، عده زیادی مراجعه می‌کنند و تو به [[راحتی]] آن را به [[اقوام]] خود می‌بخشی)»<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۲۶۶.</ref> | {{متن حدیث|بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ إِلَهَكَ وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ أَنَّكَ تَقْسِمُ فَيْ‌ءَ الْمُسْلِمِينَ الَّذِي حَازَتْهُ رِمَاحُهُمْ وَ خُيُولُهُمْ وَ أُرِيقَتْ عَلَيْهِ دِمَاؤُهُمْ فِيمَنِ اعْتَامَكَ مِنْ أَعْرَابِ قَوْمِكَ فَوَالَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَئِنْ كَانَ ذَلِكَ حَقّاً لَتَجِدَنَّ لَكَ عَلَيَّ هَوَاناً وَ لَتَخِفَّنَّ عِنْدِي مِيزَاناً فَلَا تَسْتَهِنْ بِحَقِّ رَبِّكَ وَ لَا تُصْلِحْ دُنْيَاكَ بِمَحْقِ دِينِكَ فَتَكُونَ مِنَ الْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا أَلَا وَ إِنَّ حَقَّ مَنْ قِبَلَكَ وَ قِبَلَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ فِي قِسْمَةِ هَذَا الْفَيْ‌ءِ سَوَاءٌ يَرِدُونَ عِنْدِي عَلَيْهِ وَ يَصْدُرُونَ عَنْهُ}}؛ «درباره تو به من خبری رسیده که اگر آن را به جا آورده باشی، خدای خود را به [[خشم]] آورده و [[امام]] و پیشوایت را [[غضبناک]] ساخته‌ای. تو [[اموال مسلمانان]] را که نیزه‌ها و اسب‌هایشان آن را گرد آورده و خون‌هایشان بر سر آن ریخته شده است در بین عرب‌های [[خویشاوند]] خود که تو را برگزیده‌اند، قسمت می‌کنی. پس [[سوگند]] به خدایی که دانه را شکافته و [[انسان]] را [[آفریده]] است اگر این کار راست باشد از جانب من نسبت به خود، [[زبونی]] و [[خواری]] یابی و مقدار و مرتبه‌ات نزد من سبک گردد. پس [[حق]] پروردگارت را [[خوار]] نگردان، دنیایت را به کاستن دینت و نابودی آن، آباد مکن که در جرگه آنان که از جهت کردارها زیانکارترند، خواهی بود. [[آگاه]] باش حق مسلمانانی که نزد تو و ما هستند در [[تقسیم بیت المال]] یکسان است. پیش من بر سر آن [[مال]] می‌آیند و بر می‌گردند (یعنی به خاطر مال، عده زیادی مراجعه می‌کنند و تو به [[راحتی]] آن را به [[اقوام]] خود می‌بخشی)»<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۲۶۶.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
* [[کارگزاران امام علی]] | * [[کارگزاران امام علی]] | ||
* [[کارگزاران امام علی بر فارس]] | * [[کارگزاران امام علی بر فارس]] | ||
* [[بنی‌شیبان]] (قبیله) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۵: | ||
[[رده:اصحاب امام علی]] | [[رده:اصحاب امام علی]] | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:کارگزاران حکومت امام علی]] | ||
[[رده:بنی‌شیبان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۳۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. مصقلة بن هبیره شیبانی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مصقلة بن هبیره شیبانی در نهج البلاغه - مصقلة بن هبیره شیبانی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| مصقلة بن هبیره شیبانی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |
| نام کامل | مصقلة بن هبیره شیبانی |
| جنسیت | مرد |
| لقب | ابوالفضل |
| از قبیله | بنی‌شیبان |
| برادر | نعیم بن هبیره شیبانی |
| درگذشت | ۹۸ هجری |
| از اصحاب | امام علی |
| فعالیت‌های او | فرماندار اردشیرخره |
مقدمه
مصقلة بن هبیره شیبانی از جانب امام علی (ع) به کارگزاری شهری به نام «اردشیرخره» منصوب شده بود. البته بلاذری می‌گوید: ابن عباس او را به این سمت گمارد، چون منطقه فارس و کرمان و اهواز زیر نظر استانداری بصره بود و ابن عباس هم استاندار آنجا بود[۱]. یاقوت حموی می‌نویسد: «خُره (به ضم خاء) اسم است و «اردشیرخره»، مرکب از اردشیر و خره است. اردشیر، پادشاهی از پادشاهان فارس است و این شهر از شهرهای بزرگ فارس بوده است و از جمله شهرهای آن، شیراز و میبد و جور و کام فیروز و کازرون است. بشاری گفته است: اردشیرخره، شهری قدیمی است که نمرود بن کنعان آن را ساخته و بعداً سیراف بن فارس آن را عمران نموده است»[۲].
به هر جهت، اردشیرخره یکی از شهرهای فارس بوده و مصقله - که به قول شیخ طوسی یکی از یاران حضرت بوده که به جانب معاویه فرار کرده است-[۳] حاکم آنجا بوده است. وی اموالی که در آنجا به دستش می‌رسیده بین اقوام و خویشان خود، تقسیم می‌کرده است؛ از این رو حضرت در نامه‌ای به او می‌نویسد: «بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ إِلَهَكَ وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ أَنَّكَ تَقْسِمُ فَيْ‌ءَ الْمُسْلِمِينَ الَّذِي حَازَتْهُ رِمَاحُهُمْ وَ خُيُولُهُمْ وَ أُرِيقَتْ عَلَيْهِ دِمَاؤُهُمْ فِيمَنِ اعْتَامَكَ مِنْ أَعْرَابِ قَوْمِكَ فَوَالَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَئِنْ كَانَ ذَلِكَ حَقّاً لَتَجِدَنَّ لَكَ عَلَيَّ هَوَاناً وَ لَتَخِفَّنَّ عِنْدِي مِيزَاناً فَلَا تَسْتَهِنْ بِحَقِّ رَبِّكَ وَ لَا تُصْلِحْ دُنْيَاكَ بِمَحْقِ دِينِكَ فَتَكُونَ مِنَ الْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا أَلَا وَ إِنَّ حَقَّ مَنْ قِبَلَكَ وَ قِبَلَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ فِي قِسْمَةِ هَذَا الْفَيْ‌ءِ سَوَاءٌ يَرِدُونَ عِنْدِي عَلَيْهِ وَ يَصْدُرُونَ عَنْهُ»؛ «درباره تو به من خبری رسیده که اگر آن را به جا آورده باشی، خدای خود را به خشم آورده و امام و پیشوایت را غضبناک ساخته‌ای. تو اموال مسلمانان را که نیزه‌ها و اسب‌هایشان آن را گرد آورده و خون‌هایشان بر سر آن ریخته شده است در بین عرب‌های خویشاوند خود که تو را برگزیده‌اند، قسمت می‌کنی. پس سوگند به خدایی که دانه را شکافته و انسان را آفریده است اگر این کار راست باشد از جانب من نسبت به خود، زبونی و خواری یابی و مقدار و مرتبه‌ات نزد من سبک گردد. پس حق پروردگارت را خوار نگردان، دنیایت را به کاستن دینت و نابودی آن، آباد مکن که در جرگه آنان که از جهت کردارها زیانکارترند، خواهی بود. آگاه باش حق مسلمانانی که نزد تو و ما هستند در تقسیم بیت المال یکسان است. پیش من بر سر آن مال می‌آیند و بر می‌گردند (یعنی به خاطر مال، عده زیادی مراجعه می‌کنند و تو به راحتی آن را به اقوام خود می‌بخشی)»[۴].[۵]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۶۰.
- ↑ معجم البلدان، ج۱، ص۱۴۶.
- ↑ رجال طوسی، ص۵۹؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۲۱۹.
- ↑ نهج البلاغه، نامه ۴۳.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، تجلی امامت ص ۲۶۶.