عید قربان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۷

عید قربان روز دهم ماه ذی حجه است که از اعیاد مهم و رسمی مسلمانان به شمار می‌رود. قربانی کردم گوسفند از سنت‌های اسلامی این روز است و کسانی که در مکه و منا هستند، در چنین روزی در صحرای "منا" گوسفند قربانی می‌کنند و حاجی می‌شوند.

مقدمه

عید قربان روز دهم ذی حجه است که حجاج در منی و مسلمانان در خانه خود قربانی می‌کنند. اضحی از ماده «ضحی» است به معنای ارتفاع روز، امتداد نور آفتاب و هنگامی است که خورشید بالا می‌آید (قبل از ظهر) و آن موقع را «ضحی» می‌گویند. چون قربانی قبل از ظهر دهم ذی حجه و در وقت گسترش نور آفتاب ذبح می‌شود آن را «اضحیه» یا «ضحیه» می‌گویند^[۱].^[۲]

گرامیداشت این روز، احیای خاطره قربانی کردن حضرت ابراهیم (ع)، پسرش اسماعیل را به فرمان خداوند است که از سوی خدا، گوسفندی به جای آن فرستاده شد. روزه گرفتن در عید قربان ممنوع است و مستحب است در این روز مثل روز عید فطر، "نماز عید" خوانده شود^[۳].

عید قربان

عید قربان از اعیاد بزرگ اسلامی است. عید قربان و عید فطر به دنبال دو توفیق است و در حقیقت عید پیروزی است. عید فطر به دنبال پیروزی در عبادات ماه رمضان است. برای آنان که روزه می‌دارند و به اقامه نماز، تلاوت قرآن و عبادت می‌پردازند و سحرگاهان به راز و نیاز مشغول‌اند و چنین است عید قربان، آنگاه که سیل عظیمی از جمعیت سراسر دنیا در اجتماع ایام حج و مراسم زیارت خانه خدا موفق به انجام این فریضه بزرگ می‌شوند و این کنگره عظیم عبادی ـ سیاسی ـ اسلامی را بر پا می‌دارند. به خاطر درک توفیق حضور در این مراسم این عید بر آنان گرامی خواهد بود. عید قربان می‌گویند چون در این روز حاجیان در منی یکی از واجبات حج را که قربانی کردن باشد انجام می‌دهند.

در این دو عید اسلامی سه جلوه بزرگ «به عنوان سه درس آموزنده» را به دنبال پیروزی می‌بینیم:

درس اول: در این عید سهمی از آنچه دارند برای مستضعفان قرار می‌دهند. در عید فطر زکات خود را می‌دهند و در عید قربان مردم با قربانی کردن شتر، گاو و گوسفند در صدد کمک به نیازمندان می‌باشند. پیامبر(ص) فرمود: «قربانی برای آن واجب شده است که بینوایان شما از گوشت سیر شوند پس به آنها بخورانید»^[۴].
درس دوم: درس دیگری که از عید فطر و قربان می‌گیریم درس نماز است. درس تزکیه، خودسازی و پاک‌سازی درون. در نماز این اعیاد می‌خوانیم: ﴿قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا﴾^[۵].
درس سوم: درس بسیج عمومی و همبستگی اجتماعی و وحدت است که با حضور یکپارچه مردم، برنامه‌های سیاسی و اجتماعی برای مردم در یک هماهنگی و وحدت و بسیج عمومی در خطبه‌ها بیان می‌شود^[۶].^[۷]

قربانی

قُربانی: عبارت است از آنچه سبب تقرب به پیشگاه خدا می‌شود. در روز عید قربان حاجیان در صحرای منا و در قربانگاه که آنجا قرار دارد، گوسفند یا شتر ذبح می‌‌کنند و به پیشگاه خدا تقدیم می‌‌دارند. حضرت ابراهیم (ع) که به فرمان خدا مأمور شد پسرش اسماعیل (ع) را قربانی کند، پس از آنکه او را به قربانگاه برد و کارد بر حلقوم او کشید، از سوی خدا گوسفندی به عنوان فدیه برای اسماعیل فرستاده شد تا قربانی شود. سنت قربانی در عید قربان به آن واقعه مهم اشاره دارد. به کسانی که در راه خدا و احیای دین او شهید شوند نیز قربانی گفته می‌‌شود. مفهوم قربانی، فدا کردن و گذشتن از چیزی است که نزد انسان عزیز است، به خاطر چیزی که عزیزتر و محبوب‌تر است. کسی که خود را فدا و قربانی دین و فرمان خدا می‌‌کند، نشان می‌دهد که در راه خدا از جانش می‌‌گذرد^[۸].

اعمال روز عید قربان

غسل کردن: غسل، سنت موکد است و برخی واجب دانسته‌اند.
برگزاری نماز عید، نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم، تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد^[۹].
خواندن دعاهایی در این روز وارد شده است که بهترین آنها دعای چهل و هفتم صحیفه کامله سجادیه است.
خواندن دعای ندبه
قربانی که سنت موکد است.
خواندن تکبیرات، عقب ۱۵ نماز ـ اگر در منا حضور دارد ـ که اول آن نماز ظهر روز عید است و آخر آن نماز صبح روز سیزدهم، ولی برای کسانی که در سایر بلاد هستند، همان تکبیرات را عقب ده نماز بخواند^[۱۰]. این تکبیرات، موافق روایت صحیح در کتاب کافی عبارت است از: «اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَبْلَانَا».

در روز عید قربان، حاجیان و زائران خانه خدا موظف به سه عمل هستند:

رمی جمره عقبه؛
قربانی؛
حَلق (سرتراشیدن)^[۱۱].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ فرهنگ اصطلاحات حج، حریری، ص۱۶.
↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۱۱۶.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.
↑ «إِنَّمَا جُعِلَ هَذَا الْأَضْحَى لِتَشْبَعَ مَسَاكِينُكُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۰۶.
↑ «بی‌گمان آنکه جان را پاکیزه داشت رستگار شد * و آنکه آن را بیالود نومیدی یافت» سوره شمس، آیه ۹-۱۰.
↑ سالنامه پاسدار اسلام، سال ششم.
↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۷۰۶.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.
↑ رساله محشی، ص۸۲۴، مسأله ۱۵۱۹.
↑ مفاتیح الجنان.
↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۷۰۶.

[1] فرهنگ اصطلاحات حج، حریری، ص۱۶.

[2] تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۱۱۶.

[3] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.

[4] «إِنَّمَا جُعِلَ هَذَا الْأَضْحَى لِتَشْبَعَ مَسَاكِينُكُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۰۶.

[5] «بی‌گمان آنکه جان را پاکیزه داشت رستگار شد * و آنکه آن را بیالود نومیدی یافت» سوره شمس، آیه ۹-۱۰.

[6] سالنامه پاسدار اسلام، سال ششم.

[7] تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۷۰۶.

[8] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.

[9] رساله محشی، ص۸۲۴، مسأله ۱۵۱۹.

[10] مفاتیح الجنان.

[11] تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۷۰۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = عید
+| عنوان مدخل  =
+| مداخل مرتبط =
+| پرسش مرتبط  =
+}}
+[[پرونده:عید قربان.jpg|300px|بندانگشتی|]]
-{{امامت}}
+'''عید قربان''' روز دهم ماه [[ذی حجه]] است که از [[اعیاد]] مهم و رسمی [[مسلمانان]] به شمار می‌رود. [[قربانی]] کردم گوسفند از سنت‌های [[اسلامی]] این [[روز]] است و کسانی که در [[مکه]] و منا هستند، در چنین روزی در صحرای "منا" گوسفند قربانی می‌کنند و [[حاجی]] می‌شوند.
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*'''عید قربان:''' روز دهم [[ماه]] [[ذی حجه]] (دوازدهمین [[ماه]] قمری) عید قربان است و از [[اعیاد]] مهم و رسمی [[مسلمانان]] به شمار می‌رود. "[[عید]] اضحی" نام دیگر این روز است. از سنت‌های [[اسلامی]] [[قربانی]] کردن گوسفند و تقسیم آن بین [[مستمندان]] در این روز است. کسانی که به سفر [[حج]] می‌روند، در چنین روزی در صحرای "منا" گوسفند [[قربانی]] می‌کنند و [[حاجی]] می‌شوند. [[قربانی]] یکی از [[واجبات]] [[حج]] است. گرامیداشت این روز، احیای خاطره [[قربانی]] کردن [[حضرت ابراهیم]]، پسرش [[اسماعیل]] را به [[فرمان خداوند]] است که از سوی [[خدا]]، گوسفندی به جای آن فرستاده شد. [[روزه]] گرفتن در عید قربان [[ممنوع]] است و [[مستحب]] است در این روز مثل روز [[عید فطر]]، "[[نماز عید]]" خوانده شود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>.
+عید قربان روز دهم [[ذی حجه]] است که حجاج در [[منی]] و [[مسلمانان]] در [[خانه]] خود [[قربانی]] می‌کنند. [[اضحی]] از ماده «[[ضحی]]» است به معنای ارتفاع [[روز]]، امتداد [[نور]] [[آفتاب]] و هنگامی است که [[خورشید]] بالا می‌آید (قبل از ظهر) و آن موقع را «ضحی» می‌گویند. چون قربانی قبل از ظهر دهم ذی حجه و در وقت گسترش نور آفتاب [[ذبح]] می‌شود آن را «[[اضحیه]]» یا «[[ضحیه]]» می‌گویند<ref>فرهنگ اصطلاحات حج، حریری، ص۱۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۱۶.</ref>
-==منابع==
+گرامیداشت این روز، احیای خاطره [[قربانی]] کردن [[حضرت ابراهیم]] {{ع}}، پسرش [[اسماعیل]] را به [[فرمان خداوند]] است که از سوی [[خدا]]، گوسفندی به جای آن فرستاده شد. [[روزه]] گرفتن در عید قربان ممنوع است و [[مستحب]] است در این روز مثل روز [[عید فطر]]، "[[نماز عید]]" خوانده شود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>.
-* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
-==پانویس==
+== عید قربان ==
-{{یادآوری پانویس}}
+عید قربان از اعیاد بزرگ اسلامی است. عید قربان و [[عید فطر]] به دنبال دو [[توفیق]] است و در [[حقیقت]] [[عید]] [[پیروزی]] است. عید فطر به دنبال پیروزی در [[عبادات]] [[ماه رمضان]] است. برای آنان که [[روزه]] می‌دارند و به اقامه نماز، [[تلاوت قرآن]] و [[عبادت]] می‌پردازند و سحرگاهان به [[راز و نیاز]] مشغول‌اند و چنین است عید قربان، آنگاه که سیل عظیمی از جمعیت سراسر [[دنیا]] در [[اجتماع]] ایام [[حج]] و مراسم [[زیارت]] [[خانه خدا]] موفق به انجام این [[فریضه]] بزرگ می‌شوند و این [[کنگره]] عظیم [[عبادی]] ـ [[سیاسی]] ـ [[اسلامی]] را بر پا می‌دارند. به خاطر [[درک]] توفیق حضور در این مراسم این عید بر آنان گرامی خواهد بود. عید قربان می‌گویند چون در این [[روز]] [[حاجیان]] در [[منی]] یکی از [[واجبات]] حج را که [[قربانی کردن]] باشد انجام می‌دهند.
+در این دو عید اسلامی سه جلوه بزرگ «به عنوان سه درس آموزنده» را به دنبال پیروزی می‌بینیم:
+# درس اول: در این عید سهمی از آنچه دارند برای [[مستضعفان]] قرار می‌دهند. در عید فطر [[زکات]] خود را می‌دهند و در عید قربان [[مردم]] با قربانی کردن شتر، گاو و گوسفند در صدد کمک به نیازمندان می‌باشند. [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: «[[قربانی]] برای آن [[واجب]] شده است که بینوایان شما از گوشت [[سیر]] شوند پس به آنها بخورانید»<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا جُعِلَ هَذَا الْأَضْحَى لِتَشْبَعَ مَسَاكِينُكُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ}}؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۰۶.</ref>.
+# درس دوم: درس دیگری که از عید فطر و قربان می‌گیریم درس [[نماز]] است. درس [[تزکیه]]، [[خودسازی]] و پاک‌سازی درون. در نماز این [[اعیاد]] می‌خوانیم: {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا}}<ref>«بی‌گمان آنکه جان را پاکیزه داشت رستگار شد * و آنکه آن را بیالود نومیدی یافت» سوره شمس، آیه ۹-۱۰.</ref>.
+# درس سوم: درس بسیج عمومی و همبستگی اجتماعی و [[وحدت]] است که با حضور یکپارچه [[مردم]]، برنامه‌های [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] برای مردم در یک هماهنگی و وحدت و [[بسیج عمومی]] در خطبه‌ها بیان می‌شود<ref>سالنامه پاسدار اسلام، سال ششم.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۷۰۶.</ref>
+== قربانی ==
+{{اصلی|قربانی}}
+قُربانی: عبارت است از آنچه سبب [[تقرب]] به پیشگاه [[خدا]] می‌شود. در روز عید قربان [[حاجیان]] در صحرای منا و در قربانگاه که آنجا قرار دارد، گوسفند یا شتر [[ذبح]] می‌‌کنند و به پیشگاه [[خدا]] تقدیم می‌‌دارند. [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} که به [[فرمان خدا]] [[مأمور]] شد پسرش [[اسماعیل]] {{ع}} را قربانی کند، پس از آنکه او را به قربانگاه برد و کارد بر حلقوم او کشید، از سوی [[خدا]] گوسفندی به عنوان فدیه برای [[اسماعیل]] فرستاده شد تا قربانی شود. [[سنت]] قربانی در عید قربان به آن واقعه مهم اشاره دارد. به کسانی که در [[راه خدا]] و احیای دین او [[شهید]] شوند نیز قربانی گفته می‌‌شود. مفهوم قربانی، فدا کردن و گذشتن از چیزی است که نزد [[انسان]] عزیز است، به خاطر چیزی که عزیزتر و محبوب‌تر است. کسی که خود را فدا و قربانی [[دین]] و [[فرمان خدا]] می‌‌کند، نشان می‌دهد که در [[راه خدا]] از جانش می‌‌گذرد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>.
+== [[اعمال]] [[روز عید قربان]] ==
+# [[غسل]] کردن: غسل، [[سنت]] موکد است و برخی [[واجب]] دانسته‌اند.
+# برگزاری [[نماز عید]]، نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن [[حمد]] و [[سوره]]، باید پنج [[تکبیر]] بگوید و بعد از هر تکبیر یک [[قنوت]] بخواند و بعد از قنوت پنجم، تکبیر دیگری بگوید و به [[رکوع]] رود و دو [[سجده]] بجا آورد و برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و [[نماز]] را [[سلام]] دهد<ref>رساله محشی، ص۸۲۴، مسأله ۱۵۱۹.</ref>.
+# خواندن دعاهایی در این [[روز]] وارد شده است که بهترین آنها دعای چهل و هفتم صحیفه کامله سجادیه است.
+# خواندن [[دعای ندبه]]
+# [[قربانی]] که سنت موکد است.
+# خواندن تکبیرات، عقب ۱۵ نماز ـ اگر در [[منا]] حضور دارد ـ که اول آن نماز ظهر روز [[عید]] است و آخر آن نماز صبح روز سیزدهم، ولی برای کسانی که در سایر بلاد هستند، همان تکبیرات را عقب ده نماز بخواند<ref>مفاتیح الجنان.</ref>. این تکبیرات، موافق [[روایت]] صحیح در [[کتاب کافی]] عبارت است از: {{متن حدیث|اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَبْلَانَا}}.
+در روز عید قربان، [[حاجیان]] و [[زائران]] [[خانه خدا]] موظف به سه عمل هستند:
+# [[رمی]] جمره [[عقبه]]؛
+# قربانی؛
+# حَلق (سرتراشیدن)<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۷۰۶.</ref>.
+== جستارهای وابسته ==
+{{مدخل وابسته}}
+* [[عید]]
+* [[عید غدیر]]
+* [[عید فطر]]
+{{پایان مدخل‌ وابسته}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
+# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
+{{پایان منابع}}
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
-{{امام مهدی}}
-[[رده:مدخل]]
+[[رده:عیدهای اسلامی]]
-[[رده:عید قربان]]