صدق در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-\n{{امامت}} +{{امامت}})) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = صدق | |||
| عنوان مدخل = صدق | |||
| مداخل مرتبط = [[صدق در لغت]] - [[صدق در قرآن]] - [[صدق در حدیث]] - [[صدق در نهج البلاغه]] - [[صدق در معارف و سیره نبوی]] - [[صدق در معارف دعا و زیارات]] - [[صدق در معارف و سیره علوی]] - [[صدق در معارف و سیره فاطمی]] - [[صدق در معارف و سیره سجادی]] - [[صدق در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[صدق در خانواده]] - [[صدق در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==شهره بودن [[پیامبر]]{{صل}} به [[راستگویی]]== | == شهره بودن [[پیامبر]] {{صل}} به [[راستگویی]] == | ||
[[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن| قُل لَّوْ شَاء اللَّهُ مَا تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَلاَ أَدْرَاكُم بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُرًا مِّن قَبْلِهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ}}<ref> بگو اگر خداوند می‌خواست آن را برای شما نمی‌خواندم و او شما را از آن آگاه نمی‌کرد؛ پیش از آن (هم) من در میان شما روزگاری دراز زیسته‌ام پس آیا خرد نمی‌ورزید؟؛ سوره یونس، آیه۱۶.</ref> | |||
[[راستگویی]] [[پیامبر]] {{صل}} در [[حدیث]]: | |||
#به [[نقل]] از [[ابن عبّاس]]: هنگامی که [[آیه]]: {{متن قرآن|وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ }}<ref> و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!؛ سوره شعراء، | # به [[نقل]] از [[ابن عبّاس]]: هنگامی که [[آیه]]: {{متن قرآن|وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ }}<ref> و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!؛ سوره شعراء، آیه۲۱۴.</ref> نازل شد، [[پیامبر خدا]] {{صل}} بیرون آمد و از کوه صفا بالا رفت و ندا داد: "بشتابید که خطر نزدیک است!". [[مردم]] گفتند: این کیست و چه خبر شده است؟ و به گرد او جمع شدند. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "آیا اگر به شما خبر بدهم که سوارانی از دامنه این کوه، گذشته‌اند و به سوی شما می‌آیند، تصدیقم می‌کنید؟". گفتند: ما دروغی از تو سراغ نداریم!. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "من به شما هشدار می‌دهم که عذابی سخت پیش‌رو دارید"<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} ذَاتَ يَوْمٍ الصَّفَا فَقَالَ يَا صَبَاحَاهْ فَاجْتَمَعَتْ إِلَيْهِ قُرَيْشٌ فَقَالُوا لَهُ مَا لَكَ فَقَالَ أَ رَأَيْتُمْ لَوْ أَخْبَرْتُكُمْ أَنَّ الْعَدُوَّ مُصَبِّحُكُمْ أَوْ مُمَسِّيكُمْ أَ مَا كُنْتُمْ تُصَدِّقُونِّي قَالُوا بَلَى قَالَ فَإِنِّي نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَدِيدٍ }}؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۹۰۲، ح۴۶۸۷؛ صحیح مسلم، ج۱، ص۱۹۴، ح۳۵۵؛ السنن الکبری، ج۹، ص۱۲، ح۱۷۷۲۵، کلاهما نحوه؛ المجازات النبویة، ص۱۷۹، ح۱۴۶، المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۴۶، کلاهما نحوه، بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۷۵.</ref>. | ||
#[[پیامبر خدا]]{{صل}} پس از | # [[پیامبر خدا]] {{صل}} پس از نزول [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ }}<ref> و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!؛ سوره شعراء، آیه۲۱۴.</ref> فرمود: ای [[مردم]]! بلدِ راه، به کسان خود، [[دروغ]] نمی‌گوید و من، اگر هم [[دروغگو]] بودم، دستِ کم به شما [[دروغ]] نمی‌گفتم. [[سوگند]] به خداوندی که هیچ معبودی جز او نیست، من فرستاده به [[حقّ]] [[خدا]] به سوی شما خصوصاً و به سوی همه [[مردم]] عموماً هستم. به [[خدا]] [[سوگند]]، همان‌گونه که می‌خوابید، می‌میرید و همان‌گونه که بیدار می‌شوید، برانگیخته خواهید شد و مطابق کردارتان، حسابرسی خواهید شد و در برابر [[نیکی]]، پاداش نیک خواهید دید و در برابر بدی، [[کیفر]] بد خواهید چشید. [[بهشت]] جاویدان و [[دوزخ]] همیشگی، در کار است<ref>{{متن حدیث|رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} بَعْدَ مَا نَزَلَتْ {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}: أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الرَّائِدَ لَا يَكْذِبُ أَهْلَهُ وَ لَوْ كُنْتُ كَاذِباً لَمَا كَذَبْتُكُمْ وَ اللَّهِ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ حَقّاً خَاصَّةً وَ إِلَى النَّاسِ عَامَّةً وَ اللَّهِ لَتَمُوتُونَ كَمَا تَنَامُونَ وَ لَتُبْعَثُونَ كَمَا تَسْتَيْقِظُونَ وَ لَتُحَاسَبُونَ كَمَا تَعْمَلُونَ وَ لَتُجْزَوْنَ بِالْإِحْسَانِ إِحْسَاناً وَ بِالسُّوءِ سُوءً وَ إِنَّهَا الْجَنَّةُ أَبَداً وَ النَّارُ أَبَداً}}؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۴۶؛ روضة الواعظین، ج۱، ص۱۴۳ و لیس فیه {{متن حدیث|وَ لَوْ كُنْتُ كَاذِباً لَمَا كَذَبْتُكُمْ}} و فیه "تعلمون" بدل "تعملون"؛ بحار الأنوار، ج۱۸، ص۱۹۷، ذیل ح۳۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۴۸۷، عن جعفر بن عبدالله بن أبی الحکم نحوه.</ref>. | ||
#در مناقب، [[ | # در مناقب، [[ابن‌شهرآشوب]] آمده: [[پیامبر خدا]] {{صل}} پیش از آن که [[مبعوث]] شود، بیست خصلت از خصلت‌های [[پیامبران]] را دارا بود که اگر فردی یکی از آنها را داشته باشد، [[دلیل]] بر عظمت اوست، چه رسد به کسی که همه آنها را دارا باشد. ایشان، [[پیامبری]] [[امین]] و [[راستگو]] بود<ref>بقیه صفات، در ادامه حدیث آمده است؛ ولی آنها را نیاورده‌ایم.</ref>.<ref>{{متن حدیث|المناقب لابن‌شهرآشوب: كَانَ النَّبِيُّ {{صل}} قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصُوفاً بِعِشْرِينَ خَصْلَةً مِنْ خِصَالِ الْأَنْبِيَاءِ لَوِ انْفَرَدَ وَاحِدٌ بِأَحَدِهَا لَدَلَّ عَلَى جَلَالِهِ فَكَيْفَ مَنِ اجْتَمَعَتْ فِيهِ كَانَ نَبِيّاً أَمِيناً صَادِقاً}}؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۱۲۳؛ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۱۷۵، ح۱۹.</ref> | ||
#[[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: [[ابو جهل]] به [[پیامبر]]{{صل}} گفت: ما تو را دروغزن نمی‌شماریم؛ بلکه آنچه را آورده‌ای، [[دروغ]] می‌دانیم! پس [[خداوند]]، این [[آیه]] را فرو فرستاد: {{متن قرآن| قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لاَ يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ}}<ref> ما خوب می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهناک می‌گرداند؛ (امّا) به راستی آنان تو را دروغزن نمی‌شمارند بلکه این ستمگران آیات خداوند را انکار | # [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: [[ابو جهل]] به [[پیامبر]] {{صل}} گفت: ما تو را دروغزن نمی‌شماریم؛ بلکه آنچه را آورده‌ای، [[دروغ]] می‌دانیم! پس [[خداوند]]، این [[آیه]] را فرو فرستاد: {{متن قرآن| قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لاَ يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ}}<ref> ما خوب می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهناک می‌گرداند؛ (امّا) به راستی آنان تو را دروغزن نمی‌شمارند بلکه این ستمگران آیات خداوند را انکار می‌کنند؛ سوره انعام، آیه۳۳.</ref>.<ref>{{متن حدیث|الامام علی {{ع}}: انّ أبا جهل قال للنبيّ {{صل}}: انّا لا نكذّبك و لكن نكذّب بما جئت به، فأنزل الله: {{متن قرآن|فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ}} }}؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۲۶۱، ح۳۰۶۴، عن ناجیة بن کعب؛ تهذیب الکمال، ج۲۹، ص۲۵۹، الرقم ۶۳۵۲ و فیه صدره إلی "جئت به"؛ تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۲۴۵؛ تفسیر القرطبی، ج۶، ص۴۱۶؛ الشفاء، ص۱۳۴، عن ناجیة بن کعب من دون إسناد إلی الإمام علی {{ع}}؛ کنز العمّال، ج۲، ص۴۰۹، ح۴۳۷۴؛ بحارالأنوار، ج۹، ص۸۶.</ref> | ||
#[[اخنس]]، [[ابو جهل]] را دید و با او خلوت کرد و گفت: ای ابو [[حکم]]<ref>ابو حکم، کنیه اصلی "ابو جهل" بود؛ ولی مسلمانان او را به خاطر دشمنی شدید و آزارها و جهالتش “ابو جهل" نامیدند.</ref>! به من بگو [[محمد]] راستگوست یا [[دروغگو]]، که این جا غیر از من و تو، کس دیگری از [[قریش]] نیست که سخن ما را بشنود. [[ابو جهل]] گفت: وای بر تو! به [[خدا]] [[سوگند]]، [[محمّد]]، بی‌تردید راستگوست و [[محمّد]] هرگز [[دروغ]] نگفته | # [[اخنس]]، [[ابو جهل]] را دید و با او خلوت کرد و گفت: ای ابو [[حکم]]<ref>ابو حکم، کنیه اصلی "ابو جهل" بود؛ ولی مسلمانان او را به خاطر دشمنی شدید و آزارها و جهالتش “ابو جهل" نامیدند.</ref>! به من بگو [[محمد]] راستگوست یا [[دروغگو]]، که این جا غیر از من و تو، کس دیگری از [[قریش]] نیست که سخن ما را بشنود. [[ابو جهل]] گفت: وای بر تو! به [[خدا]] [[سوگند]]، [[محمّد]]، بی‌تردید راستگوست و [[محمّد]] هرگز [[دروغ]] نگفته است؛ امّا هنگامی که [[فرزندان]] قصیّ<ref>قصیّ بن کلاب بن مرة بن کعب جدّ چهارم پیامبر {{صل}} و پیشوای قریش در مکّه بود.</ref>، [[پرچم]] و پرده‌داری [[کعبه]] و [[آب]] دادن به [[حاجیان]] و [[پیامبری]] را ببرند، برای بقیه [[قریش]] چه می‌ماند؟!<ref>{{عربی| الْتَقَى أخنس بْنِ شريق وَ أَبُو جَهْلِ بْنُ هِشَامٍ فَقَالَ لَهُ يَا أَبَا الْحَكَمِ أَخْبِرْنِي عَنْ مُحَمَّدٍ أَ صَادِقُ هُوَ أَمْ كَاذِبُ فَإِنَّهُ لَيْسَ هُنَا أَحَدُ غَيْرِي وَ غَيْرُكَ يَسْمَعُ كَلَامَنَا فَقَالَ أَبُو جَهْلٍ وَيْحَكَ وَ اللَّهِ إِنَّ مُحَمَّداً لَصَادِقُ وَ مَا كَذَبَ قَطُّ وَ لَكِنْ إِذَا ذَهَبَ بَنُو قُصَيُّ بِاللِّوَاءِ وَ الْحِجَابَةِ وَ السِّقَايَةَ وَ الندوة وَ النُّبُوَّةَ فَمَا ذَا يَكُونُ لِسَائِرِ قُرَيْشٍ }}؛ تفسیر الطبری، ج۵، الجزء ۷، ص۱۸۲؛ أسباب النزول، ص۲۱۸، ح۴۲۸؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج۳، ص۲۴۶؛ الأمالی للسید المرتضی، ج۴، ص۱۷۴؛ مجمع البیان، ج۴، ص۴۵۵؛ بحارالأنوار، ج۹، ص۸۶.</ref> | ||
#[[نضر بن حارث]] به [[قریش]] گفت: [[محمّد]]، | # [[نضر بن حارث]] به [[قریش]] گفت: [[محمّد]]، نوجوانی تازه‌سال میان شما بوده است. او پسندیده‌ترین [[مردم]] میان شما، راستگوترین شما و امانت‌دارترین فرد شما بوده است<ref>{{عربی|قال النضر بن الحارث لقریش: قد کان محمد فیکم غلاما حدثا، أرضاکم فیکم، وَ أَصْدَقَكُمْ حَدِيثاً وَ أَعْظَمَكُمْ أَمَانَةً}}؛ السیرة النّبویّة لابن هشام، ج۱، ص۳۲۰؛ تاریخ الإسلام للذّهبی، ج۱، ص۱۵۷؛ الشّفاء ص۱۳۵؛ سبل الهدی و الرشاد، ج۲، ص۳۴۵؛ امتاع الأسماع، ج۴، ص۳۴۹.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[ابوسفیان]]، درباره سخنش با هرقل | # به [[نقل]] از [[ابوسفیان]]، درباره سخنش با هرقل پادشاه روم درباره [[پیامبر]] {{صل}}، هرقل پرسید: آیا شما او را پیش از آن که از [[پیامبری]] سخن بگوید، به [[دروغگویی]] متّهم می‌کردید؟ گفتم: نه<ref>{{عربی|عن أبي سفيان في حديثه مع هرقل ملك الروم حول النبي {{صل}}، قال هرقل: ... فهل كنتم تتهمونه بالكذب قبل أن يقول ما قال؟ قلت: لا}}؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۶۵۷، ح۴۲۷۸؛ صحیح مسلم، ج۳، ص۱۳۹۴، ح۷۴؛ السنن الکبری للنسائی، ج۶، ص۳۱۰، ح۱۱۰۶۴؛ مسند ابن حنبل، ج۱، ص۵۶۴، ح۲۳۷۰؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۱۳۱، ح۲۱۷، عن دحیة الکلبی، بحارالأنوار، ج۲، ص۳۷۹، ح۳.</ref>. | ||
#[[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: شنیدم [[ابو طالب]] می‌گوید: [[محمّد]]، [[برادر]] زاده‌ام، که به [[خدا]] [[سوگند]]، راستگوست...<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامُ عَلِيٌّ{{ع}}: سَمِعْتُ أَبَا طَالِبٍ يَقُولُ حَدَّثَنِي مُحَمَّدٌ ابْنُ أَخِي وَ كَانَ وَ اللَّهِ صَدُوقاً ...}}؛ تاریخ دمشق، ج۶۶، ص۳۰۷؛ عن الإمام الکاظم عن آبائه{{عم}}؛ الإصابه، ج۷، ص۲۰۳؛ الرقم ۱۰۱۷۵، عن الإمام الکاظم عن آبائه عن الإمام الحسین{{ع}}؛ الطرائف، ص۳۰۴، ح۳۹۰؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۵۱.</ref>. | # [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: شنیدم [[ابو طالب]] می‌گوید: [[محمّد]]، [[برادر]] زاده‌ام، که به [[خدا]] [[سوگند]]، راستگوست...<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامُ عَلِيٌّ {{ع}}: سَمِعْتُ أَبَا طَالِبٍ يَقُولُ حَدَّثَنِي مُحَمَّدٌ ابْنُ أَخِي وَ كَانَ وَ اللَّهِ صَدُوقاً ...}}؛ تاریخ دمشق، ج۶۶، ص۳۰۷؛ عن الإمام الکاظم عن آبائه {{عم}}؛ الإصابه، ج۷، ص۲۰۳؛ الرقم ۱۰۱۷۵، عن الإمام الکاظم عن آبائه عن الإمام الحسین {{ع}}؛ الطرائف، ص۳۰۴، ح۳۹۰؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۵۱.</ref>. | ||
#[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: هنگامی که [[وفات]] [[ابوطالب]] فرا رسید، سرشناسان [[قریش]] را گرد آورد و به آنها [[وصیّت]] کرد و گفت:... من شما را به [[نیکی]] به [[محمّد]] سفارش می‌کنم که او میان [[قریش]]، فرمان‌روا و میان [[عرب]]، راستگوست<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامُ الصَّادِقُ{{ع}} لَمَّا حَضَرَتْ أَبَا طَالِبٍ الْوَفَاةُ جَمَعَ وُجُوهَ قُرَيْشٍ فَأَوْصَاهُمْ فَقَالَ ... إِنِّي أُوصِيكُمْ بِمُحَمَّدٍ خَيْراً فَإِنَّهُ الْأَمِيرُ فِي قُرَيْشٍ وَ الصِّدِّيقُ فِي الْعَرَبِ}}؛ روضة الواعظین، ج۱، ص۳۲۲؛ بحار الأنوار، | # [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: هنگامی که [[وفات]] [[ابوطالب]] فرا رسید، سرشناسان [[قریش]] را گرد آورد و به آنها [[وصیّت]] کرد و گفت:... من شما را به [[نیکی]] به [[محمّد]] سفارش می‌کنم که او میان [[قریش]]، فرمان‌روا و میان [[عرب]]، راستگوست<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامُ الصَّادِقُ {{ع}} لَمَّا حَضَرَتْ أَبَا طَالِبٍ الْوَفَاةُ جَمَعَ وُجُوهَ قُرَيْشٍ فَأَوْصَاهُمْ فَقَالَ ... إِنِّي أُوصِيكُمْ بِمُحَمَّدٍ خَيْراً فَإِنَّهُ الْأَمِيرُ فِي قُرَيْشٍ وَ الصِّدِّيقُ فِي الْعَرَبِ}}؛ روضة الواعظین، ج۱، ص۳۲۲؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۰۶، ح۳۴ و فیه “الأمین” بدل “الأمیر”.</ref>. | ||
#در [[حدیثی]] که [[پیامبر]]{{صل}} خویشانش را به [[اسلام]] [[دعوت]] کرد... سپس [[ابوطالب]] گفت: هیچ کس برنخیزد. همه نشستند. سپس به [[پیامبر]]{{صل}} گفت: ای سَرور من! برخیز و آنچه را [[دوست]] داری، بگو و [[پیام]] پروردگارت را برسان، که تو [[راستگو]] و | # در [[حدیثی]] که [[پیامبر]] {{صل}} خویشانش را به [[اسلام]] [[دعوت]] کرد... سپس [[ابوطالب]] گفت: هیچ کس برنخیزد. همه نشستند. سپس به [[پیامبر]] {{صل}} گفت: ای سَرور من! برخیز و آنچه را [[دوست]] داری، بگو و [[پیام]] پروردگارت را برسان، که تو [[راستگو]] و تصدیق شده‌ای. [[پیامبر]] {{صل}} به آنان گفت: "آیا چنین می‌بینید که اگر به شما می‌گفتم: پشت این کوه، لشکری است که می‌خواهد بر شما بتازد، آیا تصدیقم می‌کردید؟". همه گفتند: آری، بی‌گمان، تو [[امین]] و [[راستگویی]]. [[پیامبر]] {{صل}} به آنان فرمود: "پس [[خداوند]] [[جبّار]] را یگانه بشمارید و خالصانه و بی‌شریک، تنها او را بپرستید و این شریکان پلید آلوده را کنار بگذارید و [[اقرار]] کنید و [[گواهی]] دهید که من، فرستاده [[خداوند]] به سوی شما و [[مردم]] هستم؛ چرا که من [[عزّت]] [[دنیا]] و [[آخرت]] را برایتان آورده‌ام". آنها برخاستند و همگی رفتند و گویی که [[اندرز]] در آنها کارگر افتاد<ref>{{متن حدیث|ثُمَّ قَالَ أَبُو طَالِبٍ {{ع}}: لَا يَقُومَنَّ أَحَدٌ قَالَ فَجَلَسُوا ثُمَّ قَالَ لِلنَّبِيِّ {{صل}} قُمْ يَا سَيِّدِي فَتَكَلَّمْ بِمَا تُحِبُّ وَ بَلِّغْ رِسَالَةَ رَبِّكَ فَإِنَّكَ الصَّادِقُ الْمُصَدَّقُ. قَالَ: فَقَالَ {{صل}} لَهُمْ أَ رَأَيْتُمْ لَوْ قُلْتُ لَكُمْ إِنَّ وَرَاءَ هَذَا الْجَبَلِ جَيْشاً يُرِيدُ أَنْ يُغِيرَ عَلَيْكُمْ أَ كُنْتُمْ تُصَدِّقُونِّي؟ قَالَ فَقَالُوا كُلُّهُمْ نَعَمْ إِنَّكَ لَأَنْتَ الْأَمِينُ الصَّادِقُ. قَالَ فَقَالَ لَهُمْ فَوَحِّدُوا اللَّهَ الْجَبَّارَ وَ اعْبُدُوهُ وَحْدَهُ بِالْإِخْلَاصِ وَ اخْلَعُوا هَذِهِ الْأَنْدَادَ الْأَنْجَاسَ وَ أَقِرُّوا وَ اشْهَدُوا بِأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ وَ إِلَى الْخَلْقِ فَإِنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِعِزِّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ. قَالَ فَقَامُوا وَ انْصَرَفُوا كُلُّهُمْ وَ كَانَ الْمَوْعِظَةُ قَدْ عَمِلَتْ فِيهِمْ}}؛ الطرائف، ص۳۰۰، ح۳۸۵؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۴۵.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[ابو طالب]]: از او ([[محمد]]{{صل}}) هرگز دروغی ندیدم<ref>{{متن حدیث|عن أبی طالب: لَمْ أَرَ مِنْهُ كَذِبَةً قَطُّ...}}؛ المناقب | # به [[نقل]] از [[ابو طالب]]: از او ([[محمد]] {{صل}}) هرگز دروغی ندیدم<ref>{{متن حدیث|عن أبی طالب: لَمْ أَرَ مِنْهُ كَذِبَةً قَطُّ...}}؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۳۷؛ الدّر النظیم، ص۹۱؛ بحارالأنوار، ج۱۵، ص۲۳۶، ح۵.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[ابو طالب]]، درباره [[پیامبر خدا]]{{صل}}: بی‌گمان، تو را به [[راستگویی]] شناخته‌ام، بی آن که خطایی کنی. همواره و از همان | # به [[نقل]] از [[ابو طالب]]، درباره [[پیامبر خدا]] {{صل}}: بی‌گمان، تو را به [[راستگویی]] شناخته‌ام، بی آن که خطایی کنی. همواره و از همان طفولیت، درست سخن گفته‌ای. و نیز این [[شعر]] از اوست: و ترازوی [[راستی]] است، بی آن که دانه کوچک جوی [[خطا]] کند. و ترازوی [[عدل]]، بی آن که وزنش بیشتر باشد و اجحافی کند<ref>{{متن حدیث|عن أبی طالب فی رسول الله {{صل}}:فلقد عرفتك صادقا بالقول لا تتفندما زلت تنطق بالصواب و أنت طفل أمرد؛ و عنه أیضاً: و ميزان صدق لا يخيس شعيرة و ميزان عدل وزنه غير عائل}}؛ التوحید، ص۱۵۸، ح۴؛ مجمع‌البیان، ج۷، ص۲۶۶ و لیس فیه البیت الأخیر؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۶۶؛ تفسیر الطبری، ج۳، الجزء ۴، ص۲۴۰؛ تاریخ الإسلام للذهبی، ج۱، ص۵۳؛ تفسیر القرطبی، ج۵، ص۲۱ و فیها البیت الأخیر فقط نحوه و راجع؛ الصراط المستقیم: ج۲، ص۴۲ و شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید: ج۱۴، ص۷۷ و ۷۹.</ref>. | ||
#[[پیامبر خدا]]{{صل}} می‌فرماید: [[خداوند]] ده [[سرشت]] را در ما گرد آورده که نُه برای پیشینیان گردآورد و نُه برای دیگران. [[حکمت]]، [[بردباری]]، [[دانش]]... و [[راستی]]، در ماست<ref>{{متن حدیث|رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَنَا عَشْرَ خِصَالٍ لَمْ يَجْمَعْهَا لِأَحَدٍ قَبْلَنَا وَ لَا تَكُونُ فِي أَحَدٍ غَيْرِنَا فِينَا الْحُكْمُ وَ الْحِلْمُ وَ الْعِلْمُ ... وَ الصِّدْقُ}}؛ الخصال، ص۴۳۲، ح۱۴؛ تفسیر فرات، ص۳۰۷، ح۴۱۲، کلاهما عن ابن عبّاس؛ بحار الأنوار، ج۲۶، ص۲۴۴، ح۵.</ref>. | # [[پیامبر خدا]] {{صل}} می‌فرماید: [[خداوند]] ده [[سرشت]] را در ما گرد آورده که نُه برای پیشینیان گردآورد و نُه برای دیگران. [[حکمت]]، [[بردباری]]، [[دانش]]... و [[راستی]]، در ماست<ref>{{متن حدیث|رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَنَا عَشْرَ خِصَالٍ لَمْ يَجْمَعْهَا لِأَحَدٍ قَبْلَنَا وَ لَا تَكُونُ فِي أَحَدٍ غَيْرِنَا فِينَا الْحُكْمُ وَ الْحِلْمُ وَ الْعِلْمُ ... وَ الصِّدْقُ}}؛ الخصال، ص۴۳۲، ح۱۴؛ تفسیر فرات، ص۳۰۷، ح۴۱۲، کلاهما عن ابن عبّاس؛ بحار الأنوار، ج۲۶، ص۲۴۴، ح۵.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[عبد الله بن سلام]]: هنگامی که [[پیامبر]]{{صل}} به [[مدینه]] آمد، [[مردم]] به دیدنش شتافتند و گفته می‌شد: [[پیامبر خدا]] وارد شد! من هم با [[مردم]] رفتم تا ایشان را ببینم. وقتی چهره [[پیامبر خدا]]{{صل}} را دیدم، متوجّه شدم که چهره او چهره یک فرد [[دروغگو]] نیست. نخستین سخنی که فرمود، این بود: "ای [[مردم]]! به همه [[سلام]] دهید و [[اطعام]] کنید و شب هنگام که [[مردم]] خفته‌اند، [[نماز]] بگزارید، تا به [[سلامت]] وارد [[بهشت]] شوید"<ref>{{متن حدیث|سنن ابن ماجه عن عبدالله بن سلام: لما قدم رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} المدینه انجفل الناس إلیه، و قیل: قدم رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}. فجئت فی الناس لأنظر إلیه، فلمّا استبنت وجه رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} عرفت أنّ وجهه لیس بوجه کذاب. فکان أول شیءٍ تکلم به أن قال: یَا أَيُّهَا النَّاسُ أَفْشُوا السَّلَامَ وَ صِلُوا الْأَرْحَامَ وَ أَطْعِمُوا الطَّعَامَ وَ صَلُّوا بِاللَّيْلِ وَ النَّاسُ نِيَامٌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلَامٍ}}؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۴۲۳، ح۱۳۳۴؛ مسند ابن حنبل، ج۹، ص۲۰۴، ح۲۳۸۴۵؛ مسند الشهاب، ج۱، ص۴۱۸، ح۷۱۹، کلاهما نحوه؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴، ح۴۲۸۳؛ الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۳۵.</ref><ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم]]، | # به [[نقل]] از [[عبد الله بن سلام]]: هنگامی که [[پیامبر]] {{صل}} به [[مدینه]] آمد، [[مردم]] به دیدنش شتافتند و گفته می‌شد: [[پیامبر خدا]] وارد شد! من هم با [[مردم]] رفتم تا ایشان را ببینم. وقتی چهره [[پیامبر خدا]] {{صل}} را دیدم، متوجّه شدم که چهره او چهره یک فرد [[دروغگو]] نیست. نخستین سخنی که فرمود، این بود: "ای [[مردم]]! به همه [[سلام]] دهید و [[اطعام]] کنید و شب هنگام که [[مردم]] خفته‌اند، [[نماز]] بگزارید، تا به [[سلامت]] وارد [[بهشت]] شوید"<ref>{{متن حدیث|سنن ابن ماجه عن عبدالله بن سلام: لما قدم رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} المدینه انجفل الناس إلیه، و قیل: قدم رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}. فجئت فی الناس لأنظر إلیه، فلمّا استبنت وجه رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} عرفت أنّ وجهه لیس بوجه کذاب. فکان أول شیءٍ تکلم به أن قال: یَا أَيُّهَا النَّاسُ أَفْشُوا السَّلَامَ وَ صِلُوا الْأَرْحَامَ وَ أَطْعِمُوا الطَّعَامَ وَ صَلُّوا بِاللَّيْلِ وَ النَّاسُ نِيَامٌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلَامٍ}}؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۴۲۳، ح۱۳۳۴؛ مسند ابن حنبل، ج۹، ص۲۰۴، ح۲۳۸۴۵؛ مسند الشهاب، ج۱، ص۴۱۸، ح۷۱۹، کلاهما نحوه؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴، ح۴۲۸۳؛ الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۳۵.</ref>.<ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم ج۱]]، ص ۲۸۶-۲۹۵.</ref> | ||
==راستگوترین [[مردم]]== | == راستگوترین [[مردم]] == | ||
#[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: [[پیامبر خدا]]{{صل}}، راستگوترین [[مردم]] بود<ref>{{متن حدیث|کَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: أَصْدَقَ النَّاسِ لَهْجَةً}}؛ رجال الکشّی، ج۱، ص۳۲۴، ح۱۷۴، عن عبدالله؛ مکارم‌الأخلاق، ج۱، ص۵۱، ح۲۰، عن الإمام علی{{ع}}؛ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۱۹۴، ح۳۳؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۵۹۹، ح۳۶۳۸؛ المصنّف لابن أبی شیبه، ج۷، ص۴۴۵، ح۱۶۷؛ الطبقات الکبری، ج۱، ص۴۱۲، کلها عن ابراهیم بن محمد عن الإمام علی{{ع}}؛ کنزالعمال، ج۷، ص۱۷۶، ح۱۸۵۶۸.</ref>. | # [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: [[پیامبر خدا]] {{صل}}، راستگوترین [[مردم]] بود<ref>{{متن حدیث|کَانَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: أَصْدَقَ النَّاسِ لَهْجَةً}}؛ رجال الکشّی، ج۱، ص۳۲۴، ح۱۷۴، عن عبدالله؛ مکارم‌الأخلاق، ج۱، ص۵۱، ح۲۰، عن الإمام علی {{ع}}؛ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۱۹۴، ح۳۳؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۵۹۹، ح۳۶۳۸؛ المصنّف لابن أبی شیبه، ج۷، ص۴۴۵، ح۱۶۷؛ الطبقات الکبری، ج۱، ص۴۱۲، کلها عن ابراهیم بن محمد عن الإمام علی {{ع}}؛ کنزالعمال، ج۷، ص۱۷۶، ح۱۸۵۶۸.</ref>. | ||
#[[فاطمه]]{{س}} پس از [[وفات]] پدرش می‌فرماید: تو [[بهترین]] [[بنده | # [[فاطمه]] {{س}} پس از [[وفات]] پدرش می‌فرماید: تو [[بهترین]] [[بنده خدا]] بودی و راستگوترین [[مردم]] در جایگاه [[راستی]] و [[دروغ]]<ref>{{متن حدیث|فَاطِمَةُ {{س}} –بَعْدَ وَفَاةِ أَبِيهَا-: فَأَنْتَ خَيْرُ عِبَادِ اللَّهِ كُلِّهِمُ وَ أَصْدَقُ النَّاسِ حِينَ الصِّدْقِ وَ الْكَذِبِ}}؛ تفسیر القمّی، ج۲، ص۱۵۸، عن حمّاد بن عثمان عن الإمام الصادق {{ع}}؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۳۶۱؛ بحارالأنوار، ج۴۳، ص۱۹۶، ح۲۷.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[ابن طاووس]]، از پدرش نقل می‌کند: چون [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[آیه]]: {{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى}}<ref>[[سوگند]] به اختر، چون فرود آید؛ سوره نجم، | # به [[نقل]] از [[ابن طاووس]]، از پدرش نقل می‌کند: چون [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[آیه]]: {{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى}}<ref>[[سوگند]] به اختر، چون فرود آید؛ سوره نجم، آیه۱.</ref> را [[تلاوت]] نمود، عتیبه بن ابی لهب گفت: به خداوندِ اختر، کافرم. [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "[[خداوند]]، درنده‌ای از درندگانش را بر تو مسلّط گردانَد!". موسی بن محمّد بن ابراهیم، از پدرش برایم [[نقل]] کرد که: عتیبه بن ابی لهب با یارانش در کاروانی رهسپار [[شام]] شدند. چون به [[شام]] رسیدند، شیری غرّید. بدن عتیبه بن ابی لهب به لرزه افتاد. به او گفتند: از چه چیزی به لرزه افتادی؟ به [[خدا]] [[سوگند]] که ما و تو یکسانیم. عتیبه بن ابی لهب گفت: [[محمّد]]، مرا [[نفرین]] کرده است. به [[خدا]] [[سوگند]] که در زیر این [[آسمان]]، راستگوتر از [[محمّد]]، کسی نیست. آن‌گاه، [[شام]] آوردند؛ امّا عتیبه بن ابی لهب دست به غذا نبُرد. وقتِ [[خواب]] شد و همسفرانش کالاهای خود را گرداگرد عتیبه بن ابی لهب نهادند و او را در میان خود گرفتند و خوابیدند. شیر، نَفَس‌زنان آمد و سر یکایک آنان را بویید تا به او رسید و چنان او را به دندان گَزید که کارش را یکسره کرد. او در حالی که وحشت‌زده بود و آخرین نفس‌هایش را می‌کشید، می‌گفت: نگفتم که [[محمّد]]، راستگوترین [[مردمان]] است؟! و مُرد<ref>{{عربی|نعیم عن ابن طاووس عن أبیه: لَمَّا تَلا رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: {{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى}}، قَالَ عُتْبَةَ بْنَ أَبِي لَهَبٍ قَالَ: كَفَرْتُ بِرَبِ النَّجْمِ!! فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْكَ كَلْباً مِنْ كِلَابِهِ. قال: فحدثنی موسی بن محمد بن ابراهیم، عن أبیه، قال: خرج عتیبه مع أصحابه فی عیر إلی الشام، حتی إذا کانوا بالشام فزأر الأسد، فجعلت فرائصه ترعد، فقیل له: من أیِّ شئءٍ ترعد؟ فوالله، مَا نَحْنُ وَ أَنْتَ إِلَّا سَوَاءٌ فَقَالَ إِنَّ مُحَمَّداً دَعَا عَلَيَّ لَا وَ اللَّهِ مَا أَظَلَّتِ السَّمَاءُ عَلی ذي لَهْجَةٍ أَصْدَقَ مِنْ مُحَمَّدٍ ثُمَّ وَضَعُوا الْعَشَاءَ فَلَمْ يُدْخِلْ يَدَهُ فِيهِ ثُمَّ جَاءَ الْنَّوْمُ فَحَاطُوهُ بِمَتَاعِهِمْ وَ وَسَّطُوهُ بَيْنَهُمْ وَ نَامُوا، فَجَاءَهُمُ الْأَسَدُ فَهَمَسَ يَسْتَنْشِقُ رَجُلًا رَجُلًا حَتَّى انْتَهَى إِلَيْهِ فَضَغَمَهُ ضَغْمَةً كَانَتْ إِيَّاهَا، فَفَزَعَ وَ هُوَ بِآخِرِ رَمَقٍ وَ هُوَ یَقُولُ: أَ لَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنَّ مُحَمَّداً أَصْدَقُ النَّاسِ؟! وَ مَاتَ}}؛ دلائل النبوه لأبی نعیم، ص۴۵۷، ح۳۸۳ و ص۴۵۵، ح۳۸۰، عن هبار بن الأسود نحوه؛ إمتاع الأسماع، ج۱۲، ص۱۱۹؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۱۱۷، ح۱۹۳، نحوه؛ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۴۱، ح۸۸ و راجع؛ دلائل النبوه للبیهقی، ج۲، ص۳۳۸، ح۳۳۹ و کنز العمال، ج۱۲، ص۳۵۰، ح۳۵۳۵۶.</ref>.<ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم ج۱]]، ص ۲۹۴-۲۹۷.</ref> | ||
==[[دروغگویی]]، منفورترین [[اخلاق]] نزد [[پیامبر]]{{صل}}== | == [[دروغگویی]]، منفورترین [[اخلاق]] نزد [[پیامبر]] {{صل}} == | ||
#به [[نقل]] از [[عایشه]]: منفورترین [[اخلاق]] نزد [[پیامبر]]{{صل}}، [[دروغگویی]] بود<ref>{{عربی|عن عائشه: کَانَ أَبْغَضَ الْخُلُقِ إِلَی النَّبِيِّ{{صل}} الکَذِبُ}}؛ التاریخ الکبیر، ج۱، ص۴۹، الرقم ۹۹؛ شعب الإیمان، ج۴، ص۲۰۹، ح۲۸۱۷؛ کنز العمّال، ج۷، ص۱۳۷، ح۱۸۳۷۹.</ref>. | # به [[نقل]] از [[عایشه]]: منفورترین [[اخلاق]] نزد [[پیامبر]] {{صل}}، [[دروغگویی]] بود<ref>{{عربی|عن عائشه: کَانَ أَبْغَضَ الْخُلُقِ إِلَی النَّبِيِّ {{صل}} الکَذِبُ}}؛ التاریخ الکبیر، ج۱، ص۴۹، الرقم ۹۹؛ شعب الإیمان، ج۴، ص۲۰۹، ح۲۸۱۷؛ کنز العمّال، ج۷، ص۱۳۷، ح۱۸۳۷۹.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[عایشه]]: هیچ [[اخلاقی]] نزد [[پیامبر خدا]]، منفورتر از [[دروغگویی]] نبود. گاه فردی نزد ایشان دروغی می‌گفت و ایشان همچنان از او دل‌گیر بود تا آن که متوجّه می‌شد از آن [[دروغ]] [[توبه]] کرده است<ref>{{عربی|عن عائشه: ما کان خلق أبغض إلی رسول الله{{صل}} من الکذب، و لقد کان الرجل یحدث عند النبی{{صل}} بالکذبه فما یزال فی نفسه حتی یعلم أنه قد أحدث منها توبه}}؛ سنن الترمذی، ج۴، ص۳۴۸، ح۱۹۷۳؛ مسند ابن حنبل، ج۹، ص۴۹۱، ح۲۵۲۳۸؛ صحیح ابن حبّان، ج۱۳، ص۴۵، ح۵۷۳۶؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۱، ح۲۰۸۲۱؛ مسند إسحاق بن راهویه، ج۳، ص۶۵۴، ح۱۲۴۵؛ مجمع الزوائد، ج۱، ص۳۶۱، ح۶۱۰.</ref><ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم]]، | # به [[نقل]] از [[عایشه]]: هیچ [[اخلاقی]] نزد [[پیامبر خدا]]، منفورتر از [[دروغگویی]] نبود. گاه فردی نزد ایشان دروغی می‌گفت و ایشان همچنان از او دل‌گیر بود تا آن که متوجّه می‌شد از آن [[دروغ]] [[توبه]] کرده است<ref>{{عربی|عن عائشه: ما کان خلق أبغض إلی رسول الله {{صل}} من الکذب، و لقد کان الرجل یحدث عند النبی {{صل}} بالکذبه فما یزال فی نفسه حتی یعلم أنه قد أحدث منها توبه}}؛ سنن الترمذی، ج۴، ص۳۴۸، ح۱۹۷۳؛ مسند ابن حنبل، ج۹، ص۴۹۱، ح۲۵۲۳۸؛ صحیح ابن حبّان، ج۱۳، ص۴۵، ح۵۷۳۶؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۱، ح۲۰۸۲۱؛ مسند إسحاق بن راهویه، ج۳، ص۶۵۴، ح۱۲۴۵؛ مجمع الزوائد، ج۱، ص۳۶۱، ح۶۱۰.</ref>.<ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم ج۱]]، ص ۲۹۶-۲۹۹.</ref> | ||
==[[روش پیامبر]]{{صل}} در مواجهه با [[دروغگو]]== | == [[روش پیامبر]] {{صل}} در مواجهه با [[دروغگو]] == | ||
#به [[نقل]] از [[عبد الله بن عامر]]: روزی [[پیامبر خدا]]{{صل}} در [[خانه]] ما نشسته بود. مادرم مرا صدا زد و گفت: بیا به تو چیزی بدهم: [[پیامبر خدا]]{{صل}} به او فرمود: "می‌خواهی چه به او بدهی؟". گفت: می‌خواهم خرمایی به او بدهم: [[پیامبر خدا]]{{صل}} به مادرم فرمود: "بدان که اگر چیزی به او ندهی، یک [[دروغ]] برایت نوشته می‌شود"<ref>{{عربی|عن عبدالله بن عامر: دعتني أمي يوماَ و رسول الله{{صل}} قاعد في بيتنا، | # به [[نقل]] از [[عبد الله بن عامر]]: روزی [[پیامبر خدا]] {{صل}} در [[خانه]] ما نشسته بود. مادرم مرا صدا زد و گفت: بیا به تو چیزی بدهم: [[پیامبر خدا]] {{صل}} به او فرمود: "می‌خواهی چه به او بدهی؟". گفت: می‌خواهم خرمایی به او بدهم: [[پیامبر خدا]] {{صل}} به مادرم فرمود: "بدان که اگر چیزی به او ندهی، یک [[دروغ]] برایت نوشته می‌شود"<ref>{{عربی|عن عبدالله بن عامر: دعتني أمي يوماَ و رسول الله {{صل}} قاعد في بيتنا، فقالت، ها تعال اُعطيكَ. فقال لها رسول الله {{صل}}: و ما اردت أن تعطيه؟ قالت: اُعطيه تمراً. فقال لها رسول الله {{صل}}: أما إنك لو لم تعطيه شيئاً كتبت عليك كذبه}}؛ سنن أبی داود، ج۴، ص۲۹۸، ح۴۹۹۱؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۳۲۸، ح۱۵۷۰۲؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۵، ح۳۰۸۳۹؛ الطبقات الکبری، ج۵، ص۹؛ المصنّف لابن أبی شیبه، ج۶، ص۱۲۴، ح۱۱، کلها نحوه، کنزالعمّال، ج۳، ص۶۲۸، ح۸۲۴۳.</ref>. | ||
#[[روایت]] شده است که مردی به [[پیامبر خدا]]{{صل}} گفت: ای [[پیامبر خدا]]! چهار کار، خوشایند من است:[[زنا]]، شراب‌خواری، دزدی، و [[دروغ]]؛ اما یکی از آنها را اگر بفرمایی، به خاطر شما ترک می‌کنم. فرمود: "[[دروغ]] را رها کن". مرد رفت و زمانی تصمیم گرفت [[زنا]] کند؛ اما با خودش گفت: [[پیامبر]]{{صل}} از من می‌پرسد که: [[زنا]] کرده‌ای یا نه؟. اگر [[انکار]] کنم، قولی را که به ایشان داده‌ام، شکسته‌ام و اگر [[اقرار]] کنم، حد می‌خورم. سپس تصمیم گرفت دزدی کند و سپس تصمیم گرفت شراب بخورد؛ امّا هر بار، با خود، همین [[فکر]] را کرد. از این رو، نزد [[پیامبر خدا]]{{صل}} باز گشت و گفت: شما راه را به کلّی بر من بستی! من همه این [[کارها]] را رها کردم<ref>{{عربی| وَ رُوِيَ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِلنَّبِيِّ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ أستسر بِخِلَالٍ أَرْبَعَ الزِّنَا وَ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ السَّرَقِ وَ الْكَذِبَ فأيتهن شِئْتَ تَرَكْتُهَا لَكَ قَالَ دَعِ الْكَذِبَ فَلَمَّا وَلَّى هُمْ بِالزِّنَا فَقَالَ يَسْأَلُنِي فَإِنْ جَحَدَتْ نَقَضْتَ مَا جَعَلَتْ لَهُ وَ إِنْ أَقْرَرْتُ حَدَدْتُ ثُمَّ هُمْ بالسرق ثُمَّ بِشُرْبِ الْخَمْرِ ففكر فِي مِثْلِ ذَلِكَ فَرَجَعَ إِلَيْهِ فَقَالَ قَدْ أَخَذْتَ عَلَى السَّبِيلِ كُلُّهُ فَقَدْ تَرَكْتَهُنَّ أَجْمَعَ}}؛ شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، ج۶، ص۳۵۷.</ref>. | # [[روایت]] شده است که مردی به [[پیامبر خدا]] {{صل}} گفت: ای [[پیامبر خدا]]! چهار کار، خوشایند من است:[[زنا]]، شراب‌خواری، دزدی، و [[دروغ]]؛ اما یکی از آنها را اگر بفرمایی، به خاطر شما ترک می‌کنم. فرمود: "[[دروغ]] را رها کن". مرد رفت و زمانی تصمیم گرفت [[زنا]] کند؛ اما با خودش گفت: [[پیامبر]] {{صل}} از من می‌پرسد که: [[زنا]] کرده‌ای یا نه؟. اگر [[انکار]] کنم، قولی را که به ایشان داده‌ام، شکسته‌ام و اگر [[اقرار]] کنم، حد می‌خورم. سپس تصمیم گرفت دزدی کند و سپس تصمیم گرفت شراب بخورد؛ امّا هر بار، با خود، همین [[فکر]] را کرد. از این رو، نزد [[پیامبر خدا]] {{صل}} باز گشت و گفت: شما راه را به کلّی بر من بستی! من همه این [[کارها]] را رها کردم<ref>{{عربی| وَ رُوِيَ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِلنَّبِيِّ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ أستسر بِخِلَالٍ أَرْبَعَ الزِّنَا وَ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ السَّرَقِ وَ الْكَذِبَ فأيتهن شِئْتَ تَرَكْتُهَا لَكَ قَالَ دَعِ الْكَذِبَ فَلَمَّا وَلَّى هُمْ بِالزِّنَا فَقَالَ يَسْأَلُنِي فَإِنْ جَحَدَتْ نَقَضْتَ مَا جَعَلَتْ لَهُ وَ إِنْ أَقْرَرْتُ حَدَدْتُ ثُمَّ هُمْ بالسرق ثُمَّ بِشُرْبِ الْخَمْرِ ففكر فِي مِثْلِ ذَلِكَ فَرَجَعَ إِلَيْهِ فَقَالَ قَدْ أَخَذْتَ عَلَى السَّبِيلِ كُلُّهُ فَقَدْ تَرَكْتَهُنَّ أَجْمَعَ}}؛ شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، ج۶، ص۳۵۷.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[عایشه]]: نزد [[پیامبر خدا]]{{صل}}، چیزی منفورتر از [[دروغ]] نبود و از هر کس دروغی، هر چند کوچک می‌شنید، مِهرِ او را از [[دل]] خود بیرون می‌کرد، تا زمانی که آن فرد از آن، [[توبه]] می‌کرد<ref>{{عربی|عن عائشه: ما کان شئءٌ أبغض إلی رسول الله{{صل}} من الکذب، و ما جرّبه رسول الله{{صل}} من أحدٍ- و إن قَلَّ- فیخرج له من نفسه حتی یجدد له توبه}}؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۱۱۰، ح۷۰۴۴؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۱، ح۲۰۸۲۲؛ التمهید لابن عبد البرّ، ج۱۶، ص۲۵۸؛ کلاهما نحوه.</ref>. | # به [[نقل]] از [[عایشه]]: نزد [[پیامبر خدا]] {{صل}}، چیزی منفورتر از [[دروغ]] نبود و از هر کس دروغی، هر چند کوچک می‌شنید، مِهرِ او را از [[دل]] خود بیرون می‌کرد، تا زمانی که آن فرد از آن، [[توبه]] می‌کرد<ref>{{عربی|عن عائشه: ما کان شئءٌ أبغض إلی رسول الله {{صل}} من الکذب، و ما جرّبه رسول الله {{صل}} من أحدٍ- و إن قَلَّ- فیخرج له من نفسه حتی یجدد له توبه}}؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۱۱۰، ح۷۰۴۴؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۱، ح۲۰۸۲۲؛ التمهید لابن عبد البرّ، ج۱۶، ص۲۵۸؛ کلاهما نحوه.</ref>. | ||
#به [[نقل]] از [[عایشه]]: [[پیامبر]]{{صل}} هر گاه می‌فهمید یکی از اعضای خانواده‌اش دروغی گفته است، از او دوری می‌کرد تا [[توبه]] کند<ref>{{عربی|عن عائشه: کان رسول الله{{صل}} إِذَا اطَّلَعَ عَلَيَ أَحَدٍ مِنْ أهْلِ بَیْتِهِ یَکْذِبُ، لم یزل معرضا عنه حتی یحدث لله توبه}}؛ التمهید لابن عبدالبرّ، ج۱، ص۶۹، کنز العمّال، ج۷، ص۱۳۷، ح۱۸۳۸۱، نقلاً عن مسند ابن حنبل و المستدرک علی الصحیحین.</ref>. | # به [[نقل]] از [[عایشه]]: [[پیامبر]] {{صل}} هر گاه می‌فهمید یکی از اعضای خانواده‌اش دروغی گفته است، از او دوری می‌کرد تا [[توبه]] کند<ref>{{عربی|عن عائشه: کان رسول الله {{صل}} إِذَا اطَّلَعَ عَلَيَ أَحَدٍ مِنْ أهْلِ بَیْتِهِ یَکْذِبُ، لم یزل معرضا عنه حتی یحدث لله توبه}}؛ التمهید لابن عبدالبرّ، ج۱، ص۶۹، کنز العمّال، ج۷، ص۱۳۷، ح۱۸۳۸۱، نقلاً عن مسند ابن حنبل و المستدرک علی الصحیحین.</ref>. | ||
#[[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: هر گاه کسی نزد [[پیامبر خدا]]{{صل}} دروغی می‌گفت، [[پیامبر]]{{صل}} لبخندی می‌زد و می‌فرمود: "او یک حرفی می‌زند!"<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامُ عَلِيٌّ{{ع}}: کَانَ رَسُولُ اللهِ{{صل}} إِذَا کَذَبَ عِنْدَهُ الرَّجُلُ تَبَسَّمَ، وَ قَالَ: إِنَّهُ لَیَقُولُ قَوْلَاً}}؛ الجعفریّات، ص۱۶۹ عن الإمام الکاظم عن آبائه{{عم}}.</ref><ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم]]، | # [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: هر گاه کسی نزد [[پیامبر خدا]] {{صل}} دروغی می‌گفت، [[پیامبر]] {{صل}} لبخندی می‌زد و می‌فرمود: "او یک حرفی می‌زند!"<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامُ عَلِيٌّ {{ع}}: کَانَ رَسُولُ اللهِ {{صل}} إِذَا کَذَبَ عِنْدَهُ الرَّجُلُ تَبَسَّمَ، وَ قَالَ: إِنَّهُ لَیَقُولُ قَوْلَاً}}؛ الجعفریّات، ص۱۶۹ عن الإمام الکاظم عن آبائه {{عم}}.</ref>.<ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم ج۱]]، ص ۲۹۸-۳۰۱.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1379259.jpg|22px]] [[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|'''سیره پیامبر خاتم ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:صدق]] | [[رده:صدق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صدق است. صدق از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صدق در لغت - صدق در قرآن - صدق در حدیث - صدق در نهج البلاغه - صدق در معارف و سیره نبوی - صدق در معارف دعا و زیارات - صدق در معارف و سیره علوی - صدق در معارف و سیره فاطمی - صدق در معارف و سیره سجادی - صدق در جامعه‌شناسی اسلامی - صدق در خانواده - صدق در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردشهره بودن پیامبر (ص) به راستگویی
قرآن کریم می‌فرماید: ﴿ قُل لَّوْ شَاء اللَّهُ مَا تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَلاَ أَدْرَاكُم بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُرًا مِّن قَبْلِهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ﴾[۱]
- به نقل از ابن عبّاس: هنگامی که آیه: ﴿وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ ﴾[۲] نازل شد، پیامبر خدا (ص) بیرون آمد و از کوه صفا بالا رفت و ندا داد: "بشتابید که خطر نزدیک است!". مردم گفتند: این کیست و چه خبر شده است؟ و به گرد او جمع شدند. پیامبر (ص) فرمود: "آیا اگر به شما خبر بدهم که سوارانی از دامنه این کوه، گذشته‌اند و به سوی شما می‌آیند، تصدیقم می‌کنید؟". گفتند: ما دروغی از تو سراغ نداریم!. پیامبر (ص) فرمود: "من به شما هشدار می‌دهم که عذابی سخت پیش‌رو دارید"[۳].
- پیامبر خدا (ص) پس از نزول آیه ﴿وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ ﴾[۴] فرمود: ای مردم! بلدِ راه، به کسان خود، دروغ نمی‌گوید و من، اگر هم دروغگو بودم، دستِ کم به شما دروغ نمی‌گفتم. سوگند به خداوندی که هیچ معبودی جز او نیست، من فرستاده به حقّ خدا به سوی شما خصوصاً و به سوی همه مردم عموماً هستم. به خدا سوگند، همان‌گونه که می‌خوابید، می‌میرید و همان‌گونه که بیدار می‌شوید، برانگیخته خواهید شد و مطابق کردارتان، حسابرسی خواهید شد و در برابر نیکی، پاداش نیک خواهید دید و در برابر بدی، کیفر بد خواهید چشید. بهشت جاویدان و دوزخ همیشگی، در کار است[۵].
- در مناقب، ابن‌شهرآشوب آمده: پیامبر خدا (ص) پیش از آن که مبعوث شود، بیست خصلت از خصلت‌های پیامبران را دارا بود که اگر فردی یکی از آنها را داشته باشد، دلیل بر عظمت اوست، چه رسد به کسی که همه آنها را دارا باشد. ایشان، پیامبری امین و راستگو بود[۶].[۷]
- امام علی (ع) می‌فرماید: ابو جهل به پیامبر (ص) گفت: ما تو را دروغزن نمی‌شماریم؛ بلکه آنچه را آورده‌ای، دروغ می‌دانیم! پس خداوند، این آیه را فرو فرستاد: ﴿ قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لاَ يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ﴾[۸].[۹]
- اخنس، ابو جهل را دید و با او خلوت کرد و گفت: ای ابو حکم[۱۰]! به من بگو محمد راستگوست یا دروغگو، که این جا غیر از من و تو، کس دیگری از قریش نیست که سخن ما را بشنود. ابو جهل گفت: وای بر تو! به خدا سوگند، محمّد، بی‌تردید راستگوست و محمّد هرگز دروغ نگفته است؛ امّا هنگامی که فرزندان قصیّ[۱۱]، پرچم و پرده‌داری کعبه و آب دادن به حاجیان و پیامبری را ببرند، برای بقیه قریش چه می‌ماند؟![۱۲]
- نضر بن حارث به قریش گفت: محمّد، نوجوانی تازه‌سال میان شما بوده است. او پسندیده‌ترین مردم میان شما، راستگوترین شما و امانت‌دارترین فرد شما بوده است[۱۳].
- به نقل از ابوسفیان، درباره سخنش با هرقل پادشاه روم درباره پیامبر (ص)، هرقل پرسید: آیا شما او را پیش از آن که از پیامبری سخن بگوید، به دروغگویی متّهم می‌کردید؟ گفتم: نه[۱۴].
- امام علی (ع) می‌فرماید: شنیدم ابو طالب می‌گوید: محمّد، برادر زاده‌ام، که به خدا سوگند، راستگوست...[۱۵].
- امام صادق (ع) می‌فرماید: هنگامی که وفات ابوطالب فرا رسید، سرشناسان قریش را گرد آورد و به آنها وصیّت کرد و گفت:... من شما را به نیکی به محمّد سفارش می‌کنم که او میان قریش، فرمان‌روا و میان عرب، راستگوست[۱۶].
- در حدیثی که پیامبر (ص) خویشانش را به اسلام دعوت کرد... سپس ابوطالب گفت: هیچ کس برنخیزد. همه نشستند. سپس به پیامبر (ص) گفت: ای سَرور من! برخیز و آنچه را دوست داری، بگو و پیام پروردگارت را برسان، که تو راستگو و تصدیق شده‌ای. پیامبر (ص) به آنان گفت: "آیا چنین می‌بینید که اگر به شما می‌گفتم: پشت این کوه، لشکری است که می‌خواهد بر شما بتازد، آیا تصدیقم می‌کردید؟". همه گفتند: آری، بی‌گمان، تو امین و راستگویی. پیامبر (ص) به آنان فرمود: "پس خداوند جبّار را یگانه بشمارید و خالصانه و بی‌شریک، تنها او را بپرستید و این شریکان پلید آلوده را کنار بگذارید و اقرار کنید و گواهی دهید که من، فرستاده خداوند به سوی شما و مردم هستم؛ چرا که من عزّت دنیا و آخرت را برایتان آورده‌ام". آنها برخاستند و همگی رفتند و گویی که اندرز در آنها کارگر افتاد[۱۷].
- به نقل از ابو طالب: از او (محمد (ص)) هرگز دروغی ندیدم[۱۸].
- به نقل از ابو طالب، درباره پیامبر خدا (ص): بی‌گمان، تو را به راستگویی شناخته‌ام، بی آن که خطایی کنی. همواره و از همان طفولیت، درست سخن گفته‌ای. و نیز این شعر از اوست: و ترازوی راستی است، بی آن که دانه کوچک جوی خطا کند. و ترازوی عدل، بی آن که وزنش بیشتر باشد و اجحافی کند[۱۹].
- پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: خداوند ده سرشت را در ما گرد آورده که نُه برای پیشینیان گردآورد و نُه برای دیگران. حکمت، بردباری، دانش... و راستی، در ماست[۲۰].
- به نقل از عبد الله بن سلام: هنگامی که پیامبر (ص) به مدینه آمد، مردم به دیدنش شتافتند و گفته می‌شد: پیامبر خدا وارد شد! من هم با مردم رفتم تا ایشان را ببینم. وقتی چهره پیامبر خدا (ص) را دیدم، متوجّه شدم که چهره او چهره یک فرد دروغگو نیست. نخستین سخنی که فرمود، این بود: "ای مردم! به همه سلام دهید و اطعام کنید و شب هنگام که مردم خفته‌اند، نماز بگزارید، تا به سلامت وارد بهشت شوید"[۲۱].[۲۲]
راستگوترین مردم
- امام صادق (ع) می‌فرماید: پیامبر خدا (ص)، راستگوترین مردم بود[۲۳].
- فاطمه (س) پس از وفات پدرش می‌فرماید: تو بهترین بنده خدا بودی و راستگوترین مردم در جایگاه راستی و دروغ[۲۴].
- به نقل از ابن طاووس، از پدرش نقل می‌کند: چون پیامبر خدا (ص) آیه: ﴿وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى﴾[۲۵] را تلاوت نمود، عتیبه بن ابی لهب گفت: به خداوندِ اختر، کافرم. پیامبر خدا (ص) فرمود: "خداوند، درنده‌ای از درندگانش را بر تو مسلّط گردانَد!". موسی بن محمّد بن ابراهیم، از پدرش برایم نقل کرد که: عتیبه بن ابی لهب با یارانش در کاروانی رهسپار شام شدند. چون به شام رسیدند، شیری غرّید. بدن عتیبه بن ابی لهب به لرزه افتاد. به او گفتند: از چه چیزی به لرزه افتادی؟ به خدا سوگند که ما و تو یکسانیم. عتیبه بن ابی لهب گفت: محمّد، مرا نفرین کرده است. به خدا سوگند که در زیر این آسمان، راستگوتر از محمّد، کسی نیست. آن‌گاه، شام آوردند؛ امّا عتیبه بن ابی لهب دست به غذا نبُرد. وقتِ خواب شد و همسفرانش کالاهای خود را گرداگرد عتیبه بن ابی لهب نهادند و او را در میان خود گرفتند و خوابیدند. شیر، نَفَس‌زنان آمد و سر یکایک آنان را بویید تا به او رسید و چنان او را به دندان گَزید که کارش را یکسره کرد. او در حالی که وحشت‌زده بود و آخرین نفس‌هایش را می‌کشید، می‌گفت: نگفتم که محمّد، راستگوترین مردمان است؟! و مُرد[۲۶].[۲۷]
دروغگویی، منفورترین اخلاق نزد پیامبر (ص)
- به نقل از عایشه: منفورترین اخلاق نزد پیامبر (ص)، دروغگویی بود[۲۸].
- به نقل از عایشه: هیچ اخلاقی نزد پیامبر خدا، منفورتر از دروغگویی نبود. گاه فردی نزد ایشان دروغی می‌گفت و ایشان همچنان از او دل‌گیر بود تا آن که متوجّه می‌شد از آن دروغ توبه کرده است[۲۹].[۳۰]
روش پیامبر (ص) در مواجهه با دروغگو
- به نقل از عبد الله بن عامر: روزی پیامبر خدا (ص) در خانه ما نشسته بود. مادرم مرا صدا زد و گفت: بیا به تو چیزی بدهم: پیامبر خدا (ص) به او فرمود: "می‌خواهی چه به او بدهی؟". گفت: می‌خواهم خرمایی به او بدهم: پیامبر خدا (ص) به مادرم فرمود: "بدان که اگر چیزی به او ندهی، یک دروغ برایت نوشته می‌شود"[۳۱].
- روایت شده است که مردی به پیامبر خدا (ص) گفت: ای پیامبر خدا! چهار کار، خوشایند من است:زنا، شراب‌خواری، دزدی، و دروغ؛ اما یکی از آنها را اگر بفرمایی، به خاطر شما ترک می‌کنم. فرمود: "دروغ را رها کن". مرد رفت و زمانی تصمیم گرفت زنا کند؛ اما با خودش گفت: پیامبر (ص) از من می‌پرسد که: زنا کرده‌ای یا نه؟. اگر انکار کنم، قولی را که به ایشان داده‌ام، شکسته‌ام و اگر اقرار کنم، حد می‌خورم. سپس تصمیم گرفت دزدی کند و سپس تصمیم گرفت شراب بخورد؛ امّا هر بار، با خود، همین فکر را کرد. از این رو، نزد پیامبر خدا (ص) باز گشت و گفت: شما راه را به کلّی بر من بستی! من همه این کارها را رها کردم[۳۲].
- به نقل از عایشه: نزد پیامبر خدا (ص)، چیزی منفورتر از دروغ نبود و از هر کس دروغی، هر چند کوچک می‌شنید، مِهرِ او را از دل خود بیرون می‌کرد، تا زمانی که آن فرد از آن، توبه می‌کرد[۳۳].
- به نقل از عایشه: پیامبر (ص) هر گاه می‌فهمید یکی از اعضای خانواده‌اش دروغی گفته است، از او دوری می‌کرد تا توبه کند[۳۴].
- امام علی (ع) می‌فرماید: هر گاه کسی نزد پیامبر خدا (ص) دروغی می‌گفت، پیامبر (ص) لبخندی می‌زد و می‌فرمود: "او یک حرفی می‌زند!"[۳۵].[۳۶]
منابع
پانویس
- ↑ بگو اگر خداوند می‌خواست آن را برای شما نمی‌خواندم و او شما را از آن آگاه نمی‌کرد؛ پیش از آن (هم) من در میان شما روزگاری دراز زیسته‌ام پس آیا خرد نمی‌ورزید؟؛ سوره یونس، آیه۱۶.
- ↑ و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!؛ سوره شعراء، آیه۲۱۴.
- ↑ «عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) ذَاتَ يَوْمٍ الصَّفَا فَقَالَ يَا صَبَاحَاهْ فَاجْتَمَعَتْ إِلَيْهِ قُرَيْشٌ فَقَالُوا لَهُ مَا لَكَ فَقَالَ أَ رَأَيْتُمْ لَوْ أَخْبَرْتُكُمْ أَنَّ الْعَدُوَّ مُصَبِّحُكُمْ أَوْ مُمَسِّيكُمْ أَ مَا كُنْتُمْ تُصَدِّقُونِّي قَالُوا بَلَى قَالَ فَإِنِّي نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَدِيدٍ »؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۹۰۲، ح۴۶۸۷؛ صحیح مسلم، ج۱، ص۱۹۴، ح۳۵۵؛ السنن الکبری، ج۹، ص۱۲، ح۱۷۷۲۵، کلاهما نحوه؛ المجازات النبویة، ص۱۷۹، ح۱۴۶، المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۴۶، کلاهما نحوه، بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۷۵.
- ↑ و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!؛ سوره شعراء، آیه۲۱۴.
- ↑ «رَسُولُ اللَّهِ (ص) بَعْدَ مَا نَزَلَتْ ﴿وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ﴾: أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الرَّائِدَ لَا يَكْذِبُ أَهْلَهُ وَ لَوْ كُنْتُ كَاذِباً لَمَا كَذَبْتُكُمْ وَ اللَّهِ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ حَقّاً خَاصَّةً وَ إِلَى النَّاسِ عَامَّةً وَ اللَّهِ لَتَمُوتُونَ كَمَا تَنَامُونَ وَ لَتُبْعَثُونَ كَمَا تَسْتَيْقِظُونَ وَ لَتُحَاسَبُونَ كَمَا تَعْمَلُونَ وَ لَتُجْزَوْنَ بِالْإِحْسَانِ إِحْسَاناً وَ بِالسُّوءِ سُوءً وَ إِنَّهَا الْجَنَّةُ أَبَداً وَ النَّارُ أَبَداً»؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۴۶؛ روضة الواعظین، ج۱، ص۱۴۳ و لیس فیه «وَ لَوْ كُنْتُ كَاذِباً لَمَا كَذَبْتُكُمْ» و فیه "تعلمون" بدل "تعملون"؛ بحار الأنوار، ج۱۸، ص۱۹۷، ذیل ح۳۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۴۸۷، عن جعفر بن عبدالله بن أبی الحکم نحوه.
- ↑ بقیه صفات، در ادامه حدیث آمده است؛ ولی آنها را نیاورده‌ایم.
- ↑ «المناقب لابن‌شهرآشوب: كَانَ النَّبِيُّ (ص) قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصُوفاً بِعِشْرِينَ خَصْلَةً مِنْ خِصَالِ الْأَنْبِيَاءِ لَوِ انْفَرَدَ وَاحِدٌ بِأَحَدِهَا لَدَلَّ عَلَى جَلَالِهِ فَكَيْفَ مَنِ اجْتَمَعَتْ فِيهِ كَانَ نَبِيّاً أَمِيناً صَادِقاً»؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۱۲۳؛ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۱۷۵، ح۱۹.
- ↑ ما خوب می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهناک می‌گرداند؛ (امّا) به راستی آنان تو را دروغزن نمی‌شمارند بلکه این ستمگران آیات خداوند را انکار می‌کنند؛ سوره انعام، آیه۳۳.
- ↑ «الامام علی (ع): انّ أبا جهل قال للنبيّ (ص): انّا لا نكذّبك و لكن نكذّب بما جئت به، فأنزل الله: ﴿فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ﴾ »؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۲۶۱، ح۳۰۶۴، عن ناجیة بن کعب؛ تهذیب الکمال، ج۲۹، ص۲۵۹، الرقم ۶۳۵۲ و فیه صدره إلی "جئت به"؛ تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۲۴۵؛ تفسیر القرطبی، ج۶، ص۴۱۶؛ الشفاء، ص۱۳۴، عن ناجیة بن کعب من دون إسناد إلی الإمام علی (ع)؛ کنز العمّال، ج۲، ص۴۰۹، ح۴۳۷۴؛ بحارالأنوار، ج۹، ص۸۶.
- ↑ ابو حکم، کنیه اصلی "ابو جهل" بود؛ ولی مسلمانان او را به خاطر دشمنی شدید و آزارها و جهالتش “ابو جهل" نامیدند.
- ↑ قصیّ بن کلاب بن مرة بن کعب جدّ چهارم پیامبر (ص) و پیشوای قریش در مکّه بود.
- ↑ الْتَقَى أخنس بْنِ شريق وَ أَبُو جَهْلِ بْنُ هِشَامٍ فَقَالَ لَهُ يَا أَبَا الْحَكَمِ أَخْبِرْنِي عَنْ مُحَمَّدٍ أَ صَادِقُ هُوَ أَمْ كَاذِبُ فَإِنَّهُ لَيْسَ هُنَا أَحَدُ غَيْرِي وَ غَيْرُكَ يَسْمَعُ كَلَامَنَا فَقَالَ أَبُو جَهْلٍ وَيْحَكَ وَ اللَّهِ إِنَّ مُحَمَّداً لَصَادِقُ وَ مَا كَذَبَ قَطُّ وَ لَكِنْ إِذَا ذَهَبَ بَنُو قُصَيُّ بِاللِّوَاءِ وَ الْحِجَابَةِ وَ السِّقَايَةَ وَ الندوة وَ النُّبُوَّةَ فَمَا ذَا يَكُونُ لِسَائِرِ قُرَيْشٍ ؛ تفسیر الطبری، ج۵، الجزء ۷، ص۱۸۲؛ أسباب النزول، ص۲۱۸، ح۴۲۸؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج۳، ص۲۴۶؛ الأمالی للسید المرتضی، ج۴، ص۱۷۴؛ مجمع البیان، ج۴، ص۴۵۵؛ بحارالأنوار، ج۹، ص۸۶.
- ↑ قال النضر بن الحارث لقریش: قد کان محمد فیکم غلاما حدثا، أرضاکم فیکم، وَ أَصْدَقَكُمْ حَدِيثاً وَ أَعْظَمَكُمْ أَمَانَةً؛ السیرة النّبویّة لابن هشام، ج۱، ص۳۲۰؛ تاریخ الإسلام للذّهبی، ج۱، ص۱۵۷؛ الشّفاء ص۱۳۵؛ سبل الهدی و الرشاد، ج۲، ص۳۴۵؛ امتاع الأسماع، ج۴، ص۳۴۹.
- ↑ عن أبي سفيان في حديثه مع هرقل ملك الروم حول النبي (ص)، قال هرقل: ... فهل كنتم تتهمونه بالكذب قبل أن يقول ما قال؟ قلت: لا؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۶۵۷، ح۴۲۷۸؛ صحیح مسلم، ج۳، ص۱۳۹۴، ح۷۴؛ السنن الکبری للنسائی، ج۶، ص۳۱۰، ح۱۱۰۶۴؛ مسند ابن حنبل، ج۱، ص۵۶۴، ح۲۳۷۰؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۱۳۱، ح۲۱۷، عن دحیة الکلبی، بحارالأنوار، ج۲، ص۳۷۹، ح۳.
- ↑ «الْإِمَامُ عَلِيٌّ (ع): سَمِعْتُ أَبَا طَالِبٍ يَقُولُ حَدَّثَنِي مُحَمَّدٌ ابْنُ أَخِي وَ كَانَ وَ اللَّهِ صَدُوقاً ...»؛ تاریخ دمشق، ج۶۶، ص۳۰۷؛ عن الإمام الکاظم عن آبائه (ع)؛ الإصابه، ج۷، ص۲۰۳؛ الرقم ۱۰۱۷۵، عن الإمام الکاظم عن آبائه عن الإمام الحسین (ع)؛ الطرائف، ص۳۰۴، ح۳۹۰؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۵۱.
- ↑ «الْإِمَامُ الصَّادِقُ (ع) لَمَّا حَضَرَتْ أَبَا طَالِبٍ الْوَفَاةُ جَمَعَ وُجُوهَ قُرَيْشٍ فَأَوْصَاهُمْ فَقَالَ ... إِنِّي أُوصِيكُمْ بِمُحَمَّدٍ خَيْراً فَإِنَّهُ الْأَمِيرُ فِي قُرَيْشٍ وَ الصِّدِّيقُ فِي الْعَرَبِ»؛ روضة الواعظین، ج۱، ص۳۲۲؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۰۶، ح۳۴ و فیه “الأمین” بدل “الأمیر”.
- ↑ «ثُمَّ قَالَ أَبُو طَالِبٍ (ع): لَا يَقُومَنَّ أَحَدٌ قَالَ فَجَلَسُوا ثُمَّ قَالَ لِلنَّبِيِّ (ص) قُمْ يَا سَيِّدِي فَتَكَلَّمْ بِمَا تُحِبُّ وَ بَلِّغْ رِسَالَةَ رَبِّكَ فَإِنَّكَ الصَّادِقُ الْمُصَدَّقُ. قَالَ: فَقَالَ (ص) لَهُمْ أَ رَأَيْتُمْ لَوْ قُلْتُ لَكُمْ إِنَّ وَرَاءَ هَذَا الْجَبَلِ جَيْشاً يُرِيدُ أَنْ يُغِيرَ عَلَيْكُمْ أَ كُنْتُمْ تُصَدِّقُونِّي؟ قَالَ فَقَالُوا كُلُّهُمْ نَعَمْ إِنَّكَ لَأَنْتَ الْأَمِينُ الصَّادِقُ. قَالَ فَقَالَ لَهُمْ فَوَحِّدُوا اللَّهَ الْجَبَّارَ وَ اعْبُدُوهُ وَحْدَهُ بِالْإِخْلَاصِ وَ اخْلَعُوا هَذِهِ الْأَنْدَادَ الْأَنْجَاسَ وَ أَقِرُّوا وَ اشْهَدُوا بِأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ وَ إِلَى الْخَلْقِ فَإِنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِعِزِّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ. قَالَ فَقَامُوا وَ انْصَرَفُوا كُلُّهُمْ وَ كَانَ الْمَوْعِظَةُ قَدْ عَمِلَتْ فِيهِمْ»؛ الطرائف، ص۳۰۰، ح۳۸۵؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۴۵.
- ↑ «عن أبی طالب: لَمْ أَرَ مِنْهُ كَذِبَةً قَطُّ...»؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۳۷؛ الدّر النظیم، ص۹۱؛ بحارالأنوار، ج۱۵، ص۲۳۶، ح۵.
- ↑ «عن أبی طالب فی رسول الله (ص):فلقد عرفتك صادقا بالقول لا تتفندما زلت تنطق بالصواب و أنت طفل أمرد؛ و عنه أیضاً: و ميزان صدق لا يخيس شعيرة و ميزان عدل وزنه غير عائل»؛ التوحید، ص۱۵۸، ح۴؛ مجمع‌البیان، ج۷، ص۲۶۶ و لیس فیه البیت الأخیر؛ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۶۶؛ تفسیر الطبری، ج۳، الجزء ۴، ص۲۴۰؛ تاریخ الإسلام للذهبی، ج۱، ص۵۳؛ تفسیر القرطبی، ج۵، ص۲۱ و فیها البیت الأخیر فقط نحوه و راجع؛ الصراط المستقیم: ج۲، ص۴۲ و شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید: ج۱۴، ص۷۷ و ۷۹.
- ↑ «رَسُولُ اللَّهِ (ص): جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَنَا عَشْرَ خِصَالٍ لَمْ يَجْمَعْهَا لِأَحَدٍ قَبْلَنَا وَ لَا تَكُونُ فِي أَحَدٍ غَيْرِنَا فِينَا الْحُكْمُ وَ الْحِلْمُ وَ الْعِلْمُ ... وَ الصِّدْقُ»؛ الخصال، ص۴۳۲، ح۱۴؛ تفسیر فرات، ص۳۰۷، ح۴۱۲، کلاهما عن ابن عبّاس؛ بحار الأنوار، ج۲۶، ص۲۴۴، ح۵.
- ↑ «سنن ابن ماجه عن عبدالله بن سلام: لما قدم رَسُولُ اللَّهِ (ص) المدینه انجفل الناس إلیه، و قیل: قدم رَسُولُ اللَّهِ (ص). فجئت فی الناس لأنظر إلیه، فلمّا استبنت وجه رَسُولِ اللَّهِ (ص) عرفت أنّ وجهه لیس بوجه کذاب. فکان أول شیءٍ تکلم به أن قال: یَا أَيُّهَا النَّاسُ أَفْشُوا السَّلَامَ وَ صِلُوا الْأَرْحَامَ وَ أَطْعِمُوا الطَّعَامَ وَ صَلُّوا بِاللَّيْلِ وَ النَّاسُ نِيَامٌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلَامٍ»؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۴۲۳، ح۱۳۳۴؛ مسند ابن حنبل، ج۹، ص۲۰۴، ح۲۳۸۴۵؛ مسند الشهاب، ج۱، ص۴۱۸، ح۷۱۹، کلاهما نحوه؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴، ح۴۲۸۳؛ الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۳۵.
- ↑ م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد، سیره پیامبر خاتم ج۱، ص ۲۸۶-۲۹۵.
- ↑ «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَصْدَقَ النَّاسِ لَهْجَةً»؛ رجال الکشّی، ج۱، ص۳۲۴، ح۱۷۴، عن عبدالله؛ مکارم‌الأخلاق، ج۱، ص۵۱، ح۲۰، عن الإمام علی (ع)؛ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۱۹۴، ح۳۳؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۵۹۹، ح۳۶۳۸؛ المصنّف لابن أبی شیبه، ج۷، ص۴۴۵، ح۱۶۷؛ الطبقات الکبری، ج۱، ص۴۱۲، کلها عن ابراهیم بن محمد عن الإمام علی (ع)؛ کنزالعمال، ج۷، ص۱۷۶، ح۱۸۵۶۸.
- ↑ «فَاطِمَةُ (س) –بَعْدَ وَفَاةِ أَبِيهَا-: فَأَنْتَ خَيْرُ عِبَادِ اللَّهِ كُلِّهِمُ وَ أَصْدَقُ النَّاسِ حِينَ الصِّدْقِ وَ الْكَذِبِ»؛ تفسیر القمّی، ج۲، ص۱۵۸، عن حمّاد بن عثمان عن الإمام الصادق (ع)؛ المناقب لابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۳۶۱؛ بحارالأنوار، ج۴۳، ص۱۹۶، ح۲۷.
- ↑ سوگند به اختر، چون فرود آید؛ سوره نجم، آیه۱.
- ↑ نعیم عن ابن طاووس عن أبیه: لَمَّا تَلا رَسُولُ اللَّهِ (ص): ﴿وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى﴾، قَالَ عُتْبَةَ بْنَ أَبِي لَهَبٍ قَالَ: كَفَرْتُ بِرَبِ النَّجْمِ!! فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْكَ كَلْباً مِنْ كِلَابِهِ. قال: فحدثنی موسی بن محمد بن ابراهیم، عن أبیه، قال: خرج عتیبه مع أصحابه فی عیر إلی الشام، حتی إذا کانوا بالشام فزأر الأسد، فجعلت فرائصه ترعد، فقیل له: من أیِّ شئءٍ ترعد؟ فوالله، مَا نَحْنُ وَ أَنْتَ إِلَّا سَوَاءٌ فَقَالَ إِنَّ مُحَمَّداً دَعَا عَلَيَّ لَا وَ اللَّهِ مَا أَظَلَّتِ السَّمَاءُ عَلی ذي لَهْجَةٍ أَصْدَقَ مِنْ مُحَمَّدٍ ثُمَّ وَضَعُوا الْعَشَاءَ فَلَمْ يُدْخِلْ يَدَهُ فِيهِ ثُمَّ جَاءَ الْنَّوْمُ فَحَاطُوهُ بِمَتَاعِهِمْ وَ وَسَّطُوهُ بَيْنَهُمْ وَ نَامُوا، فَجَاءَهُمُ الْأَسَدُ فَهَمَسَ يَسْتَنْشِقُ رَجُلًا رَجُلًا حَتَّى انْتَهَى إِلَيْهِ فَضَغَمَهُ ضَغْمَةً كَانَتْ إِيَّاهَا، فَفَزَعَ وَ هُوَ بِآخِرِ رَمَقٍ وَ هُوَ یَقُولُ: أَ لَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنَّ مُحَمَّداً أَصْدَقُ النَّاسِ؟! وَ مَاتَ؛ دلائل النبوه لأبی نعیم، ص۴۵۷، ح۳۸۳ و ص۴۵۵، ح۳۸۰، عن هبار بن الأسود نحوه؛ إمتاع الأسماع، ج۱۲، ص۱۱۹؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۱۱۷، ح۱۹۳، نحوه؛ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۴۱، ح۸۸ و راجع؛ دلائل النبوه للبیهقی، ج۲، ص۳۳۸، ح۳۳۹ و کنز العمال، ج۱۲، ص۳۵۰، ح۳۵۳۵۶.
- ↑ م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد، سیره پیامبر خاتم ج۱، ص ۲۹۴-۲۹۷.
- ↑ عن عائشه: کَانَ أَبْغَضَ الْخُلُقِ إِلَی النَّبِيِّ (ص) الکَذِبُ؛ التاریخ الکبیر، ج۱، ص۴۹، الرقم ۹۹؛ شعب الإیمان، ج۴، ص۲۰۹، ح۲۸۱۷؛ کنز العمّال، ج۷، ص۱۳۷، ح۱۸۳۷۹.
- ↑ عن عائشه: ما کان خلق أبغض إلی رسول الله (ص) من الکذب، و لقد کان الرجل یحدث عند النبی (ص) بالکذبه فما یزال فی نفسه حتی یعلم أنه قد أحدث منها توبه؛ سنن الترمذی، ج۴، ص۳۴۸، ح۱۹۷۳؛ مسند ابن حنبل، ج۹، ص۴۹۱، ح۲۵۲۳۸؛ صحیح ابن حبّان، ج۱۳، ص۴۵، ح۵۷۳۶؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۱، ح۲۰۸۲۱؛ مسند إسحاق بن راهویه، ج۳، ص۶۵۴، ح۱۲۴۵؛ مجمع الزوائد، ج۱، ص۳۶۱، ح۶۱۰.
- ↑ م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد، سیره پیامبر خاتم ج۱، ص ۲۹۶-۲۹۹.
- ↑ عن عبدالله بن عامر: دعتني أمي يوماَ و رسول الله (ص) قاعد في بيتنا، فقالت، ها تعال اُعطيكَ. فقال لها رسول الله (ص): و ما اردت أن تعطيه؟ قالت: اُعطيه تمراً. فقال لها رسول الله (ص): أما إنك لو لم تعطيه شيئاً كتبت عليك كذبه؛ سنن أبی داود، ج۴، ص۲۹۸، ح۴۹۹۱؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۳۲۸، ح۱۵۷۰۲؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۵، ح۳۰۸۳۹؛ الطبقات الکبری، ج۵، ص۹؛ المصنّف لابن أبی شیبه، ج۶، ص۱۲۴، ح۱۱، کلها نحوه، کنزالعمّال، ج۳، ص۶۲۸، ح۸۲۴۳.
- ↑ وَ رُوِيَ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِلنَّبِيِّ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ أستسر بِخِلَالٍ أَرْبَعَ الزِّنَا وَ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ السَّرَقِ وَ الْكَذِبَ فأيتهن شِئْتَ تَرَكْتُهَا لَكَ قَالَ دَعِ الْكَذِبَ فَلَمَّا وَلَّى هُمْ بِالزِّنَا فَقَالَ يَسْأَلُنِي فَإِنْ جَحَدَتْ نَقَضْتَ مَا جَعَلَتْ لَهُ وَ إِنْ أَقْرَرْتُ حَدَدْتُ ثُمَّ هُمْ بالسرق ثُمَّ بِشُرْبِ الْخَمْرِ ففكر فِي مِثْلِ ذَلِكَ فَرَجَعَ إِلَيْهِ فَقَالَ قَدْ أَخَذْتَ عَلَى السَّبِيلِ كُلُّهُ فَقَدْ تَرَكْتَهُنَّ أَجْمَعَ؛ شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، ج۶، ص۳۵۷.
- ↑ عن عائشه: ما کان شئءٌ أبغض إلی رسول الله (ص) من الکذب، و ما جرّبه رسول الله (ص) من أحدٍ- و إن قَلَّ- فیخرج له من نفسه حتی یجدد له توبه؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۱۱۰، ح۷۰۴۴؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۳۳۱، ح۲۰۸۲۲؛ التمهید لابن عبد البرّ، ج۱۶، ص۲۵۸؛ کلاهما نحوه.
- ↑ عن عائشه: کان رسول الله (ص) إِذَا اطَّلَعَ عَلَيَ أَحَدٍ مِنْ أهْلِ بَیْتِهِ یَکْذِبُ، لم یزل معرضا عنه حتی یحدث لله توبه؛ التمهید لابن عبدالبرّ، ج۱، ص۶۹، کنز العمّال، ج۷، ص۱۳۷، ح۱۸۳۸۱، نقلاً عن مسند ابن حنبل و المستدرک علی الصحیحین.
- ↑ «الْإِمَامُ عَلِيٌّ (ع): کَانَ رَسُولُ اللهِ (ص) إِذَا کَذَبَ عِنْدَهُ الرَّجُلُ تَبَسَّمَ، وَ قَالَ: إِنَّهُ لَیَقُولُ قَوْلَاً»؛ الجعفریّات، ص۱۶۹ عن الإمام الکاظم عن آبائه (ع).
- ↑ م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد، سیره پیامبر خاتم ج۱، ص ۲۹۸-۳۰۱.