صفیه دختر عبدالمطلب: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233)...» ایجاد کرد)
 
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[صفیه دختر عبدالمطلب در تراجم و رجال]] - [[صفیه دختر عبدالمطلب در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{امامت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[صفیه دختر عبدالمطلب در تراجم و رجال]] | [[صفیه دختر عبدالمطلب در تاریخ اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== مقدمه ==
او عمه [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امام علی]]{{ع}} و دختر خاله رسول خدا{{صل}} نیز می‌باشد؛ زیرا [[صفیه]] و [[حضرت]] [[حمزه]]{{ع}} از یک [[مادر]] می‌باشند؛ یعنی [[هاله دختر وهب]] که خاله رسول خدا{{صل}} است<ref> الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۵۰۹ و ج۴، ص۱۸۷۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳؛ البدء و التاریخ، مطهر بن طاهر مقدسی، ج۵، ص۷؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۲۲۱ (پاورقی).</ref>.
او عمه [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امام علی]] {{ع}} و دختر خاله رسول خدا {{صل}} نیز می‌باشد؛ زیرا [[صفیه]] و [[حضرت]] [[حمزه]] {{ع}} از یک [[مادر]] می‌باشند؛ یعنی [[هاله دختر وهب]] که خاله رسول خدا {{صل}} است<ref> الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۵۰۹ و ج۴، ص۱۸۷۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳؛ البدء و التاریخ، مطهر بن طاهر مقدسی، ج۵، ص۷؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۲۲۱ (پاورقی).</ref>.


در کتاب‌های [[تاریخی]] آمده است که صفیه در [[زمان جاهلیت]]، با [[حارث بن حرب لیثی]]، [[برادر]] [[ابوسفیان]]<ref>اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲۶، ص۱۷۲.</ref>، و بعد با [[عوام]] فرزند [[خویلد]] [[ازدواج]] کرد. [[فرزندان]] صفیه عبارتند از: [[زبیر]]، [[سائب]] و [[عبدالکعبه]]<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۴؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۷۳؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۱۲۱. فرزندان صفیه دختر عبد المطلب عبارتند از: زبیر و سائب (ابن قتیبه در این باره می‌نویسد: فرزندان او زبیر، سائب، عبدالرحمن، اسود، اهرم و یعلی هستند. سائب در جنگ‌های احد و خندق حضور داشت و در جنگ یمامه کشته شد. البته فقط نسل زبیر باقی ماند. (المعارف، ص۲۲۰). {{عربی|و قد تزوجت أولا بالحارث بن حرب بن امیه ثم خلف علیها العوام بن خویلد فولدت الزبیر و عبدالکعبه و قیل تزوج بها العوام بکرا و الصحیح الأول}} (البدایة والنهایه، ابن کثیر ج۷، ص۱۰۴).</ref>. سائب بن عوام از جمله [[صحابه]] است که در همه [[جنگ‌ها]] شرکت کرد و در [[زمان]] [[ابوبکر]] در [[جنگ]] یمامه کشته شد<ref>دلائل النبوه، بیهقی، ج۳، ص۲۷۷.</ref>.
در کتاب‌های [[تاریخی]] آمده است که صفیه در [[زمان جاهلیت]]، با [[حارث بن حرب لیثی]]، [[برادر]] [[ابوسفیان]]<ref>اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲۶، ص۱۷۲.</ref>، و بعد با [[عوام]] فرزند [[خویلد]] [[ازدواج]] کرد. [[فرزندان]] صفیه عبارتند از: [[زبیر]]، [[سائب]] و [[عبدالکعبه]]<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۴؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۷۳؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۱۲۱. فرزندان صفیه دختر عبد المطلب عبارتند از: زبیر و سائب (ابن قتیبه در این باره می‌نویسد: فرزندان او زبیر، سائب، عبدالرحمن، اسود، اهرم و یعلی هستند. سائب در جنگ‌های احد و خندق حضور داشت و در جنگ یمامه کشته شد. البته فقط نسل زبیر باقی ماند. (المعارف، ص۲۲۰). {{عربی|و قد تزوجت أولا بالحارث بن حرب بن امیه ثم خلف علیها العوام بن خویلد فولدت الزبیر و عبدالکعبه و قیل تزوج بها العوام بکرا و الصحیح الأول}} (البدایة والنهایه، ابن کثیر ج۷، ص۱۰۴).</ref>. سائب بن عوام از جمله [[صحابه]] است که در همه [[جنگ‌ها]] شرکت کرد و در [[زمان]] [[ابوبکر]] در [[جنگ]] یمامه کشته شد<ref>دلائل النبوه، بیهقی، ج۳، ص۲۷۷.</ref>.
خط ۱۴: خط ۸:
از افتخارات صفیه آن است که وی از جمله افرادی است که در [[مکه]] [[مسلمان]] شد<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۵۲۹؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷۲.</ref> و با زبیر به طرف [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۸۶-۴۸۷.</ref>
از افتخارات صفیه آن است که وی از جمله افرادی است که در [[مکه]] [[مسلمان]] شد<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۵۲۹؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷۲.</ref> و با زبیر به طرف [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۸۶-۴۸۷.</ref>


==صفیه و [[شاعری]]==
== صفیه و [[شاعری]] ==
یکی از شعرای [[زن]] در قبل از [[اسلام]] و بعد از آن، [[صفیه دختر عبدالمطلب]] است<ref>الغدیر، علامه امینی، ج۲، ص۱۹.</ref>. مثلاً، هنگامی که [[عبدالمطلب]] خوابی دید و طبق آن، [[چاه زمزم]] را حفر کرد و مقداری وسایل و [[سلاح]] به دست آورد که مربوط به [[قبیله خزاعه]] بود، او به مناسبت این واقعه اشعاری سرود<ref>معجم البلدان، حموی، ج۳، ص۱۴۹.</ref>. او در یکی از ابیات این [[شعر]] می‌گوید: "ما کسانی هستیم که [[زمزم]] را برای [[حجاج]] حفر می‌کنیم؛ چنان که [[خلیل]] و فرزندش، سقای حجاج بودند".


او در رثای [[رسول خدا]]{{صل}} نیز اشعاری سروده است؛ مانند:
== صفیه و [[دفاع]] از رسول خدا {{صل}} ==


ای [[فاطمه]]! [[گریه]] کن و از گریه خسته مشو؛ زیرا [[ستاره]] صبح [[امت]] غروب کرده است. او ([[پیامبر]]{{صل}}) مردی است که گریه برای او سزاوار است؛ زیرا مردی بزرگ و آقا و [[پاکیزه]] بود.
== صفیه و [[تولد امام حسین]] {{ع}} ==


[[زمین]] به خاطر از دست دادن او به [[وحشت]] افتاده است؛ و کدام جمعیتی است که با نبود او به [[سختی]] نیفتد؟
== صفیه و کشتن جاسوس [[یهودی]] ==
ای پیامبر! پس از تو تا دم [[مرگ]] با سوز و گدازی که [[دل]] ما را [[آتش]] زد، [[دست]] به گریبان هستیم.


ای فاطمه! بر او گریه کن که او سزاوار گریه است؛ و مردمی که در [[مدینه]] بودند و نبودند، بر او گریان‌اند.
== صفیه و [[همراهی]] با [[اهل بیت]] {{عم}} ==
ای چشمانم! چرا [[اشک]] نمی‌ریزید؛ زیرا جا دارد که اشک شما همیشه جاری باشد<ref>الطبقات الکبری، [[ابن سعد]]، ج۲، ص۲۵۰؛ سبل الهدی و الرشاد، صالحی شامی، ج۱۲، ص۲۸۵، و اشعار دیگر ایشان: أمتاع الأسماع، مقریزی، ج۱۴، ص۶۰۱؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۲، ص۲۵۱.
{{عربی|أفاطم بکی ولا تسأمی یصبح ما طلع الکوکب
هو المرء یبکی و [[حق]] البکاء؟ هو [[الماجد]] السید الطیب؟
فأوحشت الأرض من فقده وأی البریة لا ینکب؟
فما لی بعدک حتی الممات إلا الجوی الداخل المنصب
فیکی الرسول! و حقت له [[شهود]] [[المدینة]] و الغیب؟
فعینی [[مالک]] لا تدمعین وحق الدمعک ستسکب}}.</ref>.


[[حضرت زهرا]]{{ع}} هنگام [[عزاداری]]، اشعار [[صفیه]] را می‌خوانده است<ref>دلائل الامامه، محمد بن جریر طبری، ص۳۵.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۸۷-۴۸۸.</ref>
== سرانجام صفیه ==


==صفیه و [[دفاع]] از رسول خدا{{صل}}==
==صفیه بنت عبدالمطلب==
یکی از مدافعان رسول خدا{{صل}} در [[مکه]] صفیه است؛ چنان که روزی به برادرش [[ابولهب]] می‌‌گوید: "[[برادر]]! فرزند برادرت را [[تصدیق]] کن به [[خدا]] او همان کسی است که [[علما]] به آمدنش [[بشارت]] دادند". ولی ابولهب سخنان خواهرش را نپذیرفت و رسول خدا{{صل}} را [[تکذیب]] کرد و [[معتقد]] بود، اگر آن [[حضرت]] را [[تأیید]] کنم، نمی‌توانم در برابر [[دشمنی]] [[اعراب]] [[مقاومت]] کنم<ref>انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۲۰؛ سبل الهدی و الرشاد، صالحی شامی، ج۲، ص۳۲۳.</ref>.
صفیه دختر عبدالمطلب است. از [[زنان]] با [[شهامت]] [[صدر اسلام]] بود و در جریان [[جنگ احزاب]]، در داخل [[شهر]]، یک [[یهودی]] را که برای [[یهودیان]] [[بنی‌قریظه]] [[جاسوسی]] می‌کرد، به [[قتل]] رساند.
عمه گرامی [[رسول خدا]]{{صل}} و مادر [[زبیر بن عوام]] در سال بیستم [[هجری]] از [[دنیا]] رفت. [[قبر]] او در [[بقیع]]، نزدیک در ورودی [[خانه]] «[[مغیرة بن شعبه]]» و متصل به [[دیوار]] شرقی بقیع بوده است. هنگامی که [[مغیره]] این خانه را از [[عثمان بن عفان]] [[هدیه]] گرفت، عمه رسول خدا{{صل}} رو به روی در این خانه مدفون بود. هنگامی که دیوار آن را می‌ساخت «زبیر بن عوام» با مغیره درگیر شد و به او گفت دیوار خانه‌ات را از قبر مادر من کنار ببر و او را با [[شمشیر]] [[تهدید]] کرد. مغیره نیز از روی [[ترس]] ناچار شد دیوار خانه را مقداری [[منحرف]] سازد<ref>وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۹۱۰.</ref>. این قسمت در گذشته از بقیع جدا بوده و به سبب وجود قبر عمه رسول خدا{{صل}} به «[[بقیع العمات]]» مشهور شده است. قبر «[[صفیه]]» در شمال [[غربی]] بقیع و کنار دیوار شرقی است؛ یعنی سمت چپ کسی است که از در کنونی، وارد [[قبرستان]] می‌شود. قبر صفیه پس از [[قرن دهم]] دارای گنبد بوده است. به تصریح [[سمهودی]] تا [[زمان]] وی - اوائل قرن دهم - قبر صفیه گنبدی نداشته است<ref>وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۹۱۹.</ref>. لکن از گفتار [[سید]] اسماعیل مرندی برمی‌آید که زمان او - اواسط [[قرن سیزدهم]] - این قبر دارای گنبد بوده، گرچه [[تاریخ]] دقیق بنای آن روشن نیست<ref>فصلنامه میقات حج، شماره ۵، ص۱۱۸.</ref>. و طبق گفتار [[رفعت]] پاشا این گنبد در آخرین سال [[زیارت]] او (۱۳۲۵ ه. ق) و ۱۷۵ سال پس از دیدار مرندی همچنان پابرجا بوده است<ref>مرآت الحرمین، رفعت پاشا، ج۱، ص۴۲۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۶۲۰.</ref>


[[نقل]] شده، روزی عده‌ای نزد [[صفیه]] آمدند و از افتخارات [[جاهلی]] خود سخن گفتند. صفیه در جواب آنها گفت: "[[رسول خدا]]{{صل}} از ماست". بعد از [[کلام]] او، حاضران به رسول خدا{{صل}} توهین کرده، آن حضرت{{صل}} را دارای [[نسب]] و [[خانواده]] ای [[پست]] دانستند؛ پس صفیه بودند این [[مسجد]] سخنان را به رسول خدا به اطلاع داد و آن حضرت در حالی که ناراحت، به آمده و تأکید فرمودند که نسبشان، [[برترین]] انساب است و هیچ کس به مرتبه ایشان نخواهد رسید<ref>مکاتیب الرسول، احمدی میانجی، ج۱، ص۵۸۱.</ref>.
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1100357.jpg|22px]] [[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵''']]
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
{{پایان منابع}}


هم چنین هنگامی که یکی از [[فرزندان]] صفیه از [[دنیا]] رفت، [[عمر]] [[قرابت]] وی با رسول خدا{{صل}} را [[تحقیر]] کرد. صفیه از سخنان او ناراحت شد و موضوع را به رسول خدا{{صل}} اطلاع داد. رسول خدا{{صل}} [[مردم]] را در مسجد جمع کرد و قسم خورد که در صحرای [[محشر]] فقط قرابت با رسول خدا{{صل}} [[نافع]] است و عمر مجبور به عذرخواهی شد<ref>تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۱، ص۱۸۸.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۸۸-۴۸۹.</ref>
== پانویس ==
 
==صفیه و [[تولد امام حسین]]{{ع}}==
صفیه می‌گوید: "هنگامی که [[حسین]]{{ع}} به دنیا آمد، او را در بغل گرفتم. پس رسول خدا{{صل}} فرمود: " ای عمه! فرزندم حسین را بیاور ". گفتم: یا [[رسول الله]]، هنوز او را [[پاکیزه]] نکرده‌ایم. رسول خدا{{صل}} فرمود: " شما می‌خواهید او را پاکیزه کنید؟ به [[درستی]] که [[خداوند]] او را پاکیزه کرده و [[پاک]] قرار داده است"<ref>الامالی، شیخ صدوق، ص۱۳۶؛ روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ج۲۱، ص۱۵۵.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۸۹.</ref>
 
==صفیه و کشتن جاسوس [[یهودی]]==
یکی از سخت‌ترین زمان‌ها برای رسول خدا{{صل}} [[زمان]] [[شهادت]] عموی گران‌قدرشان حضرت [[حمزه]]{{ع}} بود. در چنین شرایط [[بحرانی]] است که صفیه در میدان [[جنگ احد]] حاضر<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۴؛ السیره النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۱۷؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷۳؛ دلائل النبوه، بیهقی، ج۳، ص۲۸۶؛ مسکن الفؤاد، شهید ثانی، ص۷۰؛ سبل الهدی و الرشاد، صالحی شامی، ج۴، ص۲۲۴.</ref> و مشغول [[عزاداری]] شد<ref>امتاع الاسماع، مقریزی، ج۱، ص۱۶۷؛ الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله، حمیری، ج۱، ص۳۸۶.</ref>. [[صفیه]] اولین زنی است که شخصی از [[مشرکان]] را کشت<ref>البدایة والنهایه، ابن کثیر، ج۷، ص۱۰۴؛ دلائل النبوه، بیهقی، ج۳، ص۴۴۳؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۵، ص۱۵. البته وی به جنگ احد اشاره کرده است.</ref>. هنگامی که مشرکان قصد [[حمله]] به [[مدینه]] این امکان را داشتند را متفاوت، برای [[رسول خدا]]{{صل}} [[زنان]] و [[دختران]] را در جایی مخفی کرده بود و البته [[حسان بن ثابت]] شاعر نیز به علت [[ترسو بودن]] با زنان همراه بود. در این حال مردی [[یهودی]] قصد [[جاسوسی]] داشت که صفیه او را را از پای درآورد<ref>این واقعه در جنگ خندق روی داده است: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۴؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۲۲۸؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۳۲۴؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۵۷۷؛ الامالی، شیخ طوسی، ص۲۶۱؛ دلائل النبوه، بیهقی، ج۳، ص۴۴۲؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۴۸۴ و ج۶، ص۱۷۳.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۸۹.</ref>
 
==صفیه و [[همراهی]] با [[اهل بیت]]{{عم}}==
صفیه هنگام [[وفات]] [[ام کلثوم]]، [[دختر رسول خدا]]{{صل}} حضور داشت و در [[غسل]] آن بانوی گران [[قدر]] [[یاور]] رسول خدا{{صل}} بود<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۱۲۴؛ امتاع الاسماع، مقریزی، ج۵، ص۳۵۰؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۳۶۹.</ref>.
 
هم چنین صفیه بعد از رسول خدا{{صل}} همیشه [[یار]] و همراه اهل بیت{{ع}} بود. هنگام غسل [[حضرت زهرا]]{{ع}} نیز حضور داشت<ref>الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۶۲؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۸۷.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۹۰.</ref>
 
==سرانجام صفیه==
این بانوی نمونه در ۷۳ سالگی و در [[زمان]] [[خلافت]] [[خلیفه دوم]] از [[دنیا]] رفت و در [[بقیع]] [[دفن]] شد<ref>الاسعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۷۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۹۰.</ref>
 
 
==منابع==
*[[پرونده:1100357.jpg|22px]] [[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صفیه دختر عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵''']]
 
==جستارهای وابسته==
 
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:صفیه دختر عبدالمطلب]]
[[رده:صفیه دختر عبدالمطلب]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
{{مهاجران به مدینه}}
[[رده:اصحاب پیامبر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۶

صفیه دختر عبدالمطلب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صفیه دختر عبدالمطلب در تراجم و رجال - صفیه دختر عبدالمطلب در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

او عمه رسول خدا (ص) و امام علی (ع) و دختر خاله رسول خدا (ص) نیز می‌باشد؛ زیرا صفیه و حضرت حمزه (ع) از یک مادر می‌باشند؛ یعنی هاله دختر وهب که خاله رسول خدا (ص) است[۱].

در کتاب‌های تاریخی آمده است که صفیه در زمان جاهلیت، با حارث بن حرب لیثی، برادر ابوسفیان[۲]، و بعد با عوام فرزند خویلد ازدواج کرد. فرزندان صفیه عبارتند از: زبیر، سائب و عبدالکعبه[۳]. سائب بن عوام از جمله صحابه است که در همه جنگ‌ها شرکت کرد و در زمان ابوبکر در جنگ یمامه کشته شد[۴].

از افتخارات صفیه آن است که وی از جمله افرادی است که در مکه مسلمان شد[۵] و با زبیر به طرف مدینه مهاجرت کرد[۶].[۷]

صفیه و شاعری

صفیه و دفاع از رسول خدا (ص)

صفیه و تولد امام حسین (ع)

صفیه و کشتن جاسوس یهودی

صفیه و همراهی با اهل بیت (ع)

سرانجام صفیه

صفیه بنت عبدالمطلب

صفیه دختر عبدالمطلب است. از زنان با شهامت صدر اسلام بود و در جریان جنگ احزاب، در داخل شهر، یک یهودی را که برای یهودیان بنی‌قریظه جاسوسی می‌کرد، به قتل رساند. عمه گرامی رسول خدا(ص) و مادر زبیر بن عوام در سال بیستم هجری از دنیا رفت. قبر او در بقیع، نزدیک در ورودی خانه «مغیرة بن شعبه» و متصل به دیوار شرقی بقیع بوده است. هنگامی که مغیره این خانه را از عثمان بن عفان هدیه گرفت، عمه رسول خدا(ص) رو به روی در این خانه مدفون بود. هنگامی که دیوار آن را می‌ساخت «زبیر بن عوام» با مغیره درگیر شد و به او گفت دیوار خانه‌ات را از قبر مادر من کنار ببر و او را با شمشیر تهدید کرد. مغیره نیز از روی ترس ناچار شد دیوار خانه را مقداری منحرف سازد[۸]. این قسمت در گذشته از بقیع جدا بوده و به سبب وجود قبر عمه رسول خدا(ص) به «بقیع العمات» مشهور شده است. قبر «صفیه» در شمال غربی بقیع و کنار دیوار شرقی است؛ یعنی سمت چپ کسی است که از در کنونی، وارد قبرستان می‌شود. قبر صفیه پس از قرن دهم دارای گنبد بوده است. به تصریح سمهودی تا زمان وی - اوائل قرن دهم - قبر صفیه گنبدی نداشته است[۹]. لکن از گفتار سید اسماعیل مرندی برمی‌آید که زمان او - اواسط قرن سیزدهم - این قبر دارای گنبد بوده، گرچه تاریخ دقیق بنای آن روشن نیست[۱۰]. و طبق گفتار رفعت پاشا این گنبد در آخرین سال زیارت او (۱۳۲۵ ه. ق) و ۱۷۵ سال پس از دیدار مرندی همچنان پابرجا بوده است[۱۱].[۱۲]

منابع

  1. روحانی، سید حمید، مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵
  2. تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه

پانویس

  1. ↑ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۵۰۹ و ج۴، ص۱۸۷۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳؛ البدء و التاریخ، مطهر بن طاهر مقدسی، ج۵، ص۷؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۲۲۱ (پاورقی).
  2. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲۶، ص۱۷۲.
  3. ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۴؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۷۳؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۱۲۱. فرزندان صفیه دختر عبد المطلب عبارتند از: زبیر و سائب (ابن قتیبه در این باره می‌نویسد: فرزندان او زبیر، سائب، عبدالرحمن، اسود، اهرم و یعلی هستند. سائب در جنگ‌های احد و خندق حضور داشت و در جنگ یمامه کشته شد. البته فقط نسل زبیر باقی ماند. (المعارف، ص۲۲۰). و قد تزوجت أولا بالحارث بن حرب بن امیه ثم خلف علیها العوام بن خویلد فولدت الزبیر و عبدالکعبه و قیل تزوج بها العوام بکرا و الصحیح الأول (البدایة والنهایه، ابن کثیر ج۷، ص۱۰۴).
  4. ↑ دلائل النبوه، بیهقی، ج۳، ص۲۷۷.
  5. ↑ تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۵۲۹؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷۲.
  6. ↑ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱۳.
  7. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «صفیه دختر عبدالمطلب»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۵، ص:۴۸۶-۴۸۷.
  8. ↑ وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۹۱۰.
  9. ↑ وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۹۱۹.
  10. ↑ فصلنامه میقات حج، شماره ۵، ص۱۱۸.
  11. ↑ مرآت الحرمین، رفعت پاشا، ج۱، ص۴۲۶.
  12. ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۶۲۰.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=صفیه_دختر_عبدالمطلب&oldid=1307631»